جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
مسئله «رؤیت» در حکمت متعالیه
نویسنده:
محمد طباطبایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: موسسه فرهنگی تحقیقاتی إسراء,
چکیده :
از جمله مباحث کلامی، بحث رؤیت، یعنی دیدن خداوند متعال است. مشبهه و مجسمه به تبع برخی از یهودیان، برای خدا جسم قائل شده و گفته‌اند: حق تعالی را می‌شود دید. اشاعره گرچه خدا را مادی نمی‌دانند، گمان کرده‌اند در قیامت برای مؤمنین قابل رؤیت است و برای اثبات مدعای خود، ادله عقلی و نقلی آورده‌اند. به عقیده معتزله و امامیه ادعای اشاعره با مبنای آنها در تضاد است. حضرت امام خمینی رؤیت را ممکن، ولی قلبی و از نوع حقیقت ایمان دانسته‌اند. ایشان معتقد بودند که ایمان به مقام توحید و ولایت، حجاب را از بین می‌برد و علمی که منتهی به ایمان و خوف از خدا نشود، حجاب اکبر است. نیز ایمان را نور الهی دانسته‌اند که قلب را آماج تجلیات خدا قرار می‌دهد. همچنین ایشان بین ایمان و عمل صالح و لقاء الله، قائل به پیوند بوده و معتقدند: اگر انسان اهل ایمان و عمل صالح باشد، با عنایات الهی و به اندازه ایمان و اعمالش صاحب کرامات می‌شود.
صفحات :
از صفحه 97 تا 111
جایگاه و فلسفه علم کلام در ساحت اندیشه غزالی
نویسنده:
ابراهیم مهرابی، حسین سید موسوی، فرنگیس فرهود
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد,
چکیده :
هر چند غزالی آشکارا از فلسفه کلام سخنی به میان نیاورده است اما مولفه‌‌های آن را می توان در آثار وی پیداکرد؛ ازجمله، او غایت کلام را، صیانت دین و عقیده تحقیقی یا تقلیدی دین‌دار، جلوگیری از ورود شبهه و تردید و پاسخ به آن و تدارکِ غایتِ قصوای کلام (سعادت)، می‌داند؛ جایگاه علم کلام در نظر او، گاهی، ابزاری و ثانوی و زمانی، علم کلی با ارزش ذاتی می‌باشد. از آنجائی که موجود، منحصر در خدا و ماسوی الله است و ماسوی، چیزی جز آیات آفاقی و انفسی خداوند نیست پس موضوع علم کلام در نهایت «وجود بما هو وجود» و مسائل آن، صفات ذاتی وجود است. به نظر وی، ایمان، تشکیکی بوده و حفظ تمامی مراتب آن واجب است لذا تکثر در شیوه و روش، از جمله روشِ عقلی برهانی، عقلی جدلی، نقلی، شهودی (وجدانی)، تجربی، موعظه‌ای، تقلیدی و... با رویکرد اقناعی و صیانت بخشی را توصیه می‌کند. او تعریف کلام را مبهم و چند وجهی رها می‌کند. تفصیل مطلب را باید در تضاعیف نوشتار جستجو کرد.
صفحات :
از صفحه 97 تا 118
تبیین فلسفی کلام الهی از نظرگاه ملاصدرا
نویسنده:
محسن پیرهادی، محمدرضا کریمی والا
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه امام صادق (ع),
چکیده :
با وجود اتفاق نظر فرق کلامی و فلسفی بر سر اتصاف خداوند به تکلم، در کیفیت این اتصاف اختلاف نظرهایی مشاهده می‏ شود. ملاصدرا، با این تلقی که کلام انشاء چیزی است که بر درون متکلم دلالت کند، می‏ گوید کلام الهی شامل تمام موجودات و افعال خداوند است؛ فایدۀ آفرینش آن‏ها، اعلان و اظهار غیب است. پس اطلاق کلمه و کلام بر جهان آفرینش صحیح است، و خداوند هم به این اعتبار متکلم است. صدرالمتألهین، با بیان مراتب سه‏ گانۀ کلام الهی، معتقد است: کلام اعلی عالم امر است، کلام اوسط عالم نفس، و کلام نازل یا ادنی کلام تشریعی است. از نظرگاه صدرایی، تفاوت کلام و کتاب رتبی نیست، بلکه آن‏ها دو چهرهٔ یک واقعیت ‏اند. کلام مربوط به چهرۀ وجوب و مبدأ فاعلی و کتاب مربوط به چهرۀ امکان و مبدأ قابلی است.
صفحات :
از صفحه 109 تا 132
گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات
نویسنده:
محمدحسین نصیری
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
از امامت و ولایت اهل بیت (ع) به عنوان مهم‌ترین رکن اسلام یاد شده است. از نظر شیعه امامت مقامی است الهی که در طول رسالت از جایگاه مهمی برخوردار است. از نگاه متکلمان شیعه امام حداقل دارای سه مقام والاست: 1. مقام علمی؛ 2. مقام معنوی؛ 3. مقام سیاسی. با صرف نظر از دو مقام معنوی و سیاسی، در باره مقام علمی و دامنه علم امام اختلافاتی میان متکلمان و محدثان شیعه وجود دارد. گروهی آن را محدود به حوزه دین شناخت می دانند و گروهی دامنه آن را تا علوم غیبی و فراطبیعی گسترده می انگارند. رساله حاضر در صدد اثبات این نکته است که گستره علم امام علوم و امور غیبی را در بر می گیرد. بدین منظور پس از تبیین مفاهیم کلیدی در فصل اول رساله، ماهیت و منشأ علم امام در فصل دوم مورد بررسی قرار گرفت و آشکار شد که امام دانش خود را از آبشخور پیامبران پیشین، پیامبر اسلام و مقام تحدیث بهره دارد و بخشی از علم امام از نوع لدنی، مستفاد و اشائی است. در فصل سوم دیدگاه صاحب نظران شیعه مورد بررسی قرار گرفت و اثبات شد که قریب به اتفاق اندیش‌وران شیعه شمول علم امام نسبت به امور غیبی را مورد تاکید قرار داده اند. در فصل چهارم رساله اهم آیات که از آنها شمول علم امام نسبت به علوم و امور غیبی است، در دو بخش آیات ناظر به امکان و آیات ناظر به تحقق شمول علم امام نسبت به امور و علوم غیبی، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در فصل پنجم روایات ناظر به شمول علم امام نسبت به امور و علوم غیبی برگرفته از سه کتاب روایی؛ یعنی کافی، بصائر الدرجات و نهج البلاغه مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در کنار آنها برخی از ادله عقلی برای اثبات مدعا برشمرده شد.واژگان کلیدی: امام، علم امام، گستره علم امام، علم غیب امام، ماهیت علم امام، ادله علم امام.از امامت و ولایت اهل بیت (ع) به عنوان مهم‌ترین رکن اسلام یاد شده است. از نظر شیعه امامت مقامی است الهی که در طول رسالت از جایگاه مهمی برخوردار است. از نگاه متکلمان شیعه امام حداقل دارای سه مقام والاست: 1. مقام علمی؛ 2. مقام معنوی؛ 3. مقام سیاسی. با صرف نظر از دو مقام معنوی و سیاسی، در باره مقام علمی و دامنه علم امام اختلافاتی میان متکلمان و محدثان شیعه وجود دارد. گروهی آن را محدود به حوزه دین شناخت می دانند و گروهی دامنه آن را تا علوم غیبی و فراطبیعی گسترده می انگارند. رساله حاضر در صدد اثبات این نکته است که گستره علم امام علوم و امور غیبی را در بر می گیرد. بدین منظور پس از تبیین مفاهیم کلیدی در فصل اول رساله، ماهیت و منشأ علم امام در فصل دوم مورد بررسی قرار گرفت و آشکار شد که امام دانش خود را از آبشخور پیامبران پیشین، پیامبر اسلام و مقام تحدیث بهره دارد و بخشی از علم امام از نوع لدنی، مستفاد و اشائی است. در فصل سوم دیدگاه صاحب نظران شیعه مورد بررسی قرار گرفت و اثبات شد که قریب به اتفاق اندیش‌وران شیعه شمول علم امام نسبت به امور غیبی را مورد تاکید قرار داده اند. در فصل چهارم رساله اهم آیات که از آنها شمول علم امام نسبت به علوم و امور غیبی است، در دو بخش آیات ناظر به امکان و آیات ناظر به تحقق شمول علم امام نسبت به امور و علوم غیبی، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در فصل پنجم روایات ناظر به شمول علم امام نسبت به امور و علوم غیبی برگرفته از سه کتاب روایی؛ یعنی کافی، بصائر الدرجات و نهج البلاغه مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در کنار آنها برخی از ادله عقلی برای اثبات مدعا برشمرده شد.
آثار کلامی و متکلمان سیستان (از قرن اول تا هفتم هجری قمری)
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
اگر به تاریخ کلام به عنوان شاخه ای از علم کلام بنگریم مطالعه تاریخی رخدادهای کلامی در این میان، جایگاه استواری خواهد داشت. در این پژوهش، سیستانِ تاریخی به عنوان یک ظرف مکانی از جهت فعالیت های کلامی مورد توجه قرار گرفته است. این سرزمین از قرن اول (هجری قمری)، فعالیت کلامیش آغاز شده و تا قرن هفتم ادامه داشته است؛ هدف این پایان نامه چنین است مکاتب کلامی که در این قرون در سیستان فعالیت داشته را بررسی کند و چگونگی پیدایش و رشد این مکاتب را مورد کنکاش قرار دهد؛ هدف دیگر از پژوهش حاضر این است متکلمانی که در این برهه زمانی در سیستان سکونت داشته یا متعلق به آن جا بوده را بررسی کرده و آثار و روش کلامی آنان را تبیین کند. روش ما در اینجا، روش توصیفی تحلیلی است؛ موضوع با بررسی کتب کلامی، تاریخی، رجالی و حدیثی، ارزیابی و تحلیل قرار می گیرد؛ یافته های این تحقیق نشان می دهد که در سیستان، مکاتب کلامی همچون شیعه امامی، زیدیه، اسماعلیه، خوارج، اهل حدیث، معتزله و کرامیه فعالیت داشته و هر یک از این مکاتب دارای اندیشمندانی بوده اند که آثار کلامی و مبانی خاصی از خود به جا گذاشته اند. این شهر طی چندین قرن، یکی از مهم‌ترین حوزه‌های درسی اهل سنت به شمار می‌آمد و مجموعه‌ای از بزرگ‌ترین فقها، محدثان و متکلمانِ اهل تسنن را در خود جای داده بود، همچنین در این شهر مفاخری از شیعیان همچون«حریز بن عبدالله» حضور داشتند که مکتب اهل البیت را گسترش دادند.
موضع متکلمان مسلمان قرن چهارم و پنجم در برابرفلسفه
نویسنده:
مهین سلمانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
رساله حاضر به موضع متکلمان مسلمانی که با فلسفه به معارضه برخاسته‌اند،می‌پردازد. در میان انگیزه‌های گوناگونی که متکلمان تعقیب نموده‌اند شایدمهمترین آنها این باشد که فلسفه و فیلسوفان را در برابر قوانین شریعت‌یافته‌اند. متکلمان بر این باورند که عقل بشری قدرت پاسخگویی به همه‌سوالات ما را ندارد، از این رو در بسیاری از موارد ناچار می‌شود آیات واحادیث را تاویل نماید. اشعری - بنیانگذار مکتب اشعری - معتقد است ماباید به قدرت مطلقه الهی معتقد باشیم و باور کنیم که جمادات هیچ‌گونه‌فاعلیتی در جهان ندارند. باقلانی می‌گوید : علیت تقارن زمانی میان اشیاءنیست . وقتی، آتش و احتراق را می‌بینیم که همزمان رخ می‌دهند، باید درپی شناخت فاعل این عمل برآییم و از آنجایی که جمادات فاقد فاعلیت‌می‌باشند، فاعل عمل سوختن "خدا" است . او معتقد به حدوث عالم است‌همانند جوینی، اشعری، ابن‌حزم و غزالی و هموست که نظریه "العرض لایبقی‌زمانین" را مطرح می‌کند و به وسیله آن حدوث عالم را اثبات می‌کند.فیلسوفان را به خاطر سه اعتقاد آنها کافر می‌شمارد : انکار معاد جسمانی -اعتقاد به ازلیت و قدم عالم، انکار علم خداوند به جزئیات . اما بایدبگوییم غزالی مقاصد فلاسفه را در نیافته است . لذا می‌توانیم ادعا کنیم‌کسانی که با فلسفه به ستیز پرداخته‌اند یا اغراض شخصی داشته‌اند و یافلسفه را نفهمیده‌اند.
بررسی نظریه‌ی کلام نفسی و بازتاب آن در اصول فقه اهل سنت
نویسنده:
فایق قوامی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
چکیده :
چکیدهکلام نفسی مرکب از دو کلمه کلام و نفسی است. در لغت کلام به معنی سخن آمده است ونفس به معنای روح، جان، و خود هرکسی می‌باشد. در اصطلاح کلام نفسی عبارت است از معانی که در ذهن و قلب متکلم است که به وسیله زبان آن معانی را بیان می‎کند. آنچه در دل است کلام نفسی و آنچه که بیان شده کلام لفظی است. اولین کسی که کلام نفسی را مطرح کرد عبدالله بن سعید بن‏کلاب است، بعد از او ابوالحسن اشعری نظریه اورا ادامه داد و بعدا ابوبکر باقلانی و جوینی این نظریه را بسط وتوسعه دادند. تمام فرق اسلامی، متفقند که خداوند تعالی، متکلم است اما اختلافشان در معنی کلام خداست که آیا کلام‎خدا قدیم است یا حادث، با حروف وصوت تکلم می کند یا خیر؟ معتزله قرآن را مخلوق وحادث می دانند، ولی حنابله و اشاعره معتقدند که قرآن قدیم است، وجه اختلافشان این است که اشاعره حروف و اصوات را مخلوق اما معنی را قدیم می دانند، لکن حنابله حروف و اصوات را نیز، مانند معنی قدیم می‌پندارند. کلام نفسی در بسیاری از مطالب علم اصول فقه نفوذ کرده است که این مطالب مربوط به باب الفاظ در علم اصول است، مانند: امر، نهی، امربه معدوم، حکم، خبر و ... . اشعریه در موضوع صفت کلام نفسی نقش اصلی را ایفا کرده‏اند و بقیه(معتزله وحنابله) آن را منکر هستند. اشاعره بر خلاف سایر متکلین اصولی، برای هر کدام از مطالب بازتابی کلام نفسی دو تعریف ارائه داده‏اند؛ مثلا لفظ امر را یک بار به اعتبار نفسی و بار دیگر با اعتبار لفظی تعریف می‏کنند.واژگان کلیدی: کلام نفسی، کلام لفظی، اصول فقه.