جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پژوهش «بررسی سیر تاریخی نگاه مورخان اهل سنت به حضرت فاطمه(س) از آغاز تا قرن هفتم هجری» است. در این رساله کوشش شده است تا با جستجو در منابع به پرسش اصلی پژوهش که «سیر تاریخی نگاه مورخان برجسته اهل سنت به حضرت زهرا(س) از آغاز تا قرن هفتم هجری چگونه بوده است؟» پاسخ دهد. از آن‌جا که تاریخ‌نگاری اسلامی مانند بسیاری از علوم انسانی متأثر از شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، بوده است لذا نگارنده در این پژوهش با توجه به نکته فوق، با این مفروض که «مورخان اهل سنت به جهت گرایشات سیاسی و دینی و تعصب نسبت به خلفای سه‌گانه در ذکر اخبار مربوط به فاطمه(س) به سانسور و تحریف روی آوردند» به تحقیق می‌پردازد. با بررسی‌های انجام شده در این پژوهش، مولف به این نتیجه می‌رسد که با توجه به عواملی چون، خلافت و حکومت مرکزی، ممنوعیت نقل حدیث، ممنوعیت سفر و مهاجرت صحابه، جعل حدیث، اسرائیلیات و پدیده قصه‌خوانی که بر جریان تاریخ‌نگاری اسلامی تأثیر-گذار بوده‌اند در طول زمان بسیاری از وقایع و حقایق تاریخی دست‌خوش تغییر قرار گرفته و یا مجال نقل در کتب تاریخی را نیافته‌اند.از طرفی اهل سنت دارای مبانی اعتقادی خاصی می‌باشند که بر کتابت حدیث و تاریخ از سوی آنان تأثیر بسیاری داشته و دارد و با توجه به آن مبانی، مورخ اهل سنت به هنگام تألیف سیره فاطمه(س) در صورت تضاد آن اخبار با اصول فکریش و با توجه به میزان تعصبش به پنج روش که عبارتند از انکار، سانسور، تحریف، جعل و توجیه عمل نموده است.

تحقیق در مورد دین و مسائل مربوط به آن همواره موضوع بررسی و پژوهش محققان و فیلسوفان قرار داشته است. یکی از مسائل در رابطه با دین، پدیده «تحریف دین» و تفسیرهای نادرست در مورد دین است. عوامل مختلفی ممکن است تا گروهی دانسته و از روی عمد، تعالیم دینی را تحریف نموده و تفسیرهای نادرستی از دین ارائه نمایند. احتمالا این قبیل افراد، برای سودجویی و تحصیل اغراض و اهداف دنیوی، دین را همانند ابزاری در نظر می گیرند و با تمسک به تفسیرهای نادرست، تلاش می کنند تا به آمال دنیوی دست بیابند. اما همواره، تحریف دین یک پدیده ای از سر عمد و دانسته نیست؛ و ممکن است نادانسته و بدون عمد، تلاشهای بشری در فهم دین، دچار لغزش گردد و بدینوسیله، تعالیم دینی، بطور نادرست و تحریف یافته، عرضه گردد.هدف تحقیق حاضر این است تا مسئله تحریف دین، به این معنا مورد بررسی قرار گیرد.نویسنده با روش توصیفی ـ تحلیلی سعی می کند تا در سه حوزه ی اعتقادی، خداشناسی، نبوت، و معاد، مسئله تحریف دین را مورد بررسی قرار دهد و در این رابطه نشان خواهد داد که از برخی نظر، پاره ای از تلاشهای فلسفی، منجر به تحریف دین خواهد شد.نتیجه اینکه، پدیده تحریف دین می تواند موجبات «دین گریزی» را فراهم آورد.

الف. موضوع و طرح مسئله: موضوع این پایان‏نامه کتاب «الاخبار الدخیله» اثر علاّمه محمّدتقى شوشترى (م 1374 ش) است. تلاش مولّف در این اثر، به‏طور عمده، اثبات محرّف و موضوع بودن بعضى احادیث شیعه است؛ تلاشى که ظاهرا، به «کاسته شدن از اعتبار» یا «بی‌اعتباری» احادیث منقول در این کتاب، انجامیده‌است. جایگاه حدیث در تعالیم اسلامى «به‏شرط اعتبار»، روشن‏کننده اهمّیّت تحقیق درباره مطالب کتاب مذکور است. هدف بنیادین این پایان‏نامه، نشان دادن تکرارى بودن مطالب الاخبار الدخیله و نابسندگى شواهد یادشده براى اثبات محرّف و موضوع بودن احادیث نقل‏شده در آن است.ب. مبانى نظرى: کتب حدیثى و شروح آنها اصلى‏ترین منابع این پایان‏نامه‏اند. موافقت با ضوابط علم الحدیث و اصول فقه و سنجش یقینى یا ظنّى بودن شواهد مذکور در اثبات مدّعیات، چارچوب نظرى این پژوهش را شکل مى‏دهند. پرسشها و فرضیات این پژوهش، پیرامون دو محور «غیر بدیع بودن» سخنان مولّف الاخبار الدخیله و «نابسندگى» آنها در اثبات مدّعیات مطرح‏شده درباره احادیث است.پ. روش تحقیق: تحقیق حاضر تحقیقى است «نظرى»، به روش «کتابخانه‏اى» که جامعه آن کتاب «الاخبار الدخیله» است. معیار سنجش مدّعیات مولّف این کتاب، سازگارى‏شان با قواعد علم‏الحدیث و «ظنّى نبودن» مطالبى است که به‏عنوان دلیل آنها عرضه شده‏است. این بررسى پس از تبیین اشکال علاّمه شوشترى و کاوش در اقوال علماى پیشین براى یافتن ردّ پاى آن اشکال، صورت گرفته‏است.ت. یافته‏هاى تحقیق: 1. مطالب الاخبار الدخیله مختصّ به احادیث شیعه نیست و اخبار عامّه و گزارشهاى تاریخى نیز در این کتاب، بررسى شده‏اند. 2. الاخبار الدخیله به کتابهاى «علل الحدیث» نزدیک‏تر است تا «الموضوعات». 3. اغلب مطالب مذکور در الاخبار الدخیله بدیع نیست. 4. مطالب این کتاب در موارد بسیار، با اصطلاحات علم‏الحدیث موافق نیست. 5. سخنان یادشده در جهت اثبات محرّف و موضوع بودن احادیث در الاخبار الدخیله، وافى به مقصود نیست. 6. اشکالات مرحوم شوشترى در موارد بسیار، مبتنى بر رأى شخصى وى و از قبیل ظنّیّات است و در اکثر موارد، با حجّیّت و اعتبار آن احادیث منافات ندارد. ث. نتیجه‏گیرى و پیشنهادها: 1. حذف مواردى که پیشینیان پیش از مرحوم شوشترى گفته‏اند، یا دست کم تذکار به آن؛ 2. تحقیق عمیق درباره اقوال علاّمه شوشترى و بررسى آنها و کاستن از افراط و تفریطها.

کتاب «السيرة النبوية» نوشته نجاح طائی، که به زبان عربی نوشته شده شرح زندگانی پیامبر (ص) از آغاز تا وفات و شرح وقایع صدر اسلام و صحابه‌ آن حضرت، و ذکر دشمنان و مخالفان صدر اسلام و پس از آن است. جلد چهاردهم این کتاب شامل موضوعات: توطئه امویان در به خطا انداختن تعداد فرزندان امامان معصوم و تغییر اسم های فرزندان امام علی (ع)، عبدالله بن علی (ع)، عمرو بن علی (ع)، عبدالله بن حسن بن علی (ع)، عمرو بن حسن بن علی (ع)، فرزندان امام حسین (ع)، حمله به امام علی و فرزندان معصومین، ازدواج ام کلثوم و عمر و غیره را شامل می شود.

مساله تحریف ناپذیری قرآن دارای اهمیت ویژه‌ای است که اگر به اثبات نرسد، اعتبار قرآن به چالش کشیده و هرگونه استناد به آیات آن، با مشکل اساسی روبرو خواهد شد. دانشمندان اسلامی در این زمینه تلاش بسیاری نموده‌اند که از جمله آنها علامه طباطبائی وآیت الله معرفت می‌باشند.این تحقیق با روش کتابخانه ای وتوصیفی گرداوری شده و به بیان کلیات تحریف و ذکر مبانی نظری آن,به مقایسه دلایل علامه طباطبائی وآیت الله معرفت در مورد تحریف ناپذیری قرآن و همچنین پاسخ آنها به شبهات مطرح در این موضوع,پرداخته است.نتیجه این که اندیشمندان نامبرده, در اثبات تحریف ناپذیری قرآن از دلایل مشابهی استفاده کرده اند با این تفاوت که علامه طباطبایی,بیشتر روی بررسی خود قرآن کریم تاکید دارد.

پژوهش حاضر با عنوان «بررسي تطبيقي آيات دالّ بر صيانت قرآن از تحريف» در صدد جمع آوري آيات موجود در اين زمينه و بررسي آنها از ديدگاه جمعي از مفسّران شيعه و اهل سنّت مي‌باشد. از ميان آيات دالّ بر صيانت قرآن از تحريف دو آيه حفظ؛ «إِنّا نَحْنُ نَزّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ»و آيه نفي باطل «لا يَأْتيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ»از شهرت بيشتري برخوردارند كه پژوهش حاضر ضمن بررسي اين دو آيه از منظر جمعي از مفسّران شيعه و اهل سنّت، نظر قرآن پژوهان را نيز در مورد آنها متذكّر شده است و در ادامه به بعضي از آيات ديگر در اين زمينه –برمبنای نظر مفسّراني كه در مورد آنها ديدگاه داشتند- توجّه نموده است. تا در سايه آن، سلامت قرآن از هرگونه تحريف اعم از تحريف به زياده و نقيصه و به عبارت ديگر "تحريف ناپذيري قرآن كريم" روشن شود.

این مقاله به دنبال بررسی و تبیین برخی از «انحرافات موجود در عزاداری های مذهبی شهرستان بیجار» می باشد. لذا محققین در این پژوهش با اتخاذ رویکردی کیفی و با بهره گیری از تکنیک های «مشاهده ساخت نایافته» و «مصاحبه نیمه سازمان یافته» و با رویکردی ترکیبی، به توصیف، تبیین و تا حدی هم تفسیر موضوع مورد بررسی پرداخته اند. جامعه آماری مورد نظر در تکنیک مشاهده میدانی، کلیه دسته های عزاداری و سینه زنی این شهرستان در شب هفتم محرم الحرام سال 1433ق (16آذر1390) بوده است که به صورت تمام شماری مورد بررسی قرار گرفته اند، در تکنیک مصاحبه نیز جامعه کلیه مسئولین، اساتید و فعالین علمی، فرهنگی و مذهبی مردِ شهرستان بیجار جزو جامعه آماری بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری تعمدی مورد مصاحبه قرار گرفته اند. با توجه به بررسی های انجام گرفته از طریق یک روش ترکیبی، یعنی؛ مشاهده مستقیم و مصاحبه کتبی، نتیجه این تحقیق حاکی از آن است که تحریفاتی به مرور زمان در عزاداری های شهرستان بیجار وارد گردیده است.

در آیاتی از قرآن از جمله آیات: بقره / 75، نساء / 46 و مائده / 13 و 41 واژه تحریف به صراحت آمده است. این اصطلاح قرآنی که در رابطه با اهل کتاب به کار رفته، غالبا از سوی مفسران با تحریف عهدین پیوند داده شده است. گرچه آیات تحریف، جزئیات چگونگی و نوع این تحریف را بیان نکرده است، اما با توجه به آنچه از بررسی روایات مربوطه به دست می آید، می توان نتیجه گرفت که اصطلاح قرآنی تحریف در فضای مطالعات تفسیری اندکی توسعه معنایی یافته است. بازکاوی مفهوم تحریف، این اصطلاح قرآنی را بر شاخصه هایی چون ماهیت فرانوشتاری و تمرکز بر یک مصداق خاص استوار می داند.

متکلمان اسلامی، تردیدی در تحریف شده بودن تورات و انجیل موجود، روا نداشته اند. از سویی دیگر، اصطلاح تحریف در قرآن به صورت جدی مطرح شده است. مراجعه به عهدین صرف نظر از ناسازگاری های درونی - وجود نمونه های فراوانی از ناسازگاری های مطالب آن با عقل را آشکار می سازد. این رویکرد کلامی، زمینه طرح مفهومی از تحریف را فراهم آورده است که به نظر می رسد کاملا با مفهوم قرآنی آن هماهنگی نداشته باشد. بررسی آیات قرآن نشان می دهد که قرآن کریم، قصد جدی برای ورود به حوزه تحریف عهدین مصطلح، نداشته است و عهدین، به عنوان یک ماهیت نوشتاری خاص، مورد نظر آیات قرآن و روایات نبوده اند. بنابراین اساسا انتظار اینکه آیات قرآن یا روایات به نقد مطالب عهدین بپردازند، انتظاری غیر عالمانه و ناشی از عدم درک صحیح گفتمان فرهنگی حاکم است. مبنای کلامی تحریف بر بررسی متن عهدین و نقد متنی آن و مشاهده انبوه نااستواری های متنی، شکل گرفته است. آنچه که قرآن کریم، در طرح مساله تحریف، به آن تمرکز پیدا کرده است، مساله کتمان حقانیت پیامبرصلی اله علیه و آله و سلم است.