جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رسائل آل طوق القطيفي تألیف شيخ احمد بن صالح آل طوق القطيفى (م بعد 1245 ق) در 4 جلد می باشد که توسط انتشارات دار المصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم ) لاحياء التراث بیروت به چاپ رسیده است. اين كتاب شامل 22 رساله‌ى كوچك و بزرگ از مؤلف است كه موضوعات گوناگونى را همچون كلام، حديث، فقه، تفسير و تاريخ دربرمى‌گيرد. عناوين رساله‌ها عبارتند از: "جلد سوم" نزهة الألباب و نزل الأحباب (گوناگون) صفحات 7 تا 529

کتاب الکلام و العقائد (التوحید و العدل) شرح و بررسی مبانی عقلی و نقلی توحید، اسماء، صفات و افعال الهی به ویژه عدل خدا، با توجه به اصول اعتقادی شیعه امامیه است. در ابتدای این نوشتار کلیاتی در مورد معنای علم کلام و مفاهیم عام مندرج در این علم مطرح شده و هدف علم کلام و روش های آن برای تبیین اصول دین و عقاید اسلامی از راه عقل و نقل بیان شده است. آنگاه به بررسی راه های معرفت خداوند متعال و اثبات وجود او از طریق براهین عقلی، فطری و قلبی و نیز توجه و دقت در آثار و عظمت خلقت پرداخته شده و تحلیلی از اسماء و صفات الهی، کیفیت استعمال آن ها و نیز نقش آن ها در معرفی خداوند، ارایه شده است. در ادامه نویسنده به تبیین مفهوم توحید و ادله عقلی و نقلی مبتنی بر آن پرداخته و مراتب توحید اعم از توحید در عبادت، توحید در ذات، توحید در صفات و توحید در افعال را شرح داده و برخی از صفات الهی مانند: علم، قدرت و خالقیت که جزء صفات اصلی خداوند متعال هستند را شرح داده است. در بخش دیگری از کتاب نویسنده به تفسیر عدل خداوند پرداخته و مبانی عقلی مربوط به آن مانند حسن و قبح عقلی و رابطه آن با عدل خدا را بررسی نموده است. در همین راستا وی به تبیین مسایل مربوط به جبر و اختیار و قضا و قدر الهی پرداخته و از منظر عدل الهی به تشریح مبانی آن از دیدگاه شیعه امامیه پرداخته است.

مجموعه “لمحات فی الکتاب و الحدیث و المذهب” عنوان یکی از مهم‌ترین آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی است که به زبان عربی در سه جلد به نگارش درآمده و منتشرشده است. این مجموعه شامل 23 رساله فقهی_ اعتقادی به قلم این عالم آگاه است که بعضی از این رساله‌ها در چند سال گذشته به‌صورت مستقل به چاپ رسیده و برخی دیگر نیز برای نخستین بار منتشر شد. "جلد اول" رساله اول: “إلی هدی كتاب الله” “به سوی هدایت‌ کتاب خدا” اولین رساله این مجموعه می‌باشد. آیت الله صافی در این اثر- که چند سال قبل از انقلاب آن را به رشته تحریر درآورده- به مباحث مهمّی اشاره نموده است. وی، تنها درد مسلمانان معاصر را در ترك عمل به قرآن و اكتفا به اسم اسلام دانسته و با تذکّر آیاتی از قرآن مجید و دعوت مخاطبان به قرائت مكرر آنها، وضعیت فعلی جامعه اسلامی را در ابعاد مختلف بازگو و آن را با جامعه ایده‌آل قرآنی مقایسه نموده است. او در قسمت پایانی این رساله با اشاره به بیداری‌های اسلامی، استمرار و فراگیر شدن آن را در تمسّک به دستورات اسلام عزیز دانسته و همه نویسندگان و مصلحان اجتماعی را به عرضه آموزه‌های اسلامی به مردم دعوت کرده است. رساله دوم: “احادیث افتراق المسلمین علی ثلاث و سبعین فرقة” “حدیث‌های تفرقه مسلمانان بر 73 فرقه” دومین رساله این مجموعه است که نویسنده، بحث تفرقه و اختلاف در امّت پیامبر را دارای سابقه در امّت حضرت عیسی و موسی علیهماالسلام دانسته است. او در ادامه، به تفصیل و با دلایل محکم اثبات می‌کند که تنها فرقه ناجیه، شیعه دوازده امامی است. رساله سوم:”من لهذا العالَم؟” در این رساله، مؤلف گرا‌ن‌قدر، با تشریح ابعاد مختلف و اوضاع ناهنجار سیاسی، نظامی و اقتصادی به این سؤال پاسخ می‌دهد که خدا چه كسی را برای اصلاح این وضع می‌فرستد؟ وی در ادامه با اشاره به آیات و روایات، ایجاد روح امّیدواری در جامعه را شاخصه اصلی نظریه اسلام درباره آینده جهان دانسته و با ذکر روایات و منابعی که تصریح به اسامی ائمه به خصوص امام زمان علیه‌السلام، تنها راه نجات بشریت را در ظهور موعود همه انبیاء معرّفی می‌نماید. رساله چهارم: “العقیدة بالمهدیة” “اعتقاد به مهدویت” چهارمین رساله این اثر ارزشمند است که نویسنده محترم پس از بیان مقدّمه‌ای كوتاه درباره اهمیت عقیده به مهدویت، به معرّفی تفصیلی كتاب “البرهان فی علامات مهدی آخر الزمان” تألیف علی بن حسام الدین المتقی الشاذلی از مشاهیر علما اهل سنّت می‌پردازد. رساله پنجم: “عصمة الأنبیاء و الائمة علیهم‌السلام” “عصمت پیامبران و ائمه علیهم‌السلام” عنوان پنجمین رساله است که در بردارنده مباحث بسیار ارزشمندی است. این رساله مشتمل بر مقدمه‌ای از آیت الله العظمی سبحانی است که در آن اشاره به این دارد که حدود سی و دو سال پیش، رئیس جماعت اسلامی آمریکا و کانادا آقای عادل جوهر نامه‌ای به ایشان فرستاده بود که سه سؤال درباره عصمت انبیاء در آن نوشته بود. سپس او با اشاره به این‌که آیت الله العظمی صافی گلپایگانی از فحول و پهلوانان مباحث اعتقادی است، می‌ گوید: سؤالات را خدمت ایشان دادم و ایشان جواب داده‌اند. این جواب‌ها در این رساله گرد‌آوری شده است که در سه بحث عصمت پیامبران و ائمه علیهم‌السلام، علم امام و اختلاف درجات ائمه در ایمان و علم و اخلاق بحث می‌کند. رساله ششم: “ایران تسمع و تجیب” “ایران می‌شنود و جواب می‌دهد” یکی دیگر از رساله‌های با ارزش تألیف این مرجع عالیقدر در سال 1395 هجری قمری است. فرقه ضاله وهّابی‌ قبل از انقلاب، هیئتی را به ایران فرستادند و به خیال خودشان اشكالاتی علیه تشیّع مطرح كردند و در پی آن، وهّابی مغرض ابوالحسن ندوی هندی كتابی به نام “اسمعی یا ایران” علیه ملّت مسلمان ایران نوشت. او در جواب اتهامات این کتاب، این رساله را نوشته و با انتخاب نام آن توسط امام موسی صدر ره آن را به طبع رساند. رساله هفتم: “جلاء ‌البصر لمن یتولّی الائمة ‌الإثنی عشر” “روشنی دیده برای كسانی كه امامت دوازده امام را پذیرفته‌اند” عنوان هفتمین رساله مجموعه لمحات است كه مشتمل بر انكار و ردّ روایاتی است كه دلالت بر این دارد كه ائمه علیهم‌السلام سیزده نفر هستند. در زمان مرجعیّت حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی ره، سؤالات و شبهاتی پیرامون این موضوع به دست مبارك آن مرجع فقید رسیده بود كه ایشان هم جواب این بحث را به آیت الله العظمی صافی واگذار نمود كه او این رساله را در جواب آن سؤالات نوشت. رساله هشتم: “مشروعیة الإستخارة و انّها لیست من الإستسقام بالأزلام” حدود سه دهه پیش، شیخ جامع الأزهر محمود شلتوت در مجله “رسالة الاسلام” مقاله‌ای در تفسیر آیه “و أن تستقسموا بالازلام” نوشت و استخاره در مكتب اهل بیت علیهم‌السلام را هم‌ردیف این خرافه عصر جاهلیت قرار داد. وقتی این مجله به دست مرحوم آیت الله العظمی بروجردی رسید، او به آیت الله صافی امر فرمود كه جوابی در ردّ این مقاله بنویس و او این رساله را در اجابت این درخواست تألیف نمود. رساله نهم: “تفنید اكذوبة خِطبة الامام علی علی الزهراء علیهاالسلام” از شبهات مطرح‌شده توسط وهابیت، بحث خواستگاری حضرت علی علیه‌السلام از دختر ابوجهل در زمانی كه حضرت زهرا علیهاالسلام همسر ایشان بود، است. او در این رساله با بحثی مستدل و تكیه بر منابع اهل سنّت، به این شبهه جواب داده‌است. رساله دهم: “البكاء علی الامام الحسین علیه‌السلام” “گریه بر امام حسین علیه‌السلام” عنوان رساله دیگری از این مجموعه است كه در استحباب گریه، عزاداری و احیاء شعائر حسینی علیه‌السلام به رشته تحریر درآمده است كه می‌تواند جوابگوی شبهات زیادی كه امروزه در فضای جامعه مطرح می‌شود؛ باشد. رساله یازدهم: “فی تفسیر آیة التطهیر” آیه تطهیر یكی از ادله محكم و منصوص بر عصمت اهل بیت علیهم‌السلام است كه او در این رساله با تحلیل و بررسی مفاد این آیه شریفه، بحث مفید و ارزنده‌ای در این باره ارائه داده‌اند. رساله دوازدهم: “تفسیر آیة الإنذار و أحادیث یوم الدار أو بدء الدعوة” در سال 1397 هـ.ق مطالبی پیرامون آیة الإنذار در مجله “حضارة الاسلام” به طبع رسیده بود كه مشتمل بر اشتباهاتی در زمینه این قضیه بود. آیت الله العظمی صافی در این رساله با اشاره به اشكالات مطرح‌شده به همه آنها با استدلال متین و برهانی محكم پاسخ ارائه كرده است.

کتاب " الغلوّ و الفرق الباطنیة (محاضرات الشيخ محمد السند البحراني)" اثری از حسن الكاشاني و الشيخ مجتبى الاسكندري می باشد. این کتاب، تحقیقی درباره ماهیت «غلوّ» و مصادیق آن است. در این پژوهش سعی شده است انواع افراط‌هایی كه برخی از فرقه‌های مسلمان در زمینه عقاید دینی خویش انجام می‌دهند مورد شناسایی قرار گرفته و مصادیق غلو در آن‌ها بررسی گردد. نگارنده نخست به بحث درباره حجیّت علمی كتاب و سنّت پرداخته و ضرورت تعقل و نگرش عقلانی نسبت به مسایل دینی را گوشزد نموده است. آن‌گاه به معرفی اوصاف اهل‌بیت (علیهم السلام) پرداخته و مصادیق غلوّ در مورد آنان را بیان كرده و افشای اسرار اهل‌بیت (علیهم السلام) را حتی در صورت صحت ادعاهای صورت گرفته در مورد آنان امری مذموم ارزیابی نموده است. وی به لزوم تحقیق در صحت روایات صادرشده در مورد اوصاف اهل‌بیت (علیهم السلام) نیز تأكید كرده و معانی مختلف كذب و انواع غلوّ و روش غالیان را بررسی نموده است."

رسائل آل طوق القطيفي تألیف شيخ احمد بن صالح آل طوق القطيفى (م بعد 1245 ق) در 4 جلد می باشد که توسط انتشارات دار المصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم ) لاحياء التراث بیروت به چاپ رسیده است. اين كتاب شامل 22 رساله‌ى كوچك و بزرگ از مؤلف است كه موضوعات گوناگونى را همچون كلام، حديث، فقه، تفسير و تاريخ دربرمى‌گيرد. عناوين رساله‌ها عبارتند از: "جلد اول" ما يكفي المكلف من أدلة الأصول الخمسة بالدليل العقلي(كلام) صفحات 31 تا 63 موجز في أدلة الأصول الخمسة(كلام) صفحات 65 تا 77 الرجعة(كلام) صفحات 79 تا 162 معنى صحيح زرارة المروي في الكافي «إن الله تبارك و تعالى جعل لآدم في ذريته من هم بحسنة و لم يعملها كتبت له حسنة»(فقه الحديث) صفحات163 تا 194 أحکام التيمم في بعض صور عدم وجدان الماء (فقه) صفحات 195 تا 204 مختصر الرسالة الصلاتية للشيخ محمد بن علي آل‌ عبدالجبار القطيفي(فقه) صفحات 205 تا 386 تحديد أول النهار(فقه) صفحات 387 تا 495 الجهر و الإخفات بالقراءة فی‌ الصلاة(فقه) صفحات 497 تا 525

روضة المسائل فی اثبات اصول الدین بالدلائل اثر علی بن حسن خُنَیزی (۱۲۹۱-۱۳۶۳ق)، از فقیهان و متکلمان امامی قرن سیزدهم و چهاردهم قمری توسط انتشارات حیدریه در نجف چاپ گردیده است موضوعات مهم کتاب عبارتند از: •

"خراسان و مدرسة المعارف الإلهیة" اثر سیدجعفر سیدان است این کتاب به بررسی مکتب تفکیک در گفت‌وگو با آیت‌الله سید جعفر سیدان پرداخته است. نویسنده در مقدمه این کتاب به شرح زندگی آیت‌الله سیدان پرداخته و آورده است در بخشی از این کتاب در توضیح مکتب تفکیک آمده است: مکتب تفکیک جداسازی گفته‌های بشری از معارف وحیانی و حفظ خلوص معارف و شناخت‌های مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام، به دور از آمیختگی با نحله‌ها و مکتب‌های فلسفی و عرفانی بشری است. در این کتاب ادعا شده است: «عموم فقهای امامیه بر استقلال غنای معارف وحیانی اعتقاد داشته و تفکیک این حقایق را از افکار بشری (فلسفی و عرفانی) ضروری می‌دانند، بدین جهت از این دیدگاه به نام «نظریه تفکیک» نام برده شده است. این مکتب، مکتب جدیدی نیست. دارای واقعیتی تاریخی است، تاریخی که سابقه آن به صدر اسلام بلکه به بعثت رسول مکرم اسلام می‌رسد و مبنای سلوک عموم فقها و علمای امامیه است. موضوعات کتاب شامل فلسفه اسلامی، فلسفه اسلامی - دفاعیه‌ها و ردیه‌ها، فلسفه غرب در قرون وسطی، فلسفه غرب در قرون وسطی (مدرسی و اسلامی)، فلسفه قدیم، قرون وسطی و شرق، می باشد

کتاب " تصحیح الاعتقاد بصواب الانتقاد" از دیگر آثار شیخ مفید به زبان عربی می باشد. مؤلف، این کتاب را در شرح کتاب الاعتقادات شیخ صدوق نوشته و در آن به شرح و بررسی مباحث عقیدتی پرداخته است. شیخ مفید در این کتاب با بررسی استدلالی و بیان برهانی کتاب الاعتقادات، نظریات شیخ صدوق را رد یا اثبات می کند. وی در کتاب تصحیح الاعتقاد غنای فرهنگ شیعه و قدرت استدلال آن را در مباحث اعتقادی به تصویر کشیده است. مرحوم شیخ صدوق بعد از نگارش کتاب الاعتقادات وعده نگارش شرحی بر آن نیز می دهد؛ ولی موفق به آن نمی شود و شیخ مفید با نگارش این کتاب عهده دار شرح بر کتاب استاد بزرگوار خود گردیده است. کتاب تصحیح الاعتقاد از اعتبار خاصی برخوردار است و از زمان نگارش تا حال، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته و در کتب مختلف از آن نقل شده است. این کتاب برای تحقیق در عقاید شیعه و شناخت مباحث عقیدتی مطرح در قرن چهارم و عصر شیخ مفید، کتابی ارزشمند و قابل توجه است.

مجموعه “لمحات فی الکتاب و الحدیث و المذهب” عنوان یکی از مهم‌ترین آثار آیت‌الله صافی گلپایگانی است که به زبان عربی در سه جلد به نگارش درآمده و منتشرشده است. این مجموعه شامل 23 رساله فقهی_ اعتقادی به قلم این عالم آگاه است که بعضی از این رساله‌ها در چند سال گذشته به‌صورت مستقل به چاپ رسیده و برخی دیگر نیز برای نخستین بار منتشر شد. "جلد سوم" رساله شانزدهم: “الأحكام الشرعیة ثابتة لا تتغیر” در سال 1410 هـ.ق مقاله‌ای در مجله كویتی “العربی” شماره 379 تحت عنوان “الفتاوی و الأحكام الإسلامیة بین التغیر و الثبات” به چاپ رسید كه او با توجه به اهمیت این مبحث، این رساله را در یازده فصل در جواب و نقد این مقاله به رشته تحریر درآورد. رساله هفدهم: “ مسألة التعصیب” شیخ جاد الحق در یكی از سخنرانی‌های خود كه در روزنامه “الأهرام” مصر به چاپ رسیده بود به درخواست استاد احمد بهاء الدین مالكی (كه درخواست مراجعه به فقه شیعه در باب مواریث و بخصوص منع عصبة از ارث باقی تركه و ردّ بقیه به اصحاب فرض كرده بود) جواب رد داده و مراجعه به فتوای شیعه را عمل بر خلاف نصوص قرآن و سنّت دانسته بود. او با توجه به اهمیت این بحث، و نیز بحث از اینكه فتاوای شیعه همه مبتنی بر نصوص قرآن و سنت است،‌این رساله را با قلمی مستدل نگاشته‌است. رساله هجدهم: “القرآن مصون عن التحریف” رساله “قرآن محفوظ از تحریف” به عنوان هجدهمین رساله مجموعه “لمحات”، اجابت درخواست برخی از فضلاء حوزه از او نسبت به كتابت رساله‌ای در این باب است كه می‌تواند جوابگوی بسیاری از شبهات مطرح پیرامون این موضوع باشد. رساله نوزدهم: “وقت الغداة فی بلاد الإغتراب” جمعی از مؤمنین لندن در ماه رمضان 1406 هـ.ق سؤالاتی را درباره اوقات نماز به خصوص نماز صبح و طلوع فجر پرسیده بودند كه آیت الله صافی مدظله جواب‌هایی تفصیلی به این سؤالات در لندن ارائه كرده و در این رساله به طبع رسیده است. رساله بیستم: “شرح حدیث عرض الدین” این رساله، ترجمه عربی اثر او “شرح حدیث عرض دین” است كه به مبحث مهم و جذاب عرض دین و احتیاج جامعه به آن و نیز شرح و تفسیر حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم حسنی نزد امام هادی علیه‌السلام پرداخته است. رساله بیست و یكم: “بین العلمین الشیخ الصدوق و الشیخ المفید” این رساله مهمّ اعتقادی، به داوری میان دو كتاب “اعتقادات شیخ صدوق” و “اعتقادات شیخ مفید” می‌پردازد. او در این رساله، به بیان اشتراكات و اختلافات مطالب موجود در این دو كتاب می‌پردازد كه می‌تواند منبع بسیار خوبی در جنبه مباحث اعتقادی باشد. رساله بیست و دوم: “سرّ البداء” “ راز بداء” عنوان بیست و دومین رساله این مجموعه است كه در هشت فصل به مبحث مهم بداء و معنای آن و اعتقاد شیعه نسبت به آن می‌پردازد كه پاسخگوی بسیاری از شبهات مطرح‌شده در این باب است. رساله بیست و سوم: “فتنة رد النصوص أو الإجتهاد فی مقابل النص” آخرین رساله این مجموعه ارزشمند، فتنه رد نصوص یا بحث اجتهاد در مقابل نص است كه از بهترین رساله‌های این مجموعه است كه به بحث تاریخی رد نصوص از ابتدای خلقت تا به حال پرداخته و با اشاره به بحث “فتنه متصوفة و عارف‌نماها”، “فتنه روشنفكران و متمدن‌نماها” و... در سال 1406 هـ.ق با قلمی زیبا و مستدل نوشته شده است.

التشيّع (نشوؤه - مراحله - مقوّماته)، از آثار ارزنده و روشمند آيت‌الله سيد عبدالله الغُرَيفى (متولد بحرين و مقيم سوريه) است كه در آن، پيدايش، رشد و ويژگى‌هاى اصلى تشيع را از منظر تاريخى، كلامى و فقهى به‌صورت تفصيلى مورد بررسى قرار داده و به برخى از پرسش‌ها و شبهات رايج در اين موضوع پاسخ داده است. اين كتاب از دو مقدمه (مقدمه چاپ پنجم و مقدمه كتاب)، سه بخش (بخش اول، مشتمل بر سه فصل، بخش دوم، داراى دو فصل و بخش سوم شامل سه فصل) و يك خاتمه تشكيل شده است. بخش اول، درباره ريشه و مراحل تشيع است. اين بخش سه فصل دارد به شرح زير: فصل اول، انديشه‌ها و تفسيرهايى درباره پيدايش تشيع؛ فصل دوم، نظر ما در مورد پيدايش و مراحل تشيع؛ فصل سوم، امامت از بين نصوص و احاديث. بخش دوم، درباره نقش امامان اهل بيت (علیهم السلام) در محافظت بر ساختار اصيل اسلامى است. اين بخش، دو فصل دارد به شرح زير: فصل اول، تغييرات عارض‌شده در ساختار اسلامى؛ فصل دوم، نقش امامان اهل بيت (علیهم السلام) در حفظ ساختار اصيل اسلامى. بخش سوم، درباره چارچوب كلى و سطوح تشيع است. اين بخش، سه فصل دارد به شرح زير: فصل اول، سطح اعتقادى؛ فصل دوم، سطح روحى و ولايت اهل بيت (علیهم السلام)؛ فصل سوم، سطح عملى و التزام به روش امامان اهل بيت (علیهم السلام).