جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

متکلمان و حکیمان بر سر این مساله نزاع بسیار کرده اند که آیا جهان ابتدای زمانی معینی دارد (حدوث) و یا هر چه با زمان به عقب رویم باز هم جهان و زمان خواهیم یافت(قدم). متکلمان که در پی اثبات حدوث زمانی عالم بودند بااین سوال حکیمان مواجه می شوند که خود زمان چیست؟ حادث است یا قدیم ؟ متکلمان در پاسخ گفتند اصلا زمان امری موهوم است و حقیقتی خارجی ندارد. پاسخ حکیمان این بود که در این صورت حدوث زمانی عالم هم بی معنا می شود. صدرالدین شیرازی ( ملاصدرا) حدوث ذاتی و زمانی عالم را اثبات کرد و از طرف دیگر، حدوث زمانی جهان را به معنای داشتن آغاز زمانی ، طرد و ابطال نمود. بنا بر نظریه حرکت جوهری ، ذره ذره جهان هر لحظه در حدوث است . از اینرو مجموع جهان ، که حکمی جز حکم اجزا ندارد ، نیز حادث است ، آنهم حدوث زمانی . در عین حال سخن از مجموع جهان گفتن و در بی یافتن نقطه آغازی برای این مجموع بودن ، خطا است . چرا که مجموع هویتی مستقل از هویت اجزا ندارد . و وقتی همه اجزا به حکم حرکت جوهریشان هر لحظه در حدوث و آغازند، لهذا مجموع نیز حادث است . اما برای این حدوث ، نقطه آغاز زمانی نمی توان یافت.

بحث امامت با سرنوشت بشر و شوون روحی و اجتماعی وی پیوند خورده و مساله مهم و قابل بررسی می‌باشد، که نوشته ها و تالیفات مردان بلند همت روزگاران گذشته و حال گواه محکمی بر این مدعاستو هرچه زمان می‌گذرد و بشر سیر صعودی خود را می‌پیماید اهمیت آن بیشتر معلوم می‌شود. بنابراین ، تحقیق و پژوهش در این مطلب ضروری می نماید و برای بررسی زوایای مختلف آن باید بحث را از ریشه و ماهیت این مساله آغاز کرد. مجموعه حاضر در همین راستا به مباحث امامت عامه از منظر سه تفسیر مطرح بین اهل سنت و شیعه پرداخته و سعی شده این مساله که اساسا اختلاف شیعه و سنی در مسائل فراتر از اختلاف در مصادیق می‌باشد و به تباین در مفهوم امامت بر می‌گردد و امثال مرحوم عبدالرزاق لاهیجی و شهید مطهری آن را مطرح نموده‌اند را روشن و مبرهن کند. مباحث این مجموعه در چهار فصل عمده و یک پیشگفتار گنجانده شده است که درفصل نخست از مباحثی همچون تعریف امام و امامت ، گزارش تاریخی از تعریف‌های ارائه شده و تشابه و تفاوت آنها و اختلاف شیعه و سنی در برداشت از ماهیت امامت ذیل مقدمه بحث می‌شودو سپس از منظر سه تفسیر یاد شده به آیاتی که در آنها از عنوان امام استفاده شده به حقیقت این منصب و احتمالاتی که نسبت به تفسیر واژه امام در قرآن آمده پرداخته است. در فصل دوم بحث آیات به انظار این سه مفسر مذکور راجع به انتصابی بودن امام از طرف خدا یا انتخابی بودن او خواهد پرداخت و نقد و نظر آنها بیان می‌شود. در فصل سوم بحث از صفات امام از منظر آیات قرآن و بررسی انظار این سه مفسر خواهد پرداخت. در خاتمه نیز حق سرپرستی امام یا بهتر بگویم ولایت امام از دید سه مفسر مورد نظر پرداخته خواهد شد.

چکیده ندارد.

تربیت اخلاقی به عنوان ساحتی مهم از تربیت و اخلاق، امروزه مورد عنایت و توجه ویژه‌ای قرار گرفته و از آن‌جا که اخلاق و تربیت اخلاقی باعث سعادت و آرامش فرد و جامعه می‌شود، انسان برای کسب تعادل روحی وروانی و موفقیت در روابط اجتماعی باید به اخلاق و تربیت اخلاق روی آورد. افزون براین‌که از طریق دین و تربیت دینی می‌توان به تربیت اخلاقی مبادرت ورزید، اما باید گفت که تربیت اخلاقی نیازمند مبانی فلسفی‌ نیز هست. پایان‌نامه حاضر با هدف بررسی مبانی متافیزیکی تربیت اخلاقی نزد رواقیون و فیض‌کاشانی نگارش یافته است. اخلاق و مبانی تربیتی هر دو، ساختار معرفتی هستند که می‌توانند با یکدیگر رابطه داشته باشند. آرا و نظریات متنوعی پیرامون مسأله تربیت اخلاقی بیان شده،برخی به آرامش و شادی دنیوی تأکید دارند و برخی بر رسیدن به سعادت اخروی. آنچه در این پژوهش به‌ آن پرداخته شده، شناخت مولفه‌های تربیت اخلاقی و بررسی مبانی معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسی و همچنین رویکرد رواقیون و ملامحسن فیض کاشانی در این مسأله است که با بررسی تطبیقی دیدگاه آنان، وجوه تشابه و تفاوت آراءشان ذکر گردیده. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد فیض‌ کاشانی اصول و مبانی تربیتی را مبتنی بر دین و حق‌تعالی می‌داند و غایت آن را رسیدن به سیرو سلوک عرفانی و خودشناسی دانسته که ثمره اصلی آن خداشناسی و هستی‌شناسی است. اما رواقیون بر این باورند که اصول و مبانی اخلاقی و تربیتی آن است که انسان را هماهنگ با محیط و طبیعت ساخته و به او توانایی و قدرت درک شرایط موجود را می‌دهد. بنابراین، فیض‌کاشانی اساس اخلاق را دستیابی به سعادت اخروی و رواقیون اخلاق را منتهی به آرامش و شادی دنیوی و نشأت گرفته از عالم طبیعت دانسته و سعادت را در سازگاری با طبیعت می‌دانند.

از جمله مهم‌ترین شروح نهج البلاغه، «منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه» می‌باشد؛ این شرح، شرحی کهن نوشته شده به سال 556 هجری، مختصر و عربی از عالم شیعی قطب الدّین راوندی (متوفی 573 هـ.ق) ‌است. هدف از این پژوهش، بررسی، شناسایی و معرّفی روش شرح‌‌نگاری راوندی و نحوه‌‌ی تأثیرات شرح او، بر شروح پسین نهج البلاغه، بر اساس روش مطالعه‌‌ی کتابخانهای است. این پژوهش، بر اساس بررسی دو مولّفه‌‌ی «ساختار» و «محتوا» سامان یافته است. نمونه‌‌ی مولّفه‌های ساختارى این شرح، که فصل دوّم را به خود اختصاص داده، عبارت است از: شرح مزجی، ارائه نسخه اصیل نهج البلاغه با عنوان «الاصل»، شرح کلام با عنوان «بیانه» و یا «الشرح»، دستهبندی انفرادی و یا گروهی خطب، نامهها و حکمتها، بخشبندی خطب و نامههای بلند به چند بخش کوچک‌تر، شرح کوتاه، ارائه بخشی از شرح در قالب پرسش و پاسخ و هم‌چنین نمونه‌‌‌ی مولّفه‌های محتوایی که فصل سوّم را، دربردارد شامل: بهرهگیری از علم لغت در تبیین معنای واژگان، استفاده از دانش صرف و نحو و مباحث بلاغی، استفاده از آیات قرآن، شرح روایى، ذکر سبب ورود کلام امام ، معرّفی برخی شخصیتها، اماکن، بیان وجه تسمیه خطبه و پرداخت به علوم مختلف از جمله علوم قرآنی، کلام، تاریخ، فقه؛ در فصل پایانی به بررسی تأثیرگذاری شرح راوندی بر شروح پسین و گونه‌شناسی انعکاس این تأثیرات از جهات محتوایی، در قالب تأیید و ردّ نظرات راوندی از جمله؛ مباحث لغوی، نحوی، تاریخی، تحلیلی در چهار اثر پسین؛ یعنی شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، مصباح السالکین ابن میثم، منهاج البراعه خویی و بهج الصباغه شوشتری، پرداخته می‌شود. نتیجه‌‌ی این پژوهش، معرّف روش‌‌مند بودن شرح راوندی، بر پایه‌‌ی شاخصههای شرحنگاری و تأثیر آن، از جهات سبک نگارش و مباحث محتوایی، بر شروح پسین است.

فرهنگ و تمدن اسلامی بیش از همه فرهنگها و تمدنهای موجود در جهان مورد حمله قرار گرفته است. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره)، دشمنی غرب با اسلام فزونی یافت و با ابزارهای مختلفی در صدد برآمدند که چهره اسلام و پیامبر اسلام (ص) و انقلاب ایران را مشوش جلوه دهند. به خاطر همین، در اوج مبارزه جهان غرب با اسلام، از چهره پلید ‏‎"‎‏سلمان رشدی‏‎"‎‏ استفاده نمودند و سخنان او را به عنوان سپری در جلو خود قرار دادند. امام خمینی (ره) که با لطف الهی متوجه عمق این ستیزه جویی غرب بود با آن به شدت برخورد کرد و علماء و مسلمانان جهان هم از ایشان حمایت کردند. و رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای نیز بر ابدی بودن این حکم پافشاری کردند. ما در این رساله سعی داریم که پایه و مبنای اصلی کتاب ‏‎"‎‏ آیات شیطانی‏‎"‎‏ که همان توهین به پیامبر اسلام در قالب ‏‎"‎‏ افسانه غرانیق ‏‎"‎‏ می باشد، با روش و اسلوب جدیدی و فقط از دریچه تحقیق و ‏‏ بحثهای علمی بررسی نماییم تا همگان به بی اساس بودن این کتاب پی برده و قوت مبانی اسلامی در نزد آنان روشن گردد. ما در این کتاب نخست در مورد جعل حدیث سخن گفته ایم و سپس فصلی در مورد شیطان شناسی آورده ایم، آنگاه در فصل دوم به نقل خود افسانه غرانیق پرداخته و در فصل سوم آن را از جهت لغت و سند و متن به طور کافی بحث کرده ایم و چون به دو آیه استشهاد کرده اند (73 اسراء و 52 حج) برای همین به تفسیر آن پرداخته و سپس سه فصل اصلی کتاب در رد افسانه غرانیق را آورده ایم.

چکیدهمسأله‌ی دین، همواره یکی از دغدغه های بشر بوده و هست. گستره وسیع ادبیات تولید شده در این باب در حوزه ها و رشته‌های مختلف علمی از جملهفلسفه، کلام، جامعه‌شناسی و روانشناسی، خود شاهدی بر این ادعاست. در روان‌شناسی دین، به عنوان یکی از رشته‌های علمی نسبتاً نوظهور، ریشه‌ها و مبانی درون فردی دین مورد بحث و بررسی قرار می گیرد که تاکنون بحث و جدل های درازدامنی را به دنبال داشته است. در این میان نظرات ویلیام جیمز، زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ از اهمیت قابل توجهی برخوردارند. پژوهش حاضر، نظر به آنکه یکی از رسالت‌های کلام جدید پرداختن به شبهات جدید و برون دینی است، ضمن مراجعه به منابع و مستندات متعدد و با روشی توصیفی و تحلیلی،به بررسی دیدگاه های این سه تن در باب باورهای دینی پرداخته است. بنا بر یافته های این پژوهش، دیدگاه ویلیام جیمز در تحلیل روانشناختی گزاره‌های دینی، عمدتاً مبتنی بر تفکرات پراگماتیستی اوست. او سعی می‌کند با توجه به پیامدهایی که باورهای دینی در زندگی شخصی افراد دارند، ارزش حقیقی دین را ارزیابی کند. از طرف دیگر، توجه فروید به ریشه های عمیق روانی دین منعطف است. او ترس انسان‌های اولیه از سختی‌های طبیعت و نیز ناکامی‌های جنسی وی را منشاء اصلی دین معرفی می کند. اما یونگ با تأکید بر ضمیر ناخودآگاه جمعی بشر، بر این عقیده است که باورهای دینی ریشه در روان و سرشت بشر دارند. در واقع به باور او، یکی از کارکردهای ذاتی روان بشر، تمایلات دینی است. در مجموع باید گفت جیمز، فروید و یونگ به ترتیب نگرشی مادی و دنیوی به ادیان دارند و از جنبه‌ی مافوق طبیعی و سعادت‌بخش ادیان غافل شده‌اند. نتیجه‌ای که می‌توان از یافته‌های این پژوهش گرفت، این است که باورهای دینی به هیچ وجه ریشه در جهل و ترس انسان‌ها ندارند و در گذشته و نیز امروزه، دانشمندان خداباوری وجود داشته و دارند. همچنین ترس از امور طبیعی، امروز هم وجود دارد، بدون آنکه انسان‌ها به آن منبعی الهی بدهند. در باب جنبه‌ی روانی دین باید گفت، باورهای دینی اگر مبنایی مافوق طبیعی نداشته باشند، جنبه روانی آن‌ها هم معنادار نخواهد بود. در نهایت باید گفت صرف سودمند بودن گزاره‌های دینی و اعتقاد به آن، جنبه‌ی اخروی و سعادت بخش ادیان را توجیه نمی‌کند و لذا انسان‌ها باید در حیات دینی خود هم به جنبه‌ی شهودی دین و هم مافوق طبیعی آن، توجه کنند. واژگان کلیدی: دین، روانشناسی دین، زیگموندفروید، کارل‌گوستاو یونگ، ویلیام جیمز، پراگماتیسم

التعددیه الدینیه هی النظریه التی ترى الحق والسعاده فی الأدیان المختلفه الموجوده فی العالم، وأن کل واحد منها تومّن هدایه وسعاده أتباعه؛ وتوجد قراءات وأوجه مختلفه لهذه النظریه، إن ضروره هذا الموضوع، هو أنه لمَّا أصبحت هذه النظریه مَرجع کل منادٍ عاجی فی دعوته إلى التعددیه الدینه، ولما أصبحت محور الحکم والقضاء السیاسی بین الأدیان المختلفه العاجیه، فأحببنا أن نطرح علیها تساولات کی نعرف حقها من باطلها، ثم نفهِّمها غیرنا من أبناء ساحل العاج خاصهً والإنسانیه عامهً. وقد استعملنا المنهج العقلی والنقلی فی تحقیق هذا البحث، وذلک بعرض أدله القائلین بالنظریه فی معرض التحلیل العقلی، ثم نقدها بالبراهین العقلیه والنقلیه، ولقد تسلحنا مما تیسر لنا من أسلحه هذا المنهج الحنیف فی مناقشه تلک الأدله والمبانی. ولقد وقفنا فی مواقف جازمه وصارمه فی تضعیف مبانی وأدله بعض المفکرین العاجیین القائلین بهذه النظریه، أمثال بروفوسر جان ماری أدیافی والجمعیه العامه للعاجیین، فلم تثبت لهما أدله ولا مبانی، لا من باب التعددیه المعرفیه، ولا من خلال التعددیه الإستخلاصیه ولا السلوکیه؛ وذلک أن معظم مبرراتهما أو کلها فی باب التعددیه المعرفیه تنتهی إلى اثبات التعدد فی جوهر الدین نفسه، وعلیه فیتعدد الدین بتعدد جوهره. وأما فی التعددیه الإستخلاصیه أو التعددیه فی النجاه، فأثبتنا أن دعوى التعددیه فی الدین لیست مجبره لحقانیه کل الأدیان منها، وأثبتنا کذلک أن الإسلام یخصص النجاه والهدایه لنفسه، لکن مع مراعات أحوال القاصر والمقصر، وذلک أن القاصر معذور، وفی التعددیه السلوکیه قلنا أن التعاطف، والتراحم والتعایش السلمی من مقاصد ومعالم الإسلام، وأنه هو الذی علم الإنسانیه هذه الفضائل، فلا دلیل على اثبات التعددیه الدینیه من خلال هذه القراءه الکلمات الأساسیه: التعددیه الدینیه، المجتمع العاجی، بروفوسر جان مایر أدیافی، الجمعیه العامه للعاجیین، ساحل العاج.

در میان متفکران و اندیشمندانی که قرنهاست در آسمان علم و فرهنگ و ادب این مرز و بوم می درخشد صدرالدین محمد ابن ابراهیم شیرازی معروف به صدرالمتالهین است که از او آثاری گرانقدر در علوم مختلف، خصوصا فلسفه و عرفان بر جای مانده است. این رساله در دو بخش حاوی مطالبی در خصوص علم تفسیر، مکاتب تفسیری و مطالبی در باب تاویل می باشد. در بخش اول گزیده ای مبانی و قواعدی که به امور عامه یا الهیات به معنای اعم تعلق دارد و در تفسیر آنها به نحو مستقیم و یا غیر مستقیم استفاده شده، طرح گردیده است. بخش دوم به اموری پرداخته است به حوزه الهیات به معنی اخص مرتبط است که مطالب در این باب بسیار گسترده است.

چکیده ندارد.