جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه در موضوع علم رجال نوشته شده است و پایان نامه حاضر ترجمه ای از کتاب به نام "کلیات فی علم الرجال" است. و این کتاب را حضرت آیت الله العظمی شیخ جعفر سبحانی "مد ظله العالی" به زبان عربی نگاشته است. کتاب مذکور مشتمل بر هشت فصل و یک خاتمه است. ما پنج فصل ابتدائی این کتاب را به زبان اردو ترجمه نموده ایم که خلاصه آن به این قرار است: فصل اول: در این فصل مبادی تصوریة علم رجال، یعنی تعریف علم رجال، موضوع آن، مسائل آن، بین علم تراجم و علم رجال چه تفاوتهای موجود است؟ تفاوت بین علم رجال و علم درایه چیست؟ محور بحث در علم رجال چیست؟ همه این مطالب مطرح و به خوبی بررسی شده است. فصل دوم: این فصل دربارة نیاز به علم رجال است و مطالبی مانند ادله طرفداران علم رجال و ادله منکرین علم رجال مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. یعنی این فصل به دو بخش تقسیم می شود. در بخش اول طرفداران علم رجال پنج دلیل را بیان کرده اند: دلیل اول: در مورد حجیت قول ثقه است و توضیح این دلیل به نحو احسن بیان شده است. دلیل دوم: دستور رجوع به صفات راوی در اخبار علاجیه است واین مطلب را توضیح داده اند. دلیل سوم: افراد جاعل و تدلیس کننده درمیان راویان وجود دارند این مطلب را هم بسیار خوب توضیح داده اند. دلیل چهارم: اشخاص عامی (اهل سنت) در سند روایات وجود دارد. دلیل پنجم: اجماع علماء علم رجال بر ضرورت علم رجال موجود است. در بخش دوم، منکرین علم رجال هشت ادله را بیان کرده اند: دلیل اول: روایات کتب اربعه قطعی الصدور هستند. دلیل دوم: عمل مشهور ضعف سند را جبران می کند. دلیل سوم: راهی برای اثبات عدالت راوی وجود ندارد. دلیل چهارم: اختلاف نظر در معنای عدالت و فسق وجود دارد. دلیل پنجم: با علم رجال مردم رسوا می شوند. دلیل ششم: گفتار رجالی و شرایط شهادت وی چیست؟ دلیل هفتم: توثیق اجمالی چیست؟. دلیل هشتم: شهادت مشایخ ثلاثه چه حكمی دارد؟. فصل سوم: مصنف کتاب منابع اولیه علم رجال را در دو بخش توضیح داده است. در بخش اول، اصول هشتگانه رجالی را کاملاً توضیح داده اند. 1: رجال كشی و چگونه این کتاب تدوین شده است، این را بیان کرده اند. 2: فهرست نجاشی. 3: رجال شیخ طوسی. 3: فهرست شیخ طوسی. 5: رجال برقی. 6: رسالة ابی غالب زراری. 7: مشیخة شیخ صدوق. 8: مشیخة شیخ طوسی در دو كتاب "تهذیب" و "استبصار" ذکر شده است. پس از ذکر این اصول هشتگانه، ادامة كتاب نویسی در علم رجال را متذکر شده اند. تفاوت کتاب رجال و فهرست را هم بیان کرده اند. در بخش دوم، دربارة کتاب ابن غضائری تحت این عنوان: الف: شرح حال غضائری. ب: شرح حال ابن غضائری. ج: چگونگی اطلاع علماء از کتاب الضعفاء. د: آیا مؤلف آن غضائری است یا فرزند او. ه: چهارمین کتاب او کتاب ضعفاء است. د: اعتبار علمی این کتاب ضعفاء چیست؟. علمای رجال نظریات مختلفی را در مورد این کتاب ابراز کرده اند. فصل چهارم: در این فصل منابع ثانوی رجال را تحت چهار عنوان توضیح داده اند. عنوان اول: در این عنوان اصول چهار گانة رجالی را شرح می دهند. 1: فهرست شیخ منتجب الدین. 2: معالم العلماء. 3: رجال ابن داود. مشخصات رجال ابن داود چیست؟ مشایخ ابن داود. شاگردان او، کتابهای او و زمان وفات او را بیان کرده اند. 4: خلاصة الاقوال فی علم الرجال. و تفاوتهای رجال علامه حلی و ابن داود را توضیح داده شده است. مجهول در اصطلاح علامه حلی و ابن داود چه تفاوت وجود دارد به این نکته هم اشاره شده است. عنوان دوم: جوامع رجالی را در زمان های بعدی را شرح می دهد و این جوامع پنج تاست. 1: مجمع الرجال. 2: منهج المقال. 3: جامع الرواة.4: نقد الرجال. 5: منتهی المقال فی احوال الرجال. عنوان سوم: جوامع رجالی تدوین یافته بر اسلوب قدماء، و این سه جوامع است.1: بهجةالآمال فی شرح زبدة المقال فی علم الرجال۔ 2: تنقیح المقال فی معرفة علم الرجال۔ 3: قاموس الرجال. عنوان چهارم: تکامل نگارش جوامع رجالی است و ظهور روش ویژه در تألیف علم رجال وجود دارد و کتاب ها با این روش نوشته شده اند و چهار مورد از آنها وجود دارد. 1: جامع الرواة۔ 2: طرائف المقال۔ 3: مرتب اسانید الکتب الاربعة۔ 4: معجم رجال الحدیث. فصل پنجم: در این فصل توثیق های ویژه را بیان فرمودند و این توثیق راه هایی دارند که ما آنها را بیان می کنیم: راه اول: تصریح یکی از معصومین (ع). راه دوم: تصریح یکی از دانشمندان و اعلام گذشته. راه سوم: تصریح یکی از دانشمندان و علمای متأخر. راه چهارم: ادعای اجماع از طرف پیشینیان. راه پنجم: مدحی که کاشف از حسن ظاهر است. راه ششم: تلاش مجتهد در جمع قرائن. سپس این بحث را مطرح کردند که آیا تزکیة یک نفر عادل، كفایت می کند؟

توحید یکی از آموزه های ادیان ابراهیمی است.یکی از مهم ترین آموزه های اسلام توحید است.آیات قرآن و احادیث پیامبر(ص) بر این موضوع تأکید کرده اند. بر این اساس مفسران می کوشند تا روشمندانه آیات توحیدی قرآن را تفسیر کنند.ابن تیمیه یکی از مفسران قرآن برپایه مبانی و روش خویش به تفسیر آیات مذکور پرداخته است. دیدگاه های تفسیری او پیرامون آیات توحید واکنش هایی را از سوی عالمان و مفسران قرآن کریم بر انگیخته است.آیت الله سبحانی یکی از مفسرانی است که با رویکرد ابن تیمیه در این باره مخالف است.او در این زمینه آراء و اندیشه هایی متناسب با رویکرد و مبنای تفسیری خویش مطرح کرده است. نگارنده در این نوشتار در صدد بیان رویکرد ابن تیمیه و آیت الله سبحانی پیرامون آیات توحید است.قابل یاد آوری است درباره روش و مبانی تفسیری ابن تیمیه پژوهش هایی انجام شده است ولی هیچ یک به موضوع مذکور نپرداخته اند.در این پژوهش نگارنده در صدد آنست که به این پرسش پاسخ دهد که ابن تیمیه و آیت الله سبحانی از آیات توحیدی چه تفسیرها و برداشت هایی را ارائه کرده چه ملاک هایی را در این رابطه در نظر داشته اند؟ یافته های این مطالعه که باروش توصیفی- تحلیلی می باشد نشان می دهد که اساس تفسیرهای ابن تیمیه ناشی از: ظاهرگرایی، منع تأویل و مجاز در قرآن و عدم استفاده از عقل در این برداشت هاست، که منجر به نتایجی در تفسیر هم چون اعتقاد به تجسیم و تشبیه در باورهای ابن تیمیه شده است، در حالیکه سبحانی با اعتقاد به حجیت ظواهر قرآن و پذیرش وجود کنایه و مجاز در قرآن،قائل به تأویل در برخی از آیات قرآن می باشد،این مبنا منجر به نتایج مهمی در زمینه ی تفسیر آیات توحیدی شده،به گونه ی که برداشت های ایشان از هرگونه تشبیه و تجسیم به دور بوده، تفسیری روشمندانه از این آیات مطرح شده است.

موضوع این پایان نامه درباره بررسی و نقد دیدگاه کلامی سید علی شرف الدین بر کتاب امام و امت وبا تأکید بر آثار حضرت ایت الله جعفر سبحانی است. در فصول مختلف این پایان نامه دیدگاه سید علی شرف الدین درباره عصمت، علم امام، نص و نصب امام، مهدویت، توسل و شفاعت از نظر سید علی شرف مورد و بررسی پژوهش قرار گرفته است. آراء و دیدگاه سید علی شرف الدین را با مراجعه به آثار وی بدست آورده ایم. در ادامه برای بررسی و نقد دیدگاه وی و مقایسه دیدگاه و ی با دیدگاه حضرت آیت الله جعفر سبحانی از آثار کلامی و اعتقادی ایشان استفاده نموده ایم. در این پایان نامه دریافتیم که دیدگاه سید علی شرف الدین دربارۀ عصمت ائمه اهل بیت علیهم السلام با باورها و اعتقادات شیعی همخوانی ندارد. همچنین دیدگاه وی در مورد علم امام، با باورهای اعتقادی شیعه فاصله دارد. سید علی شرف الدین نظریۀ نص و نصب امام را قبول نمی کند. سید علی شرف الدین منکر نظریه مهدویت است و برای رد این نظریه دلائلی را بیان نموده است. یکی از مباحث مطرح شده در این پایان نامه دیدگاه سید علی شرف درباره شفاعت و توسل است که وی توسل و شفاعت را قبول نمی کند و و برای رد آن به دلائل مختلف تمسک جسته است. در این پایان نامه دیدگاه اعتقادی حضرت الله جعفر سبحانی را به نمائنده شیعه بیان نمودیم.و به این نتیجه رسیدیم که دیدگاه سید علی شرف الدین هیچ سنخیتی بادیدگاه و اعتتقادات اصیل شیعه ندارد و دیدگاه وی را با استناد به آیات و روایات مورد خدشه و قابل نقد قرار گرفته است.

از جمله مسائل مهم کلامی که در عصرظهور به وقوع می پیوندد مسئله ی رجعت است و یکی ازمسائل اختلافی بین شیعه و اهل تسنن محسوب می شود وتا به امروز در میان اندیشوران شیعه اختلاف چندانی به چشم نمی خورد، لیکن اخیرا ایه الله سند در باره رجعت موضوعاتی مطرح کرده که اندکی متفاوت از دیدگاه مشهور علمای شیعه به نظرمی رسد و یا مطالبی را مطرح کرده که درآثار بزرگان شیعه به آنها پرداخته نشده است. با توجه به اینکه اکثر نویسندگان شیعه در این موضوع همداستان هستند، حضرت ایه الله سبحانی از معاصران به عنوان نماینده علمای شیعه انتخاب گردیده تا دیدگاه ایشان با دیدگاه استاد سند مقایسه گردد تا اشترکات و افتراقات و مطالب مغفول استخراج و در اختیار اهل پژوهش قرار گیرد. آیت الله سبحانی وآیت الله سند در چند محور با یکدیگر اشتراک نظر دارند از جمله تعریف رجعت که گروهی از مومنین خالص و کافران بازگشت می کنند، این بازگشت پیش از فرا رسیدن روز قیامت است و در زمان رجعت تمامی انبیا و اولیای الهی به هنگام ظهور امام مهدی (عج) بازگشت می کنند. این دو با استناد به همگونی و مشابهت بین رجعت و معاد به اثبات امکان تحقق رجعت می پردازند و دلیل رجعت در امت اسلامی را وقوع آن در امم پیشین می دانند. از نگاهشان یکی از مهمترین اهداف رجعت انتقام از کافران و شادمانی مومنان دراین دنیا و پیش از روز رستاخیز می باشد. این دو نویسنده درمباحث همگانی بودن رجعت، یک مرحله ای و چند مرحله ای بودن آن و همچنین در استناد به آیه ای از قرآن برای اثبات رجعت با یکدیگر اختلاف نظر دارند. از دیدگاه های اختصاصی آیت الله سند می توان به رابطه ی رجعت با نبوت و رابطه ی رجعت با امامت اشاره نمود. به نظر او معرفت مقام امامت بدون شناخت صحیح و دقیق مسأله رجعت ناقص و ناتمام است. همچنین به بحث مهدویت و رجعتِ همه ی ائمه علیهم السلام و اینکه منظور ازدوازده مهدی همان امامان دوازده گانه هستند، معتقدند. روش این تحقیق کتابخانه ای می باشد و در آن از نظرات و دیدگاه های دیگر مفسران و اندیشوران علوم قرآنی نیز استفاده شده است.

در مطالعات قرآنی جدید می‌بایست با تفسیر در زمینه مبانی و روش‌های تفسیری آگاه باشیم. مطالعه ی مبانی و روش های تفسیری در کتاب "منیه الطالبین فی تفسیر القرآن المبین" موضوعی ارزشمند است و تاکنون پژوهشی در اینباره صورت نگرفته است و شیوه مطالعه، توصیفی-تحلیلی می‌باشد که به صورت اساسی بر کتاب "منیه الطالبین" و سپس بر سایر کتاب‌های آیت الله سبحانی متمرکز است. از مهم ترین نتایج این مطالعات امکان تقسیم مبانی تفسیر شیخ سبحانی به دو قسمت می‌باشد: قسمت اول مبانی کلامی و قسمت دوم مبانی ادبی و لغوی می‌باشد. مبانی کلامی نزد آیت الله سبحانی در کتاب "منیه الطالبین" عبارت است از اعتقاد به الهی و وحیانی بودن قرآن که مشتمل می‌شود بر: اعتقاد به مطالبی که پیرامون نزول قرآن از طریق وحی روایت شده، اعتقاد به اعجاز قرآن و نیازداشتن به تفسیر آن، دربرگیرندگی سعادت دنیوی و اخروی توسط هدایت قرآن، جاودانگی و جهانی بودن قرآن و مبانی ادبی نیز مشتمل بر ظاهر و ترتیب آیات می‌باشد. در مجموع میتوان گفت روش بکارگرفته شده در تفسیر این کتاب، روشی کامل می‌باشد زیرا وی از انواع روش‌های تفسیری همچون: عقلائی، اجتهادی و نقلی که شامل تفسیر قرآن با قرآن و تفسیر روائی می‌باشد، بهره برده است.

مصونیتِ انبیای الهی از گناه و اشتباه از جمله مباحثِ پردامنه‌ی مذاهب اسلامی است. در این مسیر موافقان و مخالفانی با این موضوع به چشم می‌خورد. مبانی، گستره و مرزهایِ عصمتِ پیامبران از جمله مباحثِ دارای اثر در دانش‌هایی مانند فقه، حدیث و اخلاق است؛ زیرا این پیش‌فرض کلامی می‌تواند بر چگونگی مواجهه‌ی با احادیث و صدورِ احکام، تغییر ایجاد کند؛ به دلیل آن‌که هر نظریه‌ای در عصمت تصویری خاص از پیامبر ارائه می‌نماید. از این رو سخن گفتن از آن ضروری می‌نماید. استاد محمد علی صابونی و استاد جعفر سبحانی به عنوان دو تن از شخصیت‌ها و علمایِ معاصر جهان اسلام، دیدگاه‌های مختلفی در زمینه‌ی عصمت پیامبران اتخاذ کرده‌اند. براساسِ دیدگاهِ استاد سبحانی پیامبران از آغاز کودکی تا پایانِ عمر در حوزه‌هایِ مختلف معصوم بودند. استاد صابونی نیز اعتقاد دارد انبیا از بلوغ تا پایان عمر از عصمت برخوردارند، امّا ممکن است پیش از نبوت از آنان خطاهایی سربزند. تفاوت‌هایی که استاد سبحانی با استاد صابونی در موضوعِ عصمتِ انبیا دارند، سبب می‌شود مقایسه‌یِ دیدگاهِ این شخصیت‌ها و یا تطبیقِ آن‌ها بر یکدیگر دشوار شود، از این رو، در این نوشتار با طرحِ دعاویِ هر دو طرف، رویکردی نقّادانه اتخاذ شده است و براساسِ مبانیِ کلامیِ تشیع، رویکرد استادصابونی نقد شده است و دیدگاهِ استاد سبحانی به عنوانِ رویکردِ مختار پذیرفته شده است. علاوه بر این، در مواردی نشان داده‌ایم که دیدگاهِ استاد سبحانی بر دیدگاهِ دیگر علمایِ تشیّع نیز مقدم است. روشِ نویسنده در این اثر، تحلیلِ آثارِ مختلفِ استادِ سبحانی و استاد صابونی و استخراجِ دعاویِ مختلفِ آنان از این آثار است. سپس مبانیِ هریک از این دیدگاه‌ها نیز استخراج شده است و با آثارِ دیگر متفکران نیز مقایسه شدند. درپایان پس از این بررسی‌ها نتیجه‌یِ حاصل شده این بود که رویکردِ استاد صابونی با مبانیِ اسلام ناسازگار است و شأن واقع‌نمایی ندارد.