جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مسائل بسیار مهم هر انسانی احساس مسئولیت در قبال فرزندان و اهتمام در ادب آموزی آنان است. این حقی از حقوق فرزندان بر والدین به شمار می رود. هدف از این تحقیق بررسی نقش والدین در تربیت دینی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام است. روش تحقیق، روش توصیفی تحلیلی است و به منظور گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای استفاده شده است. در این تحقیق به سه سوال پاسخ داده شده که عبارت است از: نقش والدین در تربیت اعتقادی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟نقش والدین در تربیت عبادی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟ و نقش والدین در تربیت اخلاقی فرزند در دوران کودکی از دیدگاه اسلام چیست؟ یافته های به دست آمده از این پژوهش نشان داده است که بر اساس آیات و روایات اسلامی سرپرست خانواده اعم از پدر و مادر نسبت به تربیت دینی فرزندان و دیگر زیردستان خود مسئولیت سنگینی دارد. فطرت کودک فطرتی توحیدی و الهی است و پدرمادر موظف هستند زمینه ی رشد و شکوفایی این فطرت خدایی را فراهم سازند و نگذارند این ودیعه ی الهی دچار آفت زدگی شود. در راستای تحقق این هدف، والدین ضمن آگاهی از ضرورت تربیت دینی، اهمیت آن و ویژگی های فرزند در دوران کودکی؛ نیاز به شناسایی و به کارگیری روش های صحیح، کارآمد و موثر در حوزه ی تربیت دینی دارند. بنابراین در این تحقیق ضمن بررسی جایگاه و نقش والدین روش های مناسب در هر یک از اقسام تربیت دینی اعم از تربیت اعتقادی، اخلاقی و عبادی مورد بررسی قرار گرفته است.

مسئله گناه و نحوه برخورد با آن از مسائل بغرنجی است که بشر از آغاز تا کنون با آن روبرو بوده است. این مسئله به چند بعدی بودن وجود انسان بر می‌گردد. قرآن به مسئله گناه و رهایی از آن توجه ویژه دارد. از نظر قرآن گناه، عملی است که با اوامر الهی مخالف است و این عمل با واژه‌های اثم، ذنب، سیئه، خطیئه، ظلم، فحشاء، جرم، وزر نام برده شده است. و هر کدام از این‌ها، بخشی از گناه را بیان می‌کنند. علاوه براین در قرآن گناهان به کبیره و صغیره، باطن و ظاهر تقسیم شده‌اند.هر گناهی که شخص مرتکب می‌شود دارای عوامل و انگیزه‌هایی است و هر کدام از این عوامل، به نسبت به خودش، در انسان تاثیر‌گذار است؛ و دارای آثار دنیوی و اخروی است. از نظر قرآن به شیوه‌های مختلفی می‌توان از گناه پیشگیری، و آن را رفع کرد. از طریق شناخت خدا، انسان و همچنین معاد می‌توان از گناه جلوگیری کرد؛ و از طریق فردی مثل یاد خدا و یاد مرگ و نقش تفکر و نیت و همچنین عوامل اجتماعی مثل،امر به معروف و ... و با توبه و استغفار و انجام عمل صالح گناه را برطرف کرد. به طور کلی می‌توان گفت که بین اعتقادات انسان و اعمال و رفتارهایش تاثیر متقابل وجود دارد لذا قرآن انسان را به تقوی دعوت می‌کند و ایمان به خدا در کنترل افراد در موقعیت‌های خطرناک نقش مهمی را ایفاء می‌کند. هدف عمده این پژوهش بررسی و راه‌های پیشگیری از گناه و رفع آن با تکیه بر قرآن می‌باشد. که می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر کنترل فرد بر انحرافات داشته باشد.

شناختِ عقلانیت از منظر نهج‏البلاغه، معرفتی در راستای شناسایی عقل از دیدگاه قرآن کریم و زمینه‏ساز بهره‏مندی صحیح، از این عطیۀ ارزشمند الهی است.چنین بهره‏وری از عقل، روشنگر راه رستگاری از گمراهی و یاریگرِ انسان در طی مسیر الی‏الله خواهد بود. مطالعه و تحلیلِ معانی، مراتب، آثار، آفات، جایگاه و نقشِ عقل لازمه بهره‏مندی صحیح از این حجتِ الهی است. کسب چنین معرفتی با دامنۀ بیان شده، ضرورتِ بهره‏گیری از قرآن کریم و دیگر منابع معتبر دینی را مطرح می‏کند. منابعی که حاوی سخنان رسول گرامی اسلام، وصی ایشان و دیگر ائمه معصوم باشد. در این راستا، کتاب گرانسنگ نهج‏البلاغه یکی از غنی‏ترین منابع، جهتِ دستیابی به کلام امیر سخن، علی7 است. سخنان امیر مومنان در این کتاب، همراه با سخنان شارحین نهج‏البلاغه، مهمترین منابع این پژوهش هستند.ساماندهی این رساله بر اساس فرضیاتِ زیر طراحی شده است:  در نهج‏البلاغه، تقسیمات و مراتبی برای عقل و عقلانیت مانندِ مطبوع و مسموع، معاش و معاد، وعایه و رعایه، پنهان و غائب، کامل و ناقص،... مشاهده یا برداشت می‏شود که می‏توان همه این تقسیمات و مراتب را در دو قسمِ عقل نظری و عقل عملی گنجاند.  از منظر نهج‏البلاغه، گرانبهاترین گوهر و ثروت آدمی عقل است و عقلانیت سبب دستیابی به شناخت حقیقی و عامل نجات انسان از اسارتِ هوای نفس و دنیاپرستی است. در نتیجه، عقلانیت از منظر نهج‏البلاغه، دارای جایگاه ارزشمندی در هدایت انسان و شناخت پروردگار بوده و نقش موثری در کسب مواعظ انبیا و اجرای احکام الهی دارد. از منظر نهج‏البلاغه عقلانیت سبب بروز آثاری مانند هوشیاری، ژرف‏اندیشی، پند‏پذیری، نگهداری و بهره‏مندی از تجربه‏ها، نظم در امور، مسئولیت‏پذیری، ... در زندگی فردی و اجتماعیِ انسان می‏شود. در نهج‏البلاغه، لغزشگاههایی مانند هوی نفس، آرزوهای دراز، ترک جهاد، غرور و خودپسندی، طمع، شوخی و مزاح گناه‏آلود، ...آفات عقل و عقلانیت معرفی شده‏اند. معنای لغوی عقل مانند حفظ و نگهداری و معنای اصطلاحی آن مانند قوه تشخیص و تعاریفی برگرفته از خواص عقل، در نهج‏البلاغه مشاهده می‏شود. فصل اول این رساله، به این معانی همراه با تعاریف متکلمین و فلاسفه از عقل اختصاص یافته است. در فصل دوّم، مراتب و اقسام عقلانیت با بررسی اقسام و مراتبِ عقل مانند وعایه(و رعایه) و روایه، مطبوع و مسموع، معاش و معاد، کامل و ناقص، حاضر و پنهان، عدل‏گرا، .... مورد بحث قرار گرفته است. در فصل سوم، جایگاه عقل در هدایت انسان و نحوه راه‏یابی به عقلانیت مورد کاوش قرار می‏گیرد. فصل چهارم به آثار عقلانیت در زندگی فردی و اجتماعی انسان از منظر نهج‏البلاغه تخصیص یافته است. برای بررسی این امر در حیطه زندگی فردیِ بشر، آثار عقل در بعد عبادی، تربیت اخلاقی، تأمین معاش و آسایش وی و برای کاوشِ این امر در زندگی اجتماعی انسان، این آثار در آدابِ معاشرت و برخوردهای اجتماعی و مبحثِ موضع‏گیریهای سیاسی بررسی شده‏ است. در فصل پنجم آفات عقلانیت یعنی هوی نفس، دنیا‏پرستی، آرزوهای دراز، ترک جهاد، غرور و خودپسندی،.. و همچنین نحوۀ حفظ و زنده نگاه‏داشتن عقل بررسی شده است.مهمترین نتایج و نظریه‏های حاصل از این پژوهش عبارتست از:هر یک از معانی عقل مانند عاقبت اندیشی، عدل،...، رفتار و عملکرد صحیحی را برای انسان تبیین می‏کند. هر یک از اقسام و مراتب عقل مانند عقول حاضر و پنهان، حامل دو پیام است. پیام اول، حکمتی است که در معنای آنها نهفته است و پیام دوم، دیدگاه و بینشِ مسببِ تقسیمات است که به مخاطب منتقل می‏شود.عقل از منظر نهج البلاغه دارای جایگاه ارزشمندی در هدایت انسان و شناخت پروردگار است. این حجت درون، همچنین نقش مؤثری در درک مواعظ پیامبران و اجرای احکام الهی دارد.پوشاندن عیوب اخلاقی، از بین بردن هوی نفس، پندپذیری از موعظه‏ها، تأمین معاش از نتایج و آثارِ مهم عقل در زندگی فردی آدمی است. مشورت با دیگران، حفظ اسرار، حلم و بردباری، عدالت، اعتدال در عمل، دوراندیشی از مهمترین آثار و نتایج عقل در زندگی اجتماعی بشر است.حفظ اسلام، دفع فتنه و شبهه و تردید و خرافات، تغییر نظام فاسد از مهمترین آثار و نتایجِ عقل در موضع‏گیریهای سیاسی، اجتماعی افراد یک جامعه است.

تحقیق حاضر تحت عنوان« بررسی تطبیقی شادی از دیدگاه اسلام و روانشناسی» در پی آن است تابا مراجعه به قرآن کریم و منابع مختلف اسلامی و روانشناسی، مسأله شادی را مورد بررسی قرار دهد.پژوهش حاضر برای رسیدن به هدف کلی خود، بررسی مفهوم شادی ، عوامل شادی، آثار شادی در دو دیدگاه و همچنین شباهتها و تفاوتهای دو دیدگاه را به عنوان اهداف جزئی خود انتخاب و دنبال کرده است. با توجّه به ماهیّت بنیادی تحقیق و امکانات موجود، روش توصیفی- تحلیلی انتخاب و با جمع آوری اطلاعات و به کمک استدلال و استنتاج نتایج ذیل حاصل گردید: همان گونه که اسلام جهت تمام ابعاد وجودی انساندستوراتی را ارائه نموده است؛ شادی را هم به عنوان یک نیاز مورد توجه قرار داده است. شادی ها را به دو دسته شادیهای ممدو ح ومذموم تقسیم بندی می کند. شادیهایی که موجب اعتلای جسمی و روحی انسان شده و در نهایت منجر به سعادت اخروی فرد می شود را مجاز می داند و شادیهایی را که همراه با فساد و هرزگی می باشند و به زوال عقل و نابودی آخرت منجرمی گردند را نامشروع می داند. علم روانشناسی نیز شادی را موضوع تحقیقات خود قرار داده است. هردو دیدگاه در باره عوامل ایجاد شادی و پیامدهای آن مواردی را مطرح کرده اند که نظرات آنها بسیار به هم نزدیکمی باشد. همچنین هردو دیدگاه فوایدی را برای شادی بیان کرده اند که دین اسلام آثار شادیهای ناپسند را نیز مورد توجّه بیشتری قرار داده است. در رابطه با نتایج حاصل از تحقیقات روانشناسی و دستورات اسلام نیز اختلافات جزئی به چشم می خورد که اکثراً ناشی از تفاوتهای فرهنگی نمونه های تحقیق می باشد.

در محیط های رقابتی امروزی، توسعه رفتارهای فرانقش در میان کارکنان از عوامل کلیدی برای ارتقای عملکرد سازمانی به شمار می رود. از سوی دیگر، مسئولیت اجتماعی سازمان ها، توجه به اخلاق را ضروری ساخته است. شباهت ها و اشتراکات رفتاری و مصداقی این دو مقوله، بررسی رابطه تئوریک اخلاق اسلامی و رفتارهای فرانقش را به مسئله اصلی این پژوهش تبدیل کرده و این پژوهش درصدد است تا ضمن رجوع به بُن مایه های دینی، به مقایسه دو مقوله «اخلاق» و «رفتار فرانقش» بپردازد. پژوهش حاضر از نظر هدف، روش و ماهیتِ داده ها به ترتیب، کاربردی، اسنادی و کیفی است. نتایج پژوهش بیانگر برتری اخلاق بر رفتار فرانقش از ابعاد مختلف است؛ ازجمله: مطلق و جهان گیر بودن، استمرار داشتن، داشتن مبانی حقیقی و متعالی، پشتیبانی دین و مذهب، منشأ و ریشه های عالی، اختیاری بودن، هدف متعالی و محدود نشدن به برخی از رفتارهای معین. برپایه این نتایج مدیران می توانند با ترویج اخلاق اسلامی در میان کارکنان، رفتارهای فرانقش را با ماهیتی متعالی و به گونه پایدارتر توسعه دهند.

در این نوشتار به بحث درباره آثار فردی و اجتماعی جهاد اصغر و جهاد اکبر (جهاد با نفس) از منظر قرآن و حدیث پرداخته شده است. نویسنده در سه فصل ابعاد مختلف جهاد و در راه خدا و جهاد با نفس و تهذیب آن را بررسی نموده است. او در فصل اول کلیاتی در باره مفهوم لغوی و اصطلاحی جهاد فی سبیل الله (جهاد شرعی) و جهاد با نفس ارائه کرده و با بیان روایاتی در زمینه جهاد یا قتال در راه خدا، فضیلت جهاد در راه خدا و آثار آن و نقش آن در دعوت به سوی خدا و توحید را تشریح نموده و موضع‌گیری جاهلیت را در مورد جهاد و قتال بیان کرده است و اهداف جهاد و آثار اجتماعی آن در جهت اصلاح امور بشر را از منظر قرآن و اهل بیت( منعکس نموده است. وی در فصل دوم نمونه‌هایی از جنگ‌های صدر اسلام و جنگ‌های امیرالمومنین( در دوران حکومتش، جنگ و جهاد امام حسین( و آثار مهم اجتماعی و تربیتی آن را بیان کرده و جنگ امام حسین( با یزید را عامل فروپاشی حکومت امویان، بیداری امت اسلام، احیای سنت شهادت و جهاد در اسلام، عامل جلوگیری از گمراهی امت اسلام و ثبات و استواری دین اسلام عنوان کرده و آن را نمونه بارز امر به معروف و نهی از منکر معرفی نموده است. در فصل سوم، نویسنده ابعاد مختلف جهاد اکبر (تهذیب نفس) مورد بررسی قرار داده و از منظر آیات و روایات آثار فردی و اجتماعی جهاد با نفس مانند از بین رفتن محبت دنیا و کسب فضایل اخلاقی فردی و اجتماعی را شرح و بررسی کرده و دیدگاه‌های برخی از علمای اخلاق را در مورد ابعاد فردی و اجتماعی جهاد با نفس با رویکردی قرآنی و روایی منعکس نموده است

هدف این پایان نامه تبیین مبانی انسان شناسی از دیدگاه استاد مطهری و نیز استخراج اصول و روش های تربیت اخلاقی مرتبط با آن مبانی درحوزه تربیت اخلاقی می باشد. اهمیت این موضوع، به جهت ارتباط عمیق میان آراء استاد مطهری در زمینه انسان شناسی از یک سو و مباحث اخلاقی از دیدگاه وی از سوی دیگر و نیز لزوم تبیین این ارتباط، جهت اشراف افزون تر به آرای وی در این زمینه می باشد. پرسش‏هایی که در این پژوهش مطرح است، عبارتند از؛1) مهمترین مبانی انسانشناسی استاد مطهری کدامند؟ 2) اصول تربیت اخلاقی از دیدگاه استادمطهری کدامند؟3) روشهای تربیت اخلاقی از دیدگاه استادمطهری کدامند؟یافته های پژوهش: در پاسخ به سوال اول پژوهشگر، با نگرشی منطقی به دو مبحث اساسی «ماهیت»و «کمال» انسان پرداخته و ارتباط هر یک را با اخلاق و تربیت اخلاقی تبیین نموده و از این میان مبانی انسان شناختی استاد مطهری در باب اخلاق را استخراج کرده است. اساس اعتقاد استاد مطهری در مورد ماهیت انسان در پذیرش«اصالت روح»ومبانی انسان شناسی مرتبط با آن از قرار ذیل است؛ 1)انسان دارای روحی مقدس و منسوب به خداوند است. 2)به علت انتساب روح انسان به خدا، انسان از نوعی شرافت و کرامت برخوردار است. توجه استاد به نقش و مسئولیت انسان در نائل شدن به ماهیت واقعی خویش اساس مبنای انسانشناختی دیگری را شکل می دهد که از قرار ذیل است: 3)انسان فی النفسه موجودی ماهیت ساز و ماهیت پذیر است.پذیرش ماهیت روحانی انسان ازجانب استاد به مبحث ویژگیهای ماهوی انسان می کشاند که پژوهشگر برخی از مهمترین ویژگیهای ماهوی انسان از قبیل فطرت، دوسوگرایی، آگاهی، اراده و اختیار، آزادی و استعداد تکلیف پذیری انسان را مورد بررسی قرار داده و به برخی مهمترین مبانی انسان شناختی استاد مطهری در حوزه تربیت اخلاقی از قرار ذیل اشاره نموده است: 1)ارزشهای انسانی به صورت استعداد در وجود انسان نهفته است. 2)یکی از گرایشهای اصلی و فطری انسان، گرایش به اخلاق است. 3)گرایش اخلاقی انسان، منطبق بر گرایش دینی و براساس پرستش است. 4)بین گرایشهای مادی و معنوی انسان، تضاد و تعارض وجود دارد. 5)ریشه تمام تنازعات دربین انسان ها، در جدال و تضاد درونی است. 6)انسان فطرتا موجودی خودآگاه است. 7)خودآگاهی انسان ارتباطی عمیق با خداشناسی دارد. 8)تمایز آگاهی انسان با دیگر موجودات، در برخورداری انسان از نیرویی به نام عقل است. 9)انسان قادر است با بهره مندی از دو نیروی اراده و اختیار در جدال درونی به پیروزی رسیده و به خود سازی اخلاقی بپردازد.10) آزادی انسان، لازمه رسیدن وی به کمالات اخلاقی خویش است. 11)آزادی معنوی یعنی آزادی انسان از من سفلی بالاترین نوع آزادی و مختص انسان است. 12) انسان برحسب آفرینش هدفمندی که دارد موجودی مکلف و مسئول آفریده شده است.13)تکالیف انسان در دو ناحیه فطرت و شریعت، هماهنگ و مکمل است.مهمترین مبانی انسان شناختی استاد مطهری، که از بررسی موضوع کمال انسان، قابل استخراج می باشد، از قرار ذیل است: 1) کمال در انسان امری اکتسابی و بسیار دشوار است.2) نائل شدن انسان به کمال خویش ، مستلزم رسیدن به ارزشهای انسانی است که به طور فطری در وجود وی نهفته است. 3) کمال انسان به رشد هماهنگ و متعادل تمامی ارزشهای انسانی وابسته است. در پاسخ به سوال دوم، یازده اصل در حوزه تربیت اخلاقی استخراج شده است که عناوین آن از قرار ذیل است: اصل پاسداشت شرافت و کرامت انسانی، اصل انسانیت گرایی، اصل انطباق تربیت اخلاقی با فطرت، اصل توجه به تعادل در رشد ارزشها، اصل کمال جویی، اصل مسئولیت، اصل مقابله با شداید و سختی ها در تربیت اخلاقی، اصل ترک منیت(مبارزه با خودی)، اصل آزادی، اصل همسویی تربیت اخلاقی با تربیت دینی و اصل تربیت اخلاقی آگاهانه. در پاسخ به سوال سوم، عناوین سیزده روش تربیت اخلاقی از دیدگاه مطهری عبارتند از: تقویت اراده، عبادت و پرستش، محبت وخشونت، علم آموزی، مراقبه و محاسبه، محبت وارادت اولیا، ازدواج، جهاد، کار، هجرت، زهد، تقوا وتوبه. این پژوهش از نوع تحقیقات بنیادی- نظری است. روش تحقیق به کار گرفته شده دراین پژوهش روش توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات نیز به شیوه کتابخانه ای واستفاده از فیش بوده است. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز روش تحلیل محتواست.

از جمله مسائل‌اساسی‌در مباحث اخلاقی، عدم التزام انسان به‌اخلاق می باشد؛ یعنی فرد باور به درستی حکمی‌ اخلاقی‌دارد ولی‌عملی مغایر با آن انجام می‌دهد.پژوهش‌حاضر با هدف‌ بررسی چرایی این فرایند‌از‌دیدگاه علامه طباطبایی‌که‌در‌این‌ رابطه متأثر از ارسطو است،صورت-گرفته‌است. نگارنده در بدو امرضمن تبیین مفهوم «آکراسیا» به تحلیل آراء فیلسوفان پیرامون این مسئله پرداخته‌است.ارسطو با طرح «آکراسیا‌ »به مخالفت با دیدگاه عقل گرایی سقراط مبنی بر اینکه هر‌فرد‌عاقلی مطابق معرفت عقلانی‌ خود عمل می‌کند و انحراف اخلاقی ناشی از جهالت است،برخاست.افلاطون نیز‌ علت موثر برعمل ‌رامعرفت می‌دانست، زیرا هیچ علتی در مقابل‌ معرفت حقیقی نمی‌تواند مانع عمل‌ گردد.ارسطو با قبول تأثیر معرفت بر‌عمل‌ معتقد بودکه میل‌ انسان می تواند،‌گاهی به‌رغم معرفت‌اخلاقی،مانع انجام عمل صحیح شودو فرد ‌در لحظه عمل،علم خود را به دست فراموشی ‌سپارد.این‌دو‌رویکرد متفاوت در‌فلسفه اخلاق مخالفان و موافقانی‌داشته-است..علامه در‌سلک موافقان‌ ارسطویی قرار‌گرفتند‌.ولی نحوه تبیین ایشان از این مسأله با ارسطو متفاوت بوده است.در‌این نوشتارمبانی فلسفی‌دینی‌علامه با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر-آراءاخلاقی ایشان، مورد بررسی قرار‌گرفته است. نگارنده به بیان شرایط‌اخلاقی فاعل پرداخته وبنا به لزومی‌که‌در‌تحلیل عناصری‌که درعمل ارادی سهم دارند،احساس می شد، ضمن تشریح مبحث اعتباریات، به تبیین مبادی فعل‌ارادی پرداخته‌است.یافته‌های حاصل از این نوشتار‌حاکی‌از‌آن است، اولاًمعرفتی که مورد غفلت واقع می شود، از نوع ادراکات حقیقی و ادراک اعتباری حسن وقبح افعال فی نفسه است نه ادراک اعتباری حسن و قبح در مقام صدور. ثانیاً صرف داشتن علم به چیزی که مخالف اراده انسان است،موجب نمی شود اراده ای موافق با آن علم پیدا شود،چرا که علم شرط لازمِ عمل و از مقدمات ضروری عمل است،ولی‌ کافی نیست.‌بلکه علمی ملازم با اراده موافق است که از شهوت و غضب نشئت نگرفته و توام با التزام قلب نسبت به آن باشد.ایمان در بالایرین مرحله یعنی ایمان تفصیلی و یقینی که با فراموشی سازگار نیست،عامل و محرک اصلی التزام به اخلاق می باشد.

در نوشتار حاضر، ابعاد مختلف وحدت اسلامی و آثار و برکات آن برای جامعه مسلمین و ضررهای اختلاف و تفرقه بین مسلمانان بحث و بررسی شده است. نویسنده با توجه به آموزه‌های اسلامی، ضمن تحلیل اصول کلی وحدت بین جوامع مسلمان؛ اهمیت وحدت اسلامی و سفارش مکرر بزرگان دین را در این زمینه منعکس نموده و راهکارهای وحدت و موانع پیش روی آن را تبیین و در سه فصل، مباحث اساسی وحدت اسلامی و تقریب بین مذاهب اسلامی را مطرح کرده است: نویسنده در فصل اول، اصول کلی وحدت مسلمانان، مانند وحدت در اعتقادات (توحید، نبوت، کتاب واحد)، وحدت در اصول اخلاقی، وحدت سیاسی و اجتماعی و شناسایی دشمن مشترک و تقویت روح اخوت و برادری در صفوف مسلمین و تقویت روابط اقتصادی و اجتماعی بین کشورهای مسلمان را بررسی کرده است. فصل دوم، به بحث درباره اختلاف مسلمانان، منشأ اختلاف آنان، انواع اختلاف و علاج آن و نیز به گفت و گو در اصول مشترک و توافق در زمینه آن را از جمله راه‌های کاهش اختلاف بین مسلمانان اختصاص یافته است. نویسنده در ادامه این فصل، به نقش تخریبی اختلاف در میان مسلمانان و جامعه اسلامی اشاره کرده و ظهور فرقه‌های انحرافی، مانند بابیت، بهائیت، قادیانیه، وهابیت، صهیونیسم و مانویست را حاصل اختلاف و عدم اتحاد مسلمانان عنوان نموده است. در فصل سوم، افزون بر ضرورت تقریب بین مذاهب اسلامی و راهکارهای آن؛ نقش اجتهاد و تقلید را در ایجاد تقریب بین مذاهب اسلامی و نقش تقریب مذاهب در حل مشکلات سیاسی، عقیدتی، اجتماعی، قومیت گرایی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی، امنیتی و سایر مشکلات جوامع مسلمان تبیین نموده و آن را خنثی کننده تهاجم فرهنگی غرب که علیه کشورهای مسلمان طراحی شده؛ دانسته است. تمرکز بر امور مشترک، مانند کتاب واحد، قبله واحد و تقویت اخوت و مساوات بین امت‌های اسلامی را تأکید کرده و پرهیز از تعصب‌گرایی دینی، قومیت گرایی، تعصبات مذهبی را از جمله عوامل تقویت تقریب بین مذاهب اسلامی عنوان کرده است.

هنگامی که روح بی‌قرار و طبع ناآرام دو انسان بالغ، در سایه ازدواج آرام می‌گیرد، آن چه این پیوند مقدس را هم چنان برقرار و استوار نگه می‌دارد؛ تعاملات صحیحی است که هریک از همسران، در طول زندگی مشترک خود، در حوزه های مختلف با یکدیگر دارند.با عنایت به این مساله، در این نوشتار، سعی شده تا به این بخش مهم از اخلاق خانواده، با رویکرد جدید سبک زندگی مطلوب همسران در سه حوزه شناختی، رفتاری و عاطفیاز منظر اخلاق اسلامی و تحلیل تاثیر هر سه حوزه بر یکدیگر، پرداخته شود.در حوزه شناختی، نوع نگاه فرد به هستی و انسان، نقش محوری داشته و تاثیر عمیقی که اینجهان‌بینی در شکل‌گیری باورها و اعتقادات فرد و به تبع، بر نحوه برخورد صحیح و انسانی او با همسر می‌شود، قابل تامل است و می‌توان بر مبنای هستی شناسی و انسان شناسی اسلامی، سه اصل مهم امنیت، خود مهار گری و قداست، را استنباط و تبیین کرد. حسن معاشرت یا به تعبیر قرآن، معاشرت به معروف، مبنای اخلاقی مهمی است که در حوزه رفتاری، نقش محوری و اساسی داشته و تمامی رفتارهای اخلاقی ممکن را در بر می‌گیرد که مصادیق آن، در کتب بزرگان اخلاق و در آیات و روایات، فراوان نام برده شده و در این رساله نیز به اهمآن‌ها، در سه زیر مجموعه اصول رفتاری تکریم، تغافل و تقابل، اشاره شده است.در حوزه عاطفی، سه نگره یا سه سطح ازعشق، بر اساس آیات ، روایات و متون دینی استنباط شده است؛ این نگره‌ها عبارتند از: نگره جنسی، نگره روحانی و نگره حقیقی؛ در نهایت، بر مبنای محوری نگره روحانی از عشق، سه اصل سکونت، مودت و رحمت، تبیین و تحلیل شده است. هم چنین ارتباط و تعامل سه حوزه با یکدیگر، مساله مهم و قابل تاملی است که بر اساس نظریات دانشمندان اسلامی و نیز روان شناسان، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.