جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

المباحثات، يكى از كتاب‌هاى كم حجمى است كه انتساب آن به ابن سينا مشهور مى‌باشد. اين كتاب كه به زبان عربى است، مجموعه جواب‌هاى شيخ و سخنان مأخوذ از وى است كه توسط شاگرد او؛ يعنى بهمنيار جمع‌آورى شده است. ساختار كتاب، با عبارت رب يسّر شروع شده و داراى شش مباحثه و يك ملحق است. از جهت نداشتن ترتيب و باب‌بندى شبيه كتاب تعليقات شيخ است. اين كتاب، در واقع مجموعه پرسش‌ها و پاسخ‌ها و نامه‌هايى است كه قسمت اعظم آنها بين ابن سينا و برخى از شاگردانش رد و بدل شده است. ويژگى‌ها 1- چون اين كتاب، محاورات شيخ با شاگردانش مى‌باشد، از اين رو آدابى كه مؤلفين رعايت مى‌كنند، در آن رعايت نشده و روحيات واقعى ابن سينا(اعتماد زياد وى به خود و آراء خويش، شدت غضب و پرخاش‌گرى نسبت به معترضين و...) نيز در آن بروز پيدا كرده و اين مطلب، خيلى مهم است، زيرا شناخت شخصيّت واقعى ابن سينا براى خيلى از شخصيت‌ها، داراى اهميت وافرى مى‌باشد. 2- چون شيخ در صدد جواب‌گويى به مشكل شاگردان بوده، از اين رو توجه به اقوال ديگر نداشته، بدين جهت به راحتى مى‌توان اقوال شيخ را در اين كتاب به دست آورد.اين، تنها كتابى است كه شيخ الرئيس در آن به صراحت، اقرار به عجز و ناتوانى خود از درك پاره‌اى از مسائل نموده است. گزارش محتوا مباحثه اول: برخى از مطالب مطرح شده در اين مباحثه عبارتند از: صور و اعراض از آن جهت كه واحد و بسيطند در اجسام حلول نمى‌كنند؛ معقولات از آن جهت كه واحد و بسيطند، تعقل مى‌شوند؛ اختلاف وجود در موجودات مختلف، از قبيل اختلاف نوعى نيست، بلكه اختلاف به واسطه تأكد و ضعف درجه وجودى است، آرى موجودات به حساب ماهياتشان اختلاف نوعى دارند؛ مثلاً اختلاف نوعى انسان با اسب در ماهيتشان است نه در وجودشان؛ امتزاج اخلاط حيوانات و نباتات امرى اتفاقى يا معلول عوامل خارجى نيست، بلكه امرى ذاتى و طبيعى است كه ريشه در منى دارد و... مباحثه دوم: پاره‌اى از مطالب مطرح شده در اين مباحثه، عبارتند از: شئ ثابت در حيوانات؛ شىء ثابت در نباتات؛ نامتناهى بودن آن شىء، در نباتات؛ لزوم وجود امرى ثابت در هر تغيرى و.... مباحثه سوم: اين مباحثه، در مورد مسائلى است كه توسط شيخ ابوالقاسم کرمانى مطرح گرديده است. برخى از مطالب مطرح شده در اين مباحثه عبارتند از: سخن درباره برهانى كه به اثبات وجود نفس مى‌پردازد؛ تأثير و تأثر و چگونگى آن؛ غيريت يا عدم غيريت بين نفس و مزاج؛ حقيقت احساس لذت و درد؛ علم به ذات خويش و بيان اينكه اين علم از طريق حس يا به وسيله استدلال از راه افعال حاصل نمى‌شود؛ بحث در مورد حدس و اينكه چنين نيست كه حد وسط تنها از طريق فكر براى انسان حاصل شود؛ مسئله زمان و نامتناهى بودن خط مستقيم و رابطه‌اش با دايره و قطر آن و... مباحثه چهارم: اين مباحثه جواب‌هايى است كه اغلب آنها به نظريات ابوالفرج بن طيب مى‌باشد و ناظر به مباحثات منطقى در باب كليات خمس، قضاياى منطقى و مقولات عشر و... است. سپس نگاهى گذرا به معنى عقل بالقوه شده و از هر چيز مجرد از ماده، به عقل تعبير شده است كه براهينى نيز براى اين معنا به كار گرفته شده است. اما اينكه چه چيزى عقل را از قوه به فعل مى‌رساند؟ موضوع ديگر بحث بوعلى در اين باب است. چگونگى تصور معقولات، تفاوت نفس ناطقه و عقل، تعريف نفس ناطقه به جوهر قابل معقولات و متصرف درمملكت بدن و عقل هيولانى، از مباحثى است كه شيخ الرئيس در ادامه بدانها پرداخته است. وى در مورد خيال نيز به دو صوت بحث كرده است: اول، كيفيت اطلاع نفس از صور خياليه. دوم، آليّت خيال براى نفس.چگونگى عدم لزوم بطلان صورت مادى و نفوس متعلق به ماده با بطلان مادّه، سؤال مطرح شده ديگرى است كه بوعلى در جواب، اشاره‌اى به مباحثش راجع به اين موضوع در كتاب اشارات و شفا نموده است كيفيت تعلق وجود و وحدت و اضافه و ساير لوازم به مواد، دليل اينكه تعقل، عبارت است از استحضار صورت معقول در عقل، مطالب ديگرى است كه در ادامه مطرح شده است. سؤال ديگر اين است كه آيا اينكه شئ ثابت واحدى به لحاظ عددى و شخصى براى اشخاص انواع وجود دارد، داراى برهان هست يا نه؟ كه بوعلى وجود چنين چيزى را در غير حيوان سخت مى‌داند و مى‌گويد: احتمالاً اين حرف فلاسفه كه مى‌گويند فقط در انسان‌ها موجود است، داراى دلايلى باشد كه با تفكر بتوان به آن دست يافت. مباحثه پنجم: اين مباحثه با سؤالى از صدور افعال مختلف از بسائط شروع مى‌شود كه پاسخ كوتاهى از سوى شيخ الرئيس بدان داده شده است. دومين سؤال، از كفايت نفس در جميع افعال خود است كه بوعلى بطلان آن را ثابت مى‌كند. سپس مطلبى بدين مضمون طرح مى‌شود كه مزاج واسطه‌اى است براى نفس كه كارهاى خود را توسط آن انجام دهد كه باز بوعلى آن را رد مى‌نمايد و مزاج را كيفيت واحده‌اى با حد و مرز معين مى‌داند. شيخ ابوالقاسم اعتراضى به كلام شيخ الرئيس در كتاب شفا دارد كه گفته: محال است كه اعراض و صور قائم به مواد، وجود ذات را كه قائم به نفس است، افاده كند و بوعلى به اعتراض وى جواب مى‌دهد. مطالب مهم ديگرى نيز در اين مباحثه مطرح شده است كه ما به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم تا كليات اين مباحثه نيز معلوم گردد: امكان يا عدم امكان دو صورت داشتن هيولاى واحد؛ مفاد قاعده الواحد؛ لزوم تعطيلى قوه عقليه در حالت خواب؛ اثبات محرك براى متحرك؛ كيفيت تأثير بدن در نفس؛ برهان عدم جسمانیت عقل؛ جسمانیّت قواى حيوانيه؛ چگونگى تعقل انسان نفس خودش را؛ اقامه دليل، بر اينكه هر چيزى كه غير خودش راتعقل مى‌كند، واجب است ذات خود را هم تعقل نمايد؛ برهان وجود معقولات در عقول فعّاله و... مباحثه ششم: اين مباحثه، در شش فصل طراحى شده كه بخشى از آنها به قلم خود بوعلى و بعضى به دست شاگردش بهمنيار نوشته شده‌اند. فصل اول به قلم بهمنيار و حاوى شنيده‌هاى وى از بوعلى و مشتمل بر مطالبى است درباره عقل و ادراك و شعور و نفس كه كليات آنها در مباحثه پنجم گذشت. بعد بهمنيار، سؤال‌هايى را كه از بوعلى شده و وى به آنها پاسخ داده است، جمع‌آورى كرده؛ برخى از مطالب مطرح شده در اين سؤال و جواب‌ها عبارتند از: نفس انسانى؛ قواى نفس؛ بخش‌هاى گوناگون فلسفه و اشتمال آن بر حكمت عملى و نظرى؛ عقل حيوانى؛ علم الهى در نزد معتزله و فلاسفه؛ تقسيمات وجود و تبيين هر يك از واجب‌الوجود و ممكن الوجود؛ صفات ممكن الوجود و... در ادامه خود شيخ الرئيس مطالبى را در قالب سؤال و جواب مطرح نموده است كه برخى از آنها عبارتند از: عقل و ماهيت آن؛ چگونگى بودن امكان از لوازم ماهيت؛ چگونگى سود رسيدن از استغفار به حال مردگان؛ تعقلات نفوس كامله بعد از مردن و... در بخش آخر كتاب كه ملحق نام گرفته است، به چند موضوع مهم فلسفى اشاره شده است، مانند جسمانى نبودن قواى عقليه، غايت داشتن جميع حركات، خروج هيولى در تمام لحظات از صورت به فعل و...

ترجمه ماشینی: سنت فلسفه در جهان فارسی زبان فوق العاده غنی، خلاق و متنوع است. این گلچین که در سه مجلد تقسیم شده است، قصد دارد چیزی از آن غنا و تنوع را منتقل کند. اصطلاح «فلسفه» به معنای وسیع آن شامل بحث های کلامی، تصوف فلسفی و هرمنوتیک فلسفی (تعویل) می شود. این گلچین که بیش از یک دوره بیش از دو هزار ساله را در بر می گیرد، و ترجمه هایی از دانشمندان معتبر را به نمایش می گذارد، منابع کتابشناختی کاملی را در سرتاسر ارائه می دهد. برای هر کسی که علاقه مند به کاوش در تمام جلوه های متنوع آنها، سنت های فلسفی جذاب ایران است، چنین اثر گسترده و جاه طلبی منبعی ضروری خواهد بود. جلد اول از دوره زرتشتی شروع می شود و به زمان بیرونی و اوما خیام می رسد و به مکتب مشایی مرتبط با ابن سینا (ابعلی سینا) توجه ویژه دارد. در دوران پیش از اسلام، فلسفه با دین آمیخته بود و در متون دینی فارسی مانند گاتها، دنکرد، و متون زرتشتی بونداهیسن است که بحث های فلسفی درباره موضوعاتی از متافیزیک تا کیهان شناسی و آخرت شناسی را می توان یافت. .

ترجمه ماشینی: برنده جایزه جهانی ایران برای کتاب سال 2007 در رشته فلسفه و عرفان. این متن جدید و بدیع، بررسی مجدد به موقع اندیشه اسلامی را ارائه می‌کند و تضاد آشکاری با دیدگاه محافظه‌کارانه معمولی ارائه می‌دهد. تبیین رابطه خدا و انسان، آن گونه که در اسلام ترسیم شده است، غالباً متأثر از تصویری از خدا و انسان است که متکلمان، فلاسفه و عرفا در ذهن دارند. دوران اولیه اسلام، تفاسیر گوناگونی را از این رابطه آشکار می کند. الکایسی فریموت دیدگاه سه محقق قرن دهم و یازدهم را مورد بحث قرار می دهد: عبدالجبار، ابن سینا و غزالی که سه رویکرد متفاوت را در نگاه به رابطه خدا و انسان معرفی می کنند. خدا و انسان ها در اندیشه اسلامی تلاش می کند تا جنبه مهمی از اندیشه عقلانی قرون وسطی را در نشان دادن اهمیت آن در شکل گیری اساس شناخت ماهیت خداوند، ماهیت انسان ها و ایجاد پل های مختلف بین آنها روشن کند.

چکیده ماشینی : این جلد دوازده مقاله در مورد جنبه‌های مختلف مشارکت‌های فلسفی و علمی ابن سینا ارائه می‌کند و به این موضوعات از روش‌شناسی‌های فلسفی، تاریخی و فلسفی نزدیک می‌شود. این اثر از نظر مفهومی به چهار بخش تقسیم می شود: (1) روش شناسی، (2) فلسفه طبیعی و علوم دقیق، (3) الهیات و متافیزیک و (4) میراث ابن سینا. بخش اول ملاحظاتی را برای تشخیص آثار اصیل از شبه ابن سینا ارائه می دهد. بخش دوم به موضوعاتی می پردازد که در فیزیک، روانشناسی، ریاضیات و نظریه های پزشکی ابن سینا با آن مواجه می شوند. بخش سوم به موضوعاتی می پردازد که از منابع الهیاتی برای اثبات وجود خدا و علم خداوند به جزییات گرفته تا جایگاه معماها در متافیزیک ابن سینا و نیز رابطه صورت و ماده در اندیشه ابن سینا می پردازد. بخش پایانی به تأثیر تاریخی ابن سینا بر متفکران بعدی مانند غزالی و همچنین تأثیرات بعدی او در ایران می‌پردازد. -- توضیحات ناشر

چکیده ماشینی : در ذات و ضرورت: ابن سینا و سنت ارسطویی، فدور بنویچ یک اصل اساسی از متافیزیک و معرفت شناسی ابن سینا (متوفی 1037) ارائه می دهد: نظریه جوهر او و تعیین علمی صفات ضروری و ضروری. این مطالعه مفاهیم کلیدی فلسفه ابن‌سینی مانند ماهیت، ضرورت، جهان‌شمولی، بی‌واسطگی، تقدم و ویژگی را بررسی می‌کند. علاوه بر این، برای اولین بار ارائه می شود که چگونه ابن سینا در طول زندگی حرفه ای خود موضع خود را در مورد این موضوع توسعه داد و بنابراین «ذات گرایی مفهومی» انقلابی خود را به کار گرفت. همچنین نشان داده می‌شود که موضع ابن سینا تا حدودی از سنت ارسطویی پیروی می‌کند، اما در جاهای کلیدی از آن منحرف می‌شود، به‌ویژه جایی که ابن سینا به طور انتقادی به تفاسیر « مشائیان بغداد» پرداخته است. در ذات و ضرورت: ابن سینا و سنت ارسطویی فدور بنویچ آموزه کلیدی متافیزیک و معرفت شناسی ابن سینا (متوفی 1037) را ارائه می دهد: نظریه جوهر او و تعیین علمی صفات ضروری و ضروری. این کتاب مفاهیم اصلی فلسفه ابن سینا مانند ذات، ضرورت، جهان شمولیت، بداهت، تقدم و ویژگی را مورد مطالعه قرار می دهد. همچنین گزارش بی‌سابقه‌ای از چگونگی تغییر دیدگاه‌های ابن سینا در مورد این موضوعات در طول زندگی حرفه‌ای‌اش، در استدلال برای «ذات‌گرایی مفهومی» انقلابی‌اش ارائه می‌کند. موضع ابن سینا تا حدی از سنت ارسطویی پیروی می کند، اما از آن نیز فاصله می گیرد، به ویژه هنگامی که ابن سینا علیه مکتب مشاء بغداد استدلال می کند.

اسلام شناس سخت گیری چون ابوحامد غزالی ابن سینا را خارج از اسلام و کافر به شمار آورد و ارسطوشناس کم نظیری چون ابن رشد او را خارج از ارسطو و خائن به او قلمداد کرد. در جامعۀ دینی، یا می بایست مفسر و شارح آموزه های دین باشی یا مترجم و شارح اندیشه های ارسطو؛ حد وسط این دو فلسفه ورزی است که کار هر کس نیست زیرا عملی است به غایت دشوار و خطیر و ظریف و نیازمندِ بضاعت و شجاعت. این خود بسی تفکرانگیز می نماید. ظاهرا وضع و سرنوشت یک متعاطی جدی فلسفه در عالم اسلام جز این نمی توانست باشد. زیرا هیچ گونه فلسفه ورزی بدون تایید و تصویب و تصدیق متولیان دیانت نمی توانست به فرجامی نیک بینجامد. به گفتۀ ژرف و سنجیدۀ لئواشتراوس، در جهان و فرهنگ اسلام، فلسفه مجبور بوده است که دردادگاه شریعت از خود دفاع کند. ازین رو، فلسفه بدون نوعی آمیزش اجباری با کلام و الاهیات نمی توانست شکل و قوام گیرد و آغازشود. این در حالی است که فلسفۀ فارابی و ابن سینا و زکریای رازی و برخی معاصران آنها هنوز تازیانه ها و شلاق های شرعی متدینانی مقتدر و ذینفوذ مانند غزالی و ابن تیمیه و سهروردیِ صاحبِ رشف النصائح الایمانیه و کشف الفضائح الیونانیه را به خود ندیده است. بعد از غزالی، فلسفه چنان به لاکِ انزوا و انفعال فرو می رود که به دشواری از کلام وعرفان و اشراق و شعر و کشف و شهود قابل تمییز است.