جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهشگران راجع به منشا و منابع موثر بر شکل گیری اثر هنری و ادبی نظرات مختلفی ارایه کرده اند که از آن میان می توان به انواع نظریه های بازتابی و خلاقانه اشاره کرد. در این مقاله برآنیم که نظریه دیگری یعنی عالم نشانه ای را به عنوان مهمترین منشا و منبع اثر ادبی و هنری معرفی کنیم. عالم نشانه ای، جهانی است متشکل از شبکه ها و متن های نشانه ای که بر اساس قوانین بینامتنیت عمل می کند و امکان خلاقیت های جدید را فراهم می آورد. بر اساس این نظریه، روابط بینامتنی هم در تکوین و هم در خوانش اثر مهمترین تاثیر را دارند. آیین نوشتار برای تبیین چنین نظریه و منظوری به یکی از مهمترین آثار به جای مانده از دوره هخامنشی معطوف شده است. به طور دقیق تر، پیکره مطالعاتی این تحقیق کتیبه و سنگ نگاره بیستون است و تلاش می شود ضمن بررسی روابط درون نشانه ای و برون نشانه ای میان متن و تصویر، تاثیر عوامل تاریخی و پیش متن های تصویری متقدم را بر این اثر مطالعه نماییم. مقاله حاضر می کوشد به پرسش های زیر پاسخ بدهد: -1 آیا سنگ نگاره بیستون به جهان بیرونی و یا روایت تاریخی خاصی ارجاع می دهد؟ -2 چه عنصر یا عناصیری از علام نشانه ای در خلق اثر بیستون موثر بودند؟

-

چکیدهحق الناس از مفاهیم اساسی دین مقدس اسلام است که نسبت به ادیان دیگر بسیار ویژه به آن پرداخته شده است. از آنجا که در منطق خداوند حق الناس بیشتر از حق الله حساسیت دارد؛ اهمیت و ضرورت بررسی این موضوع را دو چندان می سازد. اگر جامعه ای به این درک برسد که حقوق افرادش مهم و ارزشمند است و در هر شرایطی باید رعایت شود؛ بدون شک، سریع تر پله های ترقی را طی خواهد کرد. از این رو، در پژوهش حاضر سعی شده است با روش توصیفی – تحلیلی به گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای به مسئله حق الناس پرداخته شود و آن را در قالب سه فصل با عناوین نشانه شناسی حق الناس در بعد مادی در قرآن و حدیث، نشانه شناسی حق الناس در بعد معنوی در قرآن و حدیث، رعایت حق الناس در سیره معصومین (علیهم السلام)، بیان کند.واژگان کلیدینشانه شناسی، حق الناس، حقوق مادی، حقوق معنوی

توجه به مسائل اخلاقی سابقه ای به درازای تاریخ بشری دارد . در علم اخلاق صفات اخلاقی به دو دسته فضائل و رذایل اخلاقی تقسیم می شود، در چند سال اخیر و با پیشرفت علم روانشناسی ، گرایشی جدید به نام روانشناسی مثبت بوجود آمده که این علم توجه خود را به فضائل اخلاقی و قابلیت های انسانی معطوف کرده است. توجه به فضائل اخلاقی بدون نگاه به رذائل اخلاقی کاری ناقص می باشد و به همین خاطر نگاهی جدید در روانشناسی مثبت بوجود آمده که به رذایل اخلاقی و اثر آنها در تضعیف فضایل اخلاقی توجه می نماید.سه رذیله اخلاقی مهم که در منابع دینی و اخلاقی به آنها توجه فراوانی شده است کبر ، حرص و حسد می باشند،اهمیت این سه صفت به قدری زیاد می باشد که از آنها در روایات به عنوان(( اصول الکفر)) تعبیر شده است. برای شناسایی هر امری در زندگی احتیاج به دانستن نشانه های آن داریم و رذایل اخلاقی نیز از امر مستثنی نیستند بنابراین برای شناسایی رذایل اخلاقی باید ملاکی عینی برای آنها در اختیار داشته باشیم ، و همچنین با توجه به فرهنگ اسلامی و ضرورت اسلامی سازی علوم انسانی باید این نشانه شناسی از طریق منابع دینی صورت بگیرد.در این تحقیق به نشانه شناسی این سه صفت اخلاقی و اثر آنها بر فضائل و قابلیت های مطرح شده در روانشناسی مثبت پرداخته شده است.برای رسیدن به هدف تحقیق برای کبر 20 نشانه و برای حرص 15 نشانه و برای حسد 25 نشانه از منابع اسلامی استخراج شدهو سپس رابطه نظری این نشانه ها را با قابلیت های مورد تاکید روانشناسی مثبت بررسی گردید که اثر منفی صفات فوق در اکثر قریب به اتفاق قابلیت ها بدست آمده است

هنــر آیینــی دریچه ای متفاوت برای مطالعۀ یک آیین می تواند باشــد. امامیه یا تشــیع می تواند از منظر توانمندی و دارایی های هنری و فرهنگی خود موردمطالعه قرار گیرد. فرهنگ شیعه به نمادها و نشانه های متعدد خود در زمینه های مختلف فرهنگی گره خورده اســت. زیارتگاه ها و نیز حســینیه ها و مراســم های عزاداری و ســرور، خاستگاه بســیاری از رســوم و آیین هــا هســتند کــه همــراه خــود رشــد هنــر و نشــانگان شــیعی را ارمغــان آورده انــد. تشــیع بر محور مفهــوم امامت از دیگــر مذاهب تمایــز و هویت یافته و عــزاداری و زیــارت دونقطه عزیمت اساســی در این فرهنگ هســتند. ضمن آنکه در خــود این مکتب، می توان به دنبال حکمت و ســازوکار حاکــم بر پویایی و تنوع هنری و نشــانگانی بود و بخش معظمی از حکمت هنر شــیعی را می توان از خود آیین تشــیع اســتنباط کرد. در کنار این مؤلفه های پژوهشــی، اســتاندارد دیگری هم وجود دارد که می تواند در تحلیل این پویایی به کار آید. در این مقاله سعی بر این است که حکمت هنر و نشــانگان شــیعی تحلیل شود و از هر دو ابزار پژوهشی و نیز کلامی _ الهیاتی بهره گرفته شود.

چکیدهنشانه شناسی علم شناخت نشانه هاست که به عنوان یکی از روش های تحلیل متن سعی دارد با کمک عناصر موجود در متن به مفهوم اصلی و لایه های معنایی پنهان آن دست یابد.محورمطالعات نشانه شناسی،برنظام قواعدی استواراست که بر گفتمان های درگیر در متون حاکم اند.نشانه شناسی عمیقاً مبتنی بر زبان شناختی است به این علت که زبان شناسی نسبت به مطالعه دیگر نظام های نشانه ای،بنیاد محکم تر و منظم تری فراهم کرده است.در پژوهش حاضر،نگارنده،به علت تنوع بیشتر نشانه ها در نظریه پساساختارگرایان، و به علت فراوانی" بینامتنی ،غیریت سازی وتضاد" درمتن دعای عرفه، روش تحلیلی پسا ساختارگرایانی چون پیرس-بارت و گریماس را برگزیده است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و بعد از شناسایی نشانه های مهم در فرازهای دعا، به تحلیل آنها پرداخته شده است.در سه روش بررسی بینامتنی،غیریت سازی و تضاد متن دعا ،نشانه هایی مورد توجه قرار گرفته که تکرارو تاکید آنها در خصوص یک موضوع، این اسلوب ها را به نشانه ای خاص دردعا تبدیل کرده است.نشانه های زبانی نیاز درغیریت سازی،که نوعی مرزبندی بین عبد و معبود و تصویرگر حالات زیبای شور وشیدایی امام درسه مرحله از سیر و سلوک عارفانه رسیدن به معبود است،از بعدعرفانی نسبت به نشانه های قرآنی و تضادهای برجسته شده در دعای عرفه ،نمود بیشتری دارد.فراوانی تناص امتصاصی نشاندهنده توانمندی امام در خلق متن ادبی اثر بخشی همچون دعای عرفه است که توانستهبا الهام از مفاهیم و مضامین آیات و عبارات قرآنی ودرک بالای خود از این معجزه الهی و با شناختکامل از صاحب این کتاب ارزشمند،کلامی بیافریند تا در عمق وجود مخاطب نفوذ کرده و درسی برای اهل ایمان، درشیوه بیان نیازها و خواسته هایشان در ارتباط با معبود بی نیاز باشد.استفاده از سبک تضاد در دعا به عنوان یکی از شیوه های تربیتی و انسان سازیامام، نشان دهنده این است که امام در روح و نفس خویش تعادلی ایجاد کرده، تا نوعی مرزبندی بین بنده و خدا صورت گیرد و نهایت کوچکی بنده و بزرگی خداوند را ترسیم نماید

«اوست که آسمانها وزمين را درشش روز(در شش دوره) خلق کرد ودر اين هنگام عرش پروردگار برآب قرار داشت تا شما رابيازمايد».قرآن به عنوان کاملترين کتاب براي تمام عصرها به دفعات به واژه زمين اشاره کرده است و در مورد آفرينش آن نشانه هاي آن وحتي در مورد رستاخيز آن آيات متعددي آورده است. اين پايان نامه به بررسي اين واژه ونشانه شناسي تصويري آن در قرآن مي پردازد و هدف آن تحقيق در مورد زمين ونشانه هاي آن در کتاب مقدس، قرآن وساير اديان الهي است. در دو فصل اول آن به موضوعات آفرينش ورستاخيز زمين از ديدگاه اديان الهي و اسطوره ها و علم پرداخته شده است و در فصل سومنشانه شناختي زمين در قرآن بررسي شده است. و نشانه هاي تصويري که اين کتاب مقدس براي واژه زمين به کار برده است. مفاهيم قرآني درباره زمين وزلزله روز قيامت و بيان اين مسئله به روايت ارتباط تصويري از اهداف اين تحقيق مي باشد.روش پژوهش به صورت کتابخانه اي و ميداني با پرسش از صاحب نظران و محققين و جستجو در تصاوير کتابها و اينترنت در مورد آفرينش مي باشد.در مورد ابزار اندازه گيري در بخش تئوري استفاده از پژوهش هاي نظرپردازان ا ديان و نمادشناسي و در بخش عملي با الهام از کتاب نهج البلاغه به عنوان طرح پويا نمايي استفاده شده است. و در اين رساله مشخص گرديده که قرآن براي انسانها به زبان تصوير هم سخن گفته است .تصاوير و رواياتي که به مرور زمان توسط علم و دانش کشف شده و چهره واقعيت به خود مي گيرد.

در نظریة نشانه‌شناسی دیداری پساگرماسی، عناصر صوری گفتمان به محتوایی باز می‌گردد که نظیر آن محتوا در ساحت نشانه‌شناسیک جهان طبیعی حضور دارد؛ پس می‌توان به وابستگی متقابل میان زبان و ادراک جهان قائل شد. آن چه این پیوستگی را ممکن می‌سازد، وجود واسطه‌ای به نام جسم است. در نتیجه، از یک سو، فرآیند معنادهی برخاسته از زبان در اختیارمان است و از دیگر سو، ادراکی است که از واکنش حسی به پدیده‌های جهان حاصل می‌شود. این مقاله در نظر دارد با اتکا به بعد حسی ـ ادراکی موجود در تصویرهای دیداری مکاشفه‌های روزبهان و با کاربست نظریه نشانه‌-معناشناسی فونتنی و گرماس،سه عامل اساسی را در فرایندهای دیداری، شامل دامنه نوع ادراکات حسی، نقش ادراک حسی و جایگاه جسمانه در شکل‌گردانی پدیدارهای دیداری در کشف‌الأسرار و مکاشفات‌الأنوار تبیین کند. حاصل پژوهش در مورد نخست، حکایت از وجود دو طیف کمی-شناختی و کیفی- عاطفی در این اثر دارد؛ که البته، طیف نخست، به جهت گسترده بودن فضای تجربة عرفانی و ابهام و رازوارگی آن بر صراحت و فشردگی طیف دوم غلبه دارد. در مورد دوم، پیوند میان ادراک عارف با دو عامل موقعیت (گونه‌های مختلف دیدن) و ذهنیت (باورها، سلائق) موجب درنگ در روند تکوین و روایت مشاهدات و خلق تصویرهای هنری در آن می‌شود. شکل‌گردانی مبیّن اهمیت جسمانه در جریان تجربه و دیدار است و به ایجاد هنجارگریزی در تصویرها و زبان عارفانه مبتنی برمقام تشبیه نزد روزبهان می‌انجامد.

شاعران عارف به‌ویژه مولوی، برای بیان عرفان عملی و القای مضامین ناب عارفانه، ناچار به استفاده از زبان خاصی بودند؛ بنابراین، با بالابردن ظرفیت زبانی و استفاده از نمادهای عرفانی، سعی در انتقال این مفاهیم عمیق داشتند. از سوی دیگر، برای دریافت دلالت‌های ضمنی نمادهای اشعار مولوی، ناگزیر باید به روابط میان نشانه‌ها توجه کرد که از جملۀ آن­ها روابط تقابلی است؛ چراکه دریافت الگوهای فکری مولوی، متضمن بررسی روابط تقابلی، نحوۀ گزینش و روش برخورد با روابط است. تقابل‌های دوگانه، اساس نظریة ساختارگرایی است که توجه حوزه‌های مختلف زبان‌شناسی، روایت‌شناسی، فلسفه و... را به خود جلب کرد. این تقابل‌ها، ژرف‌ساخت متن را نمایان می‌کنند و با تحلیل و بررسی آن­ها می‌توان به دنیای تفکر شاعر دست یافت. در این مقاله، نگارندگان به روش توصیفی- تحلیلی، جفت‌های تقابلی نمادهای حیوانی را در غزلیات شمس بررسی می­کنند. آنچه در بخش تقابلی حائز اهمیت است، نحوة گزینش نمادها و هنجارشکنی در روابط تقابلی است. مطابق نتایج، رابطه‌های تقابلی در غزلیات شمس، در چهار دستة سلبی، ایجابی، دووجهی و میانه نمود یافته است که تقابل‌های میانه و دووجهی، نشانگر هنجارشکنی و پویایی در جفت‌های تقابلی هستند. همچنین در این مقاله، روابط تقابلی از سه منظر الگو، کنش و دگردیسی بررسی می­شود. در مقولة الگوها، جفت‌های خاموشی/ قیل­وقال، روح/ جسم، عقل/ عشق و... در تقابل با یکدیگر قرار گرفته‌اند که این مسئله، بیانگر دغدغه‌های اندیشگانی مولوی دربارۀ این مؤلفه‌هاست. در بخش کنشی، کنش‌ها در چهار مقولة رنگ، صدا، مکان و حرکت نمود یافته­اند که اغلب، دلالت‌های ضمنی نماد، با کارکرد کنش‌ها در یک راستا قرار می‌گیرند؛ برای مثال، باز جان با شنیدن صدای موسیقی و طبل عشق آرزوی دیدار معشوق در او زنده می‌شود و به­همین­دلیل، حرکت مسیح­وار باز، با رنگ سفید و مکان آن تطابق پیدا می‌کند. در نقطة مقابل باز، کلاغ با داشتن رنگ سیاه، حرکت روبه­پایین و مکان مردار، مبین تطابق کنش‌ها با دلالت ضمنی نماد است. درنهایت، روح تعالی‌بخش مولوی معتقد است که این دوگانگی‌ها زمانی از میان برمی‌خیزند؛ اما در مواردی، این دگردیسی‌ها درجهت عکس پیش می‌روند که این مسئله، ناشی از پویایی و هنجارشکنی‌های عرفان مولوی است. گذر متن غزلیات شمس از حالت مکانیکی به دینامیکی نیز منوط به ساختارشکنی‌های موجود در دلالت‌های قراردادی است.

سنایی با بهره‌گیری از کیفیت‌های تصویری و ترکیبی حروف الفبا در دیوان خود اشعار بسیار زیبایی سروده است. به‌کارگیری نظریّه‌ای فراگیر در مطالعه این سروده‌ها که زمینه‌های فرهنگی هنر سنایی را پوشش دهد و نتیجه‌ای فراخور یک پژوهش را در بر داشته باشد، نیازی است آشکار. در مقاله حاضر، نگارنده بر پایه آرای چارلز سندرس پیرس به نشانه‌شناسی نگرش‌های الفبایی سنایی می‌پردازد و همه سروده‌های حروفی او را گزارش می‌کند. نظریّه نشانه‌شناسی پیرس با دانش نقد بلاغی رایج در زبان فارسی پیوند تنگاتنگی دارد، امّا از توانش تفسیری بالاتری در مقایسه با آن برخوردار است و رسیدن به نتیجه‌ای علمی‌تر را میسّر می‌کند. در این پژوهش، سه‌گانه‌های مشهور شمایل، نمایه و نماد پیرس و فرآیند تکامل نشانگی آن‌ها در دیوان سنایی پژوهیده شده است. فرآیندهای نشانگی متفرّد، خطّی و متداخل، سه‌گونه سیر نشانگی حروف الفبا در دیوان سنایی هستند که نگارنده آن‌ها را از یکدیگر بازشناخته است. نگارنده در پایان نتیجه می‌گیرد که نشانگی حروف الفبا در دیوان سنایی، دارای نسبت بسیار آسان با موضوع و تفسیر خود است.