جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابی است در مورد اصول دین بر اساس دیدگاه فرقه زیدیه. همچنین شرحی است بر کتاب مصباح العلوم احمد بن حسن بن محمد رصاص. کتاب مذکور، سی مساله از مسائل اصول دین مثل عدل، توحید را بیان می کند./ ساختار و گزارش محتوا: در اين كتاب سى مسأله از مسائل اصول دين مورد بررسى واقع مى‌شود: ده مسأله در توحيد، ده مسأله در عدل و توابع آن و ده مسأله در وعد و وعيد و آنچه بدان مرتبط است. در باب توحيد به مسائلى چون: اثبات صانع و مدبّر برای جهان آفرينش و اثبات صفات علم، قدرت، حيات، سمع، بصر، غنا و بى‌نيازى خداوند و نيز استحالۀ رؤيت خداوند پرداخته شده است. / در باب عدل، به عدالت و دادگرى خداوند اشاره شده و از اختيار بندگان در انجام افعال سخن به ميان آمده و مذهب جبريه باطل شمرده شده است. همچنين از عدم تكليف بما لا يطاق بندگان از سوى خداوند، معناى عدالت و حكمت خداوند سخن گفته شده و از قرآن كريم به عنوان لطف خداوند بر بندگان ياد شده و به مناسبت اين كه قرآن از جنس كلام است، به بيان حقيقت كلام و فاعل كلام؛ يعنى متكلّم پرداخته شده است. همچنين حادث بودن قرآن اثبات و كلام نفسى نفى مى‌شود. سپس به مسألۀ نبوت پرداخته شده و حقيقت آن بيان گشته است. مؤلف معتقد است ما بين رسول و نبى هيچ فرقى نيست. در باب وعد و وعيد هم به بيان حقيقت وعد و وعيد پرداخته شده و خلف وعده و وعيد(هر دو) از جانب خداوند محال دانسته شده است، چرا كه به اعتقاد نويسنده خلف وعده و وعيد مستلزم كذب است و كذب از خداوند متعال محال است. در اين باب همچنين به بيان جايگاه شخص فاسق پرداخته شده و مؤلف برای وى به جايگاهى فيما بين جايگاه مؤمن و كافر قائل شده و از آن به المنزلة بين المنزلتين تعبير كرده است./ در ادامه به بيان موضوع شفاعت پرداخته شده و تحقق آن دربارۀ كفّار و فساقى كه سزاوار آتش جهنم گشته‌اند، نفى شده و مؤلف برآنست كه شفاعت ويژۀ مؤمنان (چه مؤمنانى كه اصلا مرتكب كبيره نشده و يا اگر كبيره‌اى مرتكب شده‌اند، توبه نموده‌اند) و يا كسانى كه حسنات و سيئات ايشان با یکديگر برابر است، مى‌باشد.سپس به مسأله امر به معروف و نهى از منكر و شرائط وجوب هر یک پرداخته شده و در ادامه موضوع امامت كه از مهم‌ترين موضوعات مورد توجه زيديه است، گرديده است. در اين قسمت «امام» در لغت و اصطلاح تعريف گشته و امامت بلافصل علی‌ عليه‌السلام پس از وفات پيامبر اكرم(ص) اثبات گرديده و امام حسن و امام حسین عليهما‌السلام به‌عنوان امامان واجب الاطاعة پس از على(ع) معرفى گرديده‌اند. مؤلف همانند ساير زيديه برآنست كه امامت منحصر به فرزندان امام حسین(ع) نيست، بلكه در اولاد امام حسن مجتبى(ع) نيز جريان دارد. سپس وى برای مدعى امامت ويژگى‌هايى را لازم مى‌شمارد و از ذكورت، بالغ و عاقل و حرّ بودن، عالم و ورع و شجاع بودن و غيره به عنوان شرايط لازم برای مدعى امامت نام مى‌برد./ نسخه شناسى: نسخۀ حاضر در برنامه با تحقيق و پژوهش عبدالرحمن بن حسین شايم براساس نسخۀ خطى‌اى كه به خط خود مؤلف كتابت شده، در قطع وزيرى با جلد شوميز در 203 صفحه برای بار نخست در سال 1422 ه‍.ق2002/م توسط انتشارات «مؤسسة الامام زيد بن على الثقافية» صنعاء (یمن) منتشر شده است.

سادات کیا بین سده های هشتم تا دهم هـ./ چهاردهم تا شانزدهم م. قسمت وسیعی از گیلان، به ویژه گیلان بیه پیش با مرکزیت لاهیجان را در دست داشتند. این خاندان ابتدا زیدی مذهب بودند و به هنگام قدرت یابی صفویه به تشیع اثنی عشری گرویدند. این مقاله تاریخ و عقاید این خاندان و ارتباط آنها را با تشیع امامیه بررسی می کند.

تطور مفهوم امامت یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث کلامی میان متکلمان، فقها و علمای شیعی است. در این پژوهش برآنیم ضمن بهره‌گیری از اسناد تاریخی و دوری از اختلافات پرتنش و توام با تعصب‌ کلامی، با رویکردی تاریخی و روشمند تغییرات مفهوم امامت را در قرون دوم و سوم ه.ق به‌صورت تحلیلی بررسی کنیم. با دقت در سیر تاریخی نحوه تشکیل و تکمیل نظام امامت در میان شیعیان زیدی، شیعیان امامی و غلات پرسش‌های فراوانی به ذهن متبادر می‌شود؛ پرسش‌هایی از این دست که اندیشه امامت به‌عنوان یک نظام منسجم با مختصاتی خاص برای فرق امامی و زیدی، از چه زمانی به‌صورت گزاره‌های قابل‌بحث و چارچوب‌مند مطرح بوده است؟ آیا قرائت شیعیان قرون اولیه از امامت (دوره حضور امامان) با قرائت شیعیان قرون پس از آن (عصر غیبت و تفسیر شریعت به وسیله متکلمین و فقها) متفاوت بوده است و اگر پاسخ مثبت است، با گذشت زمان چه تفاوت‌هایی در این زمینه حاصل شده است؟ در منظومه کلامی تشیع امامی در مقایسه با تشیع زیدی، امامت چه جایگاهی دارد و از منظر این دو فرقه و نیز جریان غالی‌، بایستگی‌ها و مشخصه‌های امام چه مواردی را در برمی‌گیرد؟ اختلاف‌نظر شیعیان امامی و زیدی در مسئله امامت و جایگاه، شئون، وظایف و اختیارات امام، در حیات سیاسی- اجتماعی این دو گروه، چه نقشی داشته و چه تاثیراتی بر جای نهاده است؟در خلال این پژوهش روشن خواهد شد که شیعیان امامی با وجود اتفاق‌نظر در شان و جایگاه امام به‌مثابهمنصبی الهی، در تفسیر بایستگی‌ها و ویژگی‌های امام از جمله نص، نصب، علم و عصمت دیدگاه‌های متفاوتی دارند و از این رهگذر به چهار گروه با تفاسیری نسبتا متفاوت درباره مفهوم امامت تقسیم می‌شوند‌. شیعیان زیدی امامت را به ضرورتی سیاسی -اجتماعی تفسیر کردند و شرط اساسی مشروعیت امامت یک فرد را تلاش برای برپایی اصل امر به معروف و نهی از منکر از راه دعوت مردم به قیام دانستند. تفاسیر مختلف از مفهوم امامت، شیعیان امامی را چه در ساحت نظر و چه در میدان سیاست به وادی اعتدال کشاند؛شیعیان زیدی را در حوزه نظر رویکردی معتدل بخشید اما در عمل سیاسی، به ورطه اقدامات رادیکال و عمل‌گرایی درغلتاند و غالیان پیوندخورده با جریان شیعه امامی را چه در نظام اندیشه‌ای و چه در فعل و کنش سیاسی، به افراط و تندروی سوق داد.

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد هفتم: مسار الشيعة، تفضيل أميرالمؤمنين، المسائل السروية، المسائل الجارودية، مسئلة في النص علی علي(ع)، الرسالة الأولی في الغيبة، الرسالة الثانية في الغيبة، الرسالة الثالثة في الغيبة و الرسالة الرابعة في الغيبة؛ که توضیح هر کدام در ذیل می آید: مَسارُ ألشيعَة فی مُختَصَرِ تَواريخ ألشّريعَة، کتابی به زبان عربی تألیف شیخ مفید متوفای ۴۱۳ق است. این کتاب نوعی تقویم تاریخی - دینی درباره تاريخ تولد و شهادت ائمه اطهار (ع) و ديگر وقایع مهم تاريخ اسلام و نیز ايام و مناسبت‏‌های تاريخ اسلام آمده است. این کتاب در موضوع خود از معتبرترین و قدیمی‌ترین منابع امامیه است که در شناخت ایام و مناسبت‏‌های اسلامی نگاشته شده است. این کتاب در موضوع خود از معتبرترین و قدیمی‌ترین منابع امامیه است که در شناخت ایام و مناسبت‏‌های اسلامی نگاشته شده است. تَفضیلُ أمیرالمؤمنین(ع) اثر شیخ مفید(درگذشت ۴۱۳ق)، است. موضوع کتاب درباره فضایل امیرمؤمنان حضرت علی(ع) و اثبات برتری اوست. شیخ مفید در این اثر با استناد به احادیث شیعه و سنی، فضیلت علی(ع) بر همه پیامبران جز پیامبر اسلام را به اثبات رسانده است. این اثر به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. شیخ مفید در این کتاب به این مباحث اشاره دارد: •

چکیده این پژوهش به بررسی تعامل شیعیان امامیه باجریان های درون شیعی مانند غالیان ، زیدیه ، واقفیه ،فطحیه و علویان در عصر ابن الرضایی[دوران امامت امام جواد ، امامین عسکریین (ع)] می‌پردازد که اعم از فعالیت‌های فرهنگی، میزان و چگونگی ارتباط شیعیان امامیه با جریان های دیگر شیعی می‌باشد و تعامل شیعیان امامیه باقیام‌های شیعی نیز بررسی خواهد شد. لذا سوال اصلی تحقیق این است که" تعامل شیعیان امامیه باجریان های درون شیعی در عصر ابن الرضایی (ع) چگونه بوده است ؟ مهمترین اهداف این تحقیق تبیین جایگاه شیعیانامامیه در جامعه و نقش آفرینی آنان در عرصه های مختلف ، ترسیمی از تعامل شیعیان و ارتباط آنان با جریان های درون شیعی و بررسی قیام های شیعی در عصر ابن الرضایی (ع) می باشد.روش تحقیق آن توصیفی و تحلیلی با رویکرد تاریخی می باشد و دستاوردهای تحقیق بدین قرار است که تعامل شیعیان امامیه با جریان های درون شیعی در عصرامام جواد (ع) مانند، زیدیه، واقفیه و غلات سختگیرانه بوده و با فطحیه برخورد ملایم و صمیمانه بوده است. در عصر امامین عسکریین علیهما‌السلام نیز مانند واقفیه، زیدیه و غلات سختگیرانه بوده است و با فطحیه برخورد ملایم و صمیمانه بوده است.واژگان کلیدی: تعامل ،جریان ، شیعیان امامیه ، غالیان ، زیدیه ،واقفیه ،فطحیه، علویان.

شیعیان زیدیه د رخصوص امامت دیدگاهی خاص به خود دارند. آنان اگر چه همچون دیگر شیعیان به امامت علی(ع) و حسن (ع) و حسین (ع) به عنوان امامانی معصوم و منصوص معتقدند ولی از آن پس امام را رهبری غیر منصوص و غیر معصوم می‌دانند که با داشتن مجموعه‌ای از صلاحیت‌ها بر علیه حکومت‌های ظلم و جور قیام می‌کند و رهبری جامعه اسلامی را بر عهده می‌گیرد. به همین دلیل تعریفی که زیدیه از امامت ارائه می‌کنند و دلائلی که برای ضرورت نصب امام اقامه می‌نمایند و صفات و شرایطی که برای امام می‌شمرند همگی به نوعی منطبق بر همین نظریه است. البته دربررسی نظریه امامت در زیدیه ، به نظراتی متفاوت نی زبرخورد می‌کنیم که باید ان را نوعی خلط و تاثیر گرفتن از اندیشه امامتی دانشت که زیدیه در مورد سه امام نخست و دیگر شیعیان از جمله امامیه در مورد امامان خود قائل هستند.

دراین رساله، مولف از موضع دیدگاه کلامی زیدی به نقد نظریه امامت و مهدویت امامیه پرداخته و عمدتا روش نقلی و علم الحدیث را اتخاذ نموده است.