جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصل یا اصول بنیادین طبیعت کدام است؟ پدیده‌‌های مادی از چه فراهم آمده اند؟ این نخستین پرسش انسان، در سراسر تاریخ علم و فلسفه کانون پژوهش بوده است. اما آن هنوز پاسخ قطعی نیافته است. از نظریه‌‌های روزگار یونان باستان در این باره، اتمیسم عمری طولانی یافت. اما بنابر آموزه‌‌های فیزیک کوانتوم، موجودات دنیای اتم دیگر پیرو قوانین عالم کبیر نیست و موازین جایگزین نیز تا کنون کشف نشده یا به قدری مورد اختلاف است که نمی‌تواند محل اعتماد واقع شود. افزون بر آن، اطلاع از وجود ماده نامرئی (تاریک) با ویژگیهایی خاص، دشواری مسأله را دوچندان کرده است. قرآن کریم نیز اشاراتی در این باره دارد و بنیاد طبیعت و مایه حیات آن را ماده ای موسوم به آب میداند و در مواردی هم به عنوان نور از آن یاد کرده است که در مقا بل ظلمت است. اما در سطحی عمیق تر، بنیاد جهان طبیعت (ملکوت آسمان‌ها و زمین) امری غیر مادی تلقی شده است که در این صورت، پژوهش در قالب روش‌های تجربی، قادر به حل نهایی و قطعی مسأله نخواهد بود. به نظر می‌رسد ملا صدرا با الهام از قرآن و با تکیه بر وحدت، اصالت و تشکیک وجود، توانسته است تصویر گویایی از وحدت اصل نخستین را ارایه نماید.

نویسنده کتاب «منطق البحث العلمي»، كارل بوبر، همانند هر دانشمند و فیلسوف دیگری می‌ کوشد در اين كتاب نقاب از چهره حقیقت بردارد، اما از راه‌ هایی به این تلاش می پردازد که با نوآوری‌ ها و نو اندیشی‌ های خود او آمیخته‌ اند. بوبر علم را سراسر به منزله جهان‌ شناسی می‌ انگارد و معتقد است که افتخار فلسفه متناسب با سهمی است که در این تکاپو داشته است. نویسنده در این کتاب اهمیت رشد معرفت را هسته بنیادین مسائل شناخت‌ شناسی می داند. به اعتقاد وی بهترین راه شناخت چگونگی رشد معرفت، مطالعه نحوه رشد معرفت علمی است. بوبر نشان می‌ دهد که اصیل‌ ترین مسائل رایج در شناخت‌ شناسی از حد روش‌ های پر رونق زبان‌ کاوانه فراتر می‌ رود و تحلیل معرفت علمی را ایجاب می‌ کند. بوبر در این کتاب سعی دارد تا پاسخی برای پوزیتیویست های منطقی حلقه وین فرآهم آورد. این کتاب کوششی است در جهت تبیین راه درس گرفتن از تجربه. در عین حال به این نکته تاکید می ورزد که راه درس گرفتن از تجربه، انجام مشاهدات مکرر نیست، سهم تکرار مشاهدات در قیاس با سهم اندیشه هیچ است. همه چیز در گرو اندیشه ورزی فعال ما در باب جهان است. ما مدام می کوشیم تا تجارب خویش را تفسیر عقلی کنیم. این کتاب در دو قسمت نگاشته شده: قسمت اول- مقدمه بر منطق معرفت علمی شامل بررسی چند مساله اساسی و درباره نظریه روش علمی است. قسمت دوم- پاره ای از مقولات تجربه شناسی نظری شامل تئوری ها، ابطال پذیری، مساله تعیین مبنای تجربه، درجات آزمون پذیری، سادگی، احتمالات، تئوری کوانتوم، تقویت تئوری ها.