جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این پژوهش، بررسی عوامل جذب دانش آموزان به نماز جماعت مدارس می باشد. روش تحقیق، توصیفی پیمایشی بوده و جامعه آماری، دانش آموزان مدارس راهنمایی ناحیه دو آموزش و پرورش قم می باشند که 360 نفر از آنها به صورت تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته، با پایایی 81/0 است. تحلیل اطلاعات براساس آزمون های خی دو، Z تک گروهی و T برای میانگین دو گروه مستقل، نشان داد: 1. بین عوامل جذب دانش آموزان مدارس دخترانه و پسرانه به نماز جماعت تفاوت معناداری وجود دارد. 2. گرایش های مذهبی و مشارکت والدین و متولیان مدارس در نماز جماعت، انگیزه حضور دانش آموزان را افزایش می دهد. 3. بین شناخت دانش آموزان از فواید نماز و نماز جماعت، و مشارکت آنان در مجالس مذهبی، با رویکرد آنان به نماز جماعت مدارس رابطه مثبت وجود دارد. 4. نحوه تقویت و تفویض مسئولیت برگزاری نماز جماعت به آنان، در افزایش علاقه و مشارکت در نماز جماعت مؤثر است. 5. بین شخصیت و نفوذ امام جماعت و نوع ارتباط او با فراگیران، امکانات، شرایط نمازخانه ها و گرایش دانش آموزان به نماز جماعت رابطه معنی داری وجود دارد.

از نظر علامه طباطبایی دیدگاه تعارض و تمایز عقل با دین از استحکام لازم برخوردار نیست و عقل و دین با هم تعارضی ندارند و مطابق هم اند. در رابطه میان ایمان و عقل، ایمان در اصل تعقل هیچ دخالتی ندارد. آنچه که متعلق تفکر و تعقل قرار می گیرد متعلق ایمان است نه خود ایمان. مرحوم علامه طباطبایی معتقد است: گزاره های که متعلق ایمان قرار می گیرد باید علمی و یقینی باشد. تمام گزاره های عقلی توجیه گر گزاره های ایمانی می باشد ولی از آن طرف تمام باورهای دینی تنها توسط عقل اثبات و توجیه نمی گردد. در رابطه با اثبات و باورهای دینی توسط عقل بطور کلی در جهان مسیحیت سه نظریه تحت عنوان ایمان گرایی، عقل گرایی انتقادی و عقلانیت حداکثری مطرح است دیدگاه ایمان گرایی، ایمان را مقدم بر عقل می داند. آگوستین می گوید: من ایمان می آورم تا بفهمم. دیدگاه عقل گرایی انتقادی معتقد است: سیستم های باور دینی می توانند و بلکه باید به لحاظ عقلانی نقادی شوند هر چند اثبات قطعی یک سیستم باور خاص غیر ممکن است. دیدگاه عقلانیت حداکثری معتقد است: پذیرش عقلی و منطقی یک مجموعه باور دینی، منوط به امکان صدق عقلانی آن مجموعه است. برای توجیه عقلانیت حداکثری دو معنا متصور است: 1- عقل می تواند همه باورهای دینی را اثبات و توجیه عقلی نماید. 2- عقل فی الجمله قدرت اثبات و توجیه عقلی باورهای دینی را دارد. از نظر علامه طباطبایی معنای اول (قادر بودن عقل بر اثبات و توجیه عقلی همه ی باورهای دینی) مردود است. و معنای دوم (قادر بودن عقل بر اثبات و توجیه فی الجمله باورهای دینی) مورد قبول است.

هدف از نگارش این مقاله، معرفی استدلالی الگویی مناسب برای سنجش دینداری در ایران و محک تجربی آن است. لذا با تکیه بر دو اصل جامعیت و مانعیت در تعریف، بین دو الگوی دینداری «گلاک و استارک» به عنوان الگوی غربی و «شجاعی زند» به عنوان الگوی بومی و داخلی، مقایسههایی انجام دادهایم که با توجه به استدلالات منطقی، الگوی شجاعی زند را الگویی مناسبتر از الگوی گلاک و استارک، برای سنجش میزان دینداری در جامعه ایران یافتیم. پس از آن با استفاده از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه، به عملیاتی کردن الگوی دینداری شجاعی زند و سنجش میزان دینداری توسط آن پرداختیم. جمعیت تحقیق حاضر، دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس بود، که از میان آنها تعداد 376 نفر به روش نمونه گیری غیر تصادفی به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شدند. در تجزیه و تحلیل دادهها از آمارهای توصیفی همچون میانگین و جداول توزیع فراوانی و فن تحلیلی آزمون تی استفاده شد. یافته های تحقیق باور دینی دانشجویان را قوی نشان میدهد(میانگین 7/2 از 3). پایبندی دانشجویان به اعمال عبادی (عبادیات) در مقایسه با دیگر ابعاد کمتر است(میانگین 2 از 3). نمره پایبندی به اخلاقیات و شرعیات دانشجویان برابر است (میانگین 3/2 از 3) که نشاندهنده پایبندی بیشتر دانشجویان به این دو بُعد نسبت به بُعد عبادیات است. به طور خلاصه در مورد دینداری کلی افراد میتوان گفت که 7/45 درصد از دانشجویان دارای دینداری قوی هستند که نسبت به سطح متوسط و ضعیف بیشتر است و میتوان نتیجه گرفت که الگوی دینداری شجاعی زند، دینداری افراد را بالا نشان داده است.

جامعه فرانسه امروزی نمادی از تقابل جدی دین و دولت شده است. از سویی دولت با تفاسیری جدید از قوانین لائیك سعی دارد تا از گستره دین در عرصه عمومی جلوگیری كند و دین را در چارچوب سابق در حوزه سلایق خصوصی نگه دارد و از سوی دیگر فرآیندی جدید از دینمداری در فرانسه ظاهر گشته كه نمی تواند در قالب قدیم جاگیرد و مدعی آن است كه دولت غیردینی نمی تواند نسبت به حقوق دینی افراد بی طرف بماند و بلكه از وظایف دولت ها تعهد به رعایت حقوق شهروندان است؛ هرچند این سنخ از حقوق لزوماً در گذشته دارای سابقه نباشد. در این منازعه، آنچه بیش از همه پ‍ژوهشگر بی طرف در میدان مطالعه را مجذوب می سازد مسئله رخنه نوعی معناگرایی در جامعه فرانسوی به تبع این گفتمان دینی- غیردینی است. نویسنده در مقاله حاضر با انجام مطالعات میدانی، كتابخانه ای و گفتگو با شهروندان و مسئولان وقت جامعه فرانسه به ترسیم جامعه شناختی فرضیه ای می پردازد كه بر پایه آن ضمن آنكه فرهنگ دینی در جامعه لائیك قدرت یافته است به همان میزان، دولت لائیك هم فربگی خویش را بیش از مرزهای قدیم، امروز حتی در برخی حوزه های خصوصی شهروندان می جوید.

در دوره‌ای که هجوم گسترده اطلاعات از طریق رسانه‌های ارتباطی نظیر تلویزیون و ماهواره ، آنچنان وسیع و بی‌محابا است که با بهره‌جویی صرف از کارکرد تبلیغ سنتی نمی‌توان به طرد و ردّ آفت های ناشی از آن هجمه دلخوش بود، و نه آنکه می‌توان تبلیغ دین را هم راستا و همداستان با شیوه و مسلک تبلیغ‌های غربی یا پروپاگاندا قرار داد، توجه به نقش تلویزیون در فرهنگ عمومی جامعه و استفاده از این رسانه در تهیه برنامه‌های دینی و در کنار آن نیز نقش مدارس ، محیط‌هایی که حدود یک سوم زمان شبانه روز فرزندانمان در آن سپری می‌شود، درایجاد جاذبه‌های معنوی بیش از پیش ضروری است. نوجوانان به عنوان یکی از مخاطبین پرو پا قرص تولیدات رسانه، با توجه به مقطع حساس سنی‌‌شان دیدی نقادانه و موشکاف به مفاهیم دینی دارند. از همین رهگذر نباید از نقش تلویزیون به عنوان ابزاری جهت اطلاع رسانی با هدف تاثیر و تقویت رفتار و نگرش درست مذهبی نوجوانان و همین طور از محیط مستعد مدارس در گرد هم آوردنمخاطبان متجانس، امکان تاثیر گذاری بیشتری برای رسانه فراهم می آورد،غفلت نمود در همین راستا از تولیدات انیمیشن با توجه به قابلیت بالا و جاذبه های نامحدود دیداری و شنیداری، در جذب مخاطبِ خصوصا نوجوان، به عنوان ابزاری برای تبلیغ پیام استفاده کرد. از این رو این پژوهش که بر روی تعدادی از دانش‌اموزان 12 تا 18ساله 8 مدرسه غیر انتفاعی منطقه 2 آموزش و پروش شهر تهران، به شیوه آزمایشی و بررسی آزمون‌شوندگان در 4 گروه کنترل و 4 گروه آزمایش، انجام گرفته است، تاثیر انیمیش‌های مذهبی ایرانی را بر تغییر رفتار دینی دانش‌آموزان مورد بررسی قرار داده و با استفاده از آزمون t زوجی ، t تک نمونه‌ای و تحلیل واریانس، تاثیر نقش سن و جنس و پیشینه دینی(دینداری) آزمون‌شوندگان، در میزان تغییر رفتار شان را مورد سنجش قرار داده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که به طور کلی تماشای انیمیشن‌های مذهبی ، رفتار دینی گروه مخاطب را تقویت کرده است و در این بین، جنسیت و پیشینه دینداری نوجوانان در این تاثیر نقش دارند.

دین در جامعه ایران حضوری برجسته و فعال داردو در تمامی عرصه‏های اجتماع به نحوی اثر و نفوذ خود را داراست. از آنجا که دین در نگهداشت پایه‏های اخلاقی فرد و جامعه نقش مهمی را دارد، می تواند در مردمی که پیش زمینه مذهبی نیرومند دارند، به عنوان حافظی برای ارزش‏های اخلاقی و فکری بکار رود. نظریه‏های چندی در مورد دینداری در عرصه جامعه شناسی دین مطرح گردیده است که در آنها، اندیشمندان کوشیده‏اند علل و سرچشمه‏های پیدایش ادیان و عوامل موثر بر دینداری را از جوامع اولیه تاکنون تبیین نمایند. پژوهش حاضر، سعی نموده است دینداری را در دختران مقطع پیش دانشگاهی که در سالهای آخر نوجوانی بسر می‏برند، تبیین نماید. زمینه موثر بر انتخاب این قشر به نقش تأثیرگذار نوجوانان و جوانان در اجتماع بر می‏گردد. در این تحقیق عوامل چندی برای دینداری در دختران مقطع پیش دانشگاهی مطرح گردیده و از مدل گلاک و استارک برای سنجش دینداری دختران نوجوان استفاده گردیده است. رویکرد کارکرد گرایان درباره دین که به ریشه‏ها و پیامدهای اجتماعی دین می‏پردازد چارچوب نظری سه فرضیه تأثیر پایبندی دینی والدین، رسانه تلویزیون و قومیت دانش‏آموز بر دینداری وی را تشکیل می‏دهد. چراکه خانواده و بالاخص والدین از مهمترین عناصر محیط اجتماعی پیرامون یک نوجوان به شمار می‏آیند. رسانه تلویزیون نیز در دنیای امروز به عنوان پر مخاطب‏ترین رسانه ارتباطی مطرح است که امکانات دارا بودن نوع و شکل آن را نیز خانواده در اختیار فرزند نوجوان خود قرار می‏دهد. و بالاخره قومیت در یک اجتماع قوم‏گرا مانند شهر اهواز بدون شک تأثیری ژرف بر نگرش‏ها و رفتارهای افراد باقی می‏گذارد. رویکرد معناگرایان درباره دین چارچوب نظری فرضیه تأثیر پایگاه اجتماعی– اقتصادی خانواده بر دینداری دانش‏آموز را تشکیل می‏دهد. معناگرایان معتقدند که دین در ساخت معنا برای انسان نقش دارد و پاسخی برای بی‏عدالتی‏ها و دشواری‎ها در زندگی بشر می‏باشد. در پژوهش حاضر با توجه به اطلاعات جمع‏آوری شده، مشخص گردید که دختران مقطع پیش دانشگاهی شهر اهواز دارای میانگین دینداری بالایی هستند. خصوصاً در حیطه اعتقادات دینی و عواطف و احساسات دینی قوی‏تر از مناسک و رفتارهای دینی می‏باشند. درباره فرضیه‏های تحقیق مشخص گردید که تأثیر خانواده و پایبندی دینی آن بر دینداری دانش‏آموز انکارناپذیر است. تماشای برنامه‏های تلویزیونهای داخلی اثری مثبت بر دینداری دانش‏آموزان دارد. تاثیر قومیت بر دینداری در شهر اهواز نیز جالب توجه است. بر طبق نتایج بدست آمده در این تحقیق دختران قوم عرب بالاترین حد دینداری را دارا هستند در حالی که دختران قوم لر (لرهای بختیاری) پایین‏ترین رتبه دینداری را در میان قومیت‏های ساکن در شهر اهواز دارند و بالاخره از میان گزینه‏های تشکیل دهنده پایگاه اجتماعی – اقتصادی، درآمد خانواده و تحصیلات والدین بردینداری اثر معنادارمی‏گذارد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین دین‌داری با معناداری زندگی و پایبندی اخلاقی انجام شده است. در این مطالعه برای تبیین رابطه بین دین‌داری و معناداری زندگی از نظریه‌های جامعه‌شناسانی مانند وبر، برگر، یینگر و گیرتس استفاده شده است، این جامعه‌شناسان بیشتر بر کارکردهای معنا‌بخشی دین تأکید دارند و جهت تبیین رابطه بین دین‌داری و پایبندی اخلاقی به نظریه‌های دورکیم و وبر در حوزه اخلاق و نیز به ترجمه فصلی از کتاب کولین کمپبل استناد شده است.در این تحقیق، دین‌داری به عنوان متغیر مستقل تحقیق در چهار بعد، اعتقادی، تجربی، پیامدی و مناسکی با استفاده از سنجه دین‌داری گلاک و استارک مورد بررسی قرار گرفت. متغیر پایبندی اخلاقی نیز در دو بعد پایبندی عملی و پایبندی احساسی سنجیده شد؛ بعد پایبندی عملی با 20 گویه و در قالب 9 ارزش که سعی شده است در آن تفاوت اخلاق فردی و اجتماعی لحاظ شود مورد بررسی قرار گرفت و بعد احساسی نیز با 8 گویه سنجیده شده است. معناداری زندگی نیز با سنجه‌ای در 15 گویه و در سه بعد ارزشمندی، امیدواری و هدفمندی بررسی شد.روش اجرای این تحقیق پیمایش است و اطلاعات توسط پرسشنامه جمع آوری شده است. جمعیت این پژوهش دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران واحد کرج است که تعداد 372 نفر از آنان با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. توصیف هر یک از متغیرها بر اساس میانگین ارائه شده است. بر طبق یافته‌های توصیفی تحقیق میانگین شاخص کل برای متغیر دین‌داری 69 درصد است. از میان ابعاد متغیر دین‌داری، بعد اعتقادی با میانگین 77 درصد دارای بالاترین میانگین و بعد مناسکی با میانگین 41 درصد دارای کم‌ترین میانگین است. میانگین معناداری زندگی 71 درصد است. میانگین بعد ارزشمندی 69/8 درصد، امیدواری 70/9 درصد و هدفمندی71/6 درصد است. میانگین پایبندی اخلاقی پاسخگویان نیز 70 درصد است. میانگین بعد پایبندی عملی به اخلاق 64 درصد و میانگین پایبندی احساسی نیز 63/7 درصد می‌باشد. جهت بررسی آزمون متغیرهای تحقیق از آزمون ضریب همبستگی، ارائه‌ی جداول متقاطع، رگرسیون تک متغیره و چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد که به صورت کلی بین دین‌داری و معناداری زندگی و همچنین پایبندی اخلاقی رابطه معنی داری وجود دارد. البته باید یادآور شد که دین‌داری با بعضی از ارزش‌های اخلاقی از جمله، مسئولیت‌پذیری، تواضع و نوع دوستی در بعد پایبندی عملی رابطه معنی داری نداشت.نتایج آزمون‌های همبستگی وی کرامر و تاو کندال بیانگر این بود که متغیر دین‌داری با متغیرهای سن، جنس، مذهب و سطح تحصیلات پاسخگویان در ارتباط است، از میان کلیه متغیرهای زمینه‌ای فقط سن، با پایبندی اخلاقی رابطه معنی‌داری داشت و رابطه معنی‌داری میان متغیرهای زمینه‌ای با معناداری زندگی مشاهده نشد.نتایج تحلیل رگرسیون بیانگر این است که متغیر دین‌داری و سن با هم 0/06 درصد تغیرات متغیر پایبندی اخلاقی را پیش بینی می‌کنند؛ و در رابطه با معناداری زندگی نتیجه تحلیل رگرسیون تک متغیره نشان می‌دهد که دین‌داری به تنهایی 11 /0 درصد تغییرات این متغیر را پیش بینی می‌کند. یافته‌های تحقیق به صورت کلی فرضیه‌های این تحقیق، مبنی بر ارتباط دین‌داری با اخلاق و معناداری زندگی را تأیید می‌کند.