جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

میراث حدیثی شیعه مشتمل بر یک سلسله اخباری است که بر دوگانگی آدمیان در آفرینش دلالت دارند و از پیوند ایمان و کفر با طینت انسان سخن می‌گویند. این اخبار در جوامع روایی شیعه بابی را به خود اختصاص داده‌اند. قدمت و سابقه بحث پیرامون طینت به زمان تالیف جوامع روایی شیعه باز می‌گردد. محدثینی همچون مرحوم برقی(م247ق)، صفار(م290ق)، کلینی(م329ق) و مفسرینی همچون فرات کوفی(م307ق) و عیاشی (م320ق) اخبار این باب را نقل کرده‌اند. از آنجا که شیعه از یک سو قائل به حسن و قبح عقلی است و بر اراده و اختیار انسان پافشاری می‌کند و از سوی دیگر با احادیث طینت که به ظاهر حکایت از جبر دارد مواجه می‌باشد؛ لذا محدثین، متکلمان و فلاسفه این احادیث را به چالش کشیده‌اند. برخی از آن‌ها معتقدند این احادیث از اساس مردودند؛ زیرا دارای ضعف سندی و محتوایی هستند. عده‌ای دیگر معتقدند احادیث طینت را باید حمل بر تقیه کرد. دسته‌ای دیگر قائلند که این احادیث هیچ‌گونه ضعف سندی و محتوایی ندارند و در صدد توجیه و تفسیر این احادیث برآمده‌اند. با بررسی و تحلیل دیدگاه‌های مذکور به این نتیجه می‌رسیم که احادیث طینت نه تنها اخبار واحدی نیستند، بلکه مستفیض یا در حد متواتر معنوی‌اند. این احادیث دلالت بر جبر و تبعیض ندارند، بلکه حاکی از این هستند که از یک سو اختلاف در ماده آفرینش امری طبیعی و لازمه نظام خلقت است و از سوی دیگر اختلاف در طینت به نحوی نیست که اختیار را از انسان سلب کند، بلکه تاثیر آن در حد اقتضاء است.

موضوع پایان نامه، بررسی تطبیقی جامعه آرمانی از دیدگاه جامعه شناسان واندیشمندان و آیات و روایات می باشد. در این باره تحقیقات زیادی انجام گرفته است؛ که برخی از آنها به بعدی از ابعاد مختلف این تطبیق پرداخته اند. هدف اساسی در این پژوهش، ارائه تعریف جامع و دقیقی از فرهنگ و جامعه و آن گاه مقایسه جامعه آرمانی براساس دو نگاه یاد شده است.زندگی در جامعه ای ایده آل از آرمان های همیشگی بشر بوده و در طول تاریخ، فکر و ذهن متفکران، فیلسوفان اجتماعی و حتی مردم عادی را به خاطر داشتن خاصیت کمال طلبی که یکی از ویژگی های انسانی می باشد، به خود مشغول کرده است. نگارنده به ویژگی ها، مولفه ها، شرایط و زمان تحقق آن پرداخته است.این پایان نامهبه صورت کتابخانه ای و روشتحلیلی_تطبیقی تنظیم شده است. و در نتیجه با پرداختن به ماهیت انسان، جایگاه و نقش او در جامعه و ویژگی های جامعه آرمانی از دیدگاه متفکران جامعه شناسی، مکاتب فکری و اندیشمندان به این نکته پی بردیم که هرکدام برای جامعه آرمانی مولفه هایی آورده اند.همچنین درباره جایگاه انسان، هدف از آفرینش انسان، جامعه آرمانی قرآنی و روایی و مولفه های آن به بحث پرداخته شده است و به این نکته رسیدیم که جامعه آرمانی ترسیم شده توسط جامعه شناسان و اندیشمندان با جامعه آرمانی که در آیات و روایات ذکر گردیده، متفاوت است، از این لحاظ که جامعه شناسان و اندیشمندان بیشتر به جنبه مادی توجه نموده اند؛ ولی آیات و روایات عامل اصلی در رسیدن به جامعه آرمانی را قرار دادن معنویات به عنوان محور اصلی و نهایت کمال انسان را در تقرب به خداوند می داند.

روایاتی که افعال خارق عادت امامان (ع) را گزارش می‌کنند بخشی از مواد تاریخی را درباره سیره ائمه‌ (ع) تشکیل می‌دهند. این روایات مانند دیگر احادیث حاکی از قول و فعل امامان (ع) باید از نظر متن و سند مورد نقد و بررسی قرار گیرند. با توجه به اینکه نقل روایات دلائل و نسبت دادن افعال خارق عادت به امامان (ع) مورد توجه و علاقه غالیان بوده و احتمال وجود روایات ضعیف در آن بیشتر است، نقد و پالایش این دسته از روایات ضرورت بیشتری می‌یابد. در این پژوهش اسناد 680 روایت از روایات دلائل و کرامات امامان (ع)، شامل روایات دلائل امام ششم تا امام یازدهم بر اساس قواعد علم درایه الحدیث مورد بررسی قرار گرفته و علاوه بر تعیین صحت سند هر یک از روایات، مهم-ترین آسیب‌های روایات ضعیف شناسایی و دسته‌بندی شده است. نتایج به دست آمده نشان‌گر ضعف سند 87 درصد از مجموع روایات مورد بررسی است. پر تکرارترین آسیب-های اسناد روایات دلائل امامان (ع) مرسل بودن سند و مجهول و ضعیف بودن راویان این روایات از نظر علم رجال است.

تخیل نیرویی است که همه‌ی عرصه‌های زندگی ما را، از لذت‌های کودکانه، تا آموزش و اخلاق، و حتی ابداعات علمی، تحت نفوذ خود قرار داده است. در عرصه‌ی تعلیم و تربیت نیز به سختی می‌توان کسی را یافت که تربیت رابی نیاز از توجه به کاکردهای عظیم این نیروی خدادادی انسان بداند، اما باید دید که آیا نظریه‌ای منسجم و متقن نیز وجود دارد که بتواند در سایه تبیین جایگاه و کارکرد‌های تخیل در تربیت، عمل تربیتی را سامان بیشتری ببخشد؟ ایگن متفکری است که عمرش را صرف مطالعه‌ی تخیل، و طرح ریزی الگویی برای تربیت بر مبنای آن کرده است. به عقیده‌ی ایگن، تخیل در یک کلمه، منبعی برای تصور "بودن‌های امکانی" است. در این منظر، نیروی تخیل می‌تواند در خدمت تصور جهان "آنگونه که هست" و تصور جهان "آنگونه که نیست" درآید. ایگن تخیل و روایت را شالوده‌ی تعلیم و تربیت می‌داند. وی بر الگوی پیاژه‌ای رشد انسان، که در سایه‌ی توجه افراطی به وجوه منطقی شناخت، الگوی مکانیستیِ صلبی را در برنامه درسی رواج داده است، می‌تازد. ایگن معتقد است که فهم و یادگیری، گرانبار از روایت است؛ و روایت راه مناسبی برای پیوند شناخت و عاطفه، در ظرف تخیل آدمی است. نتایج توجه به تخیل از زاویه دید ایگنرا می‌توان در دو حوزه پی گرفت، در حوزه یادگیری از طریق جریان کثرت‌گرایی معرفت شناختی و در حوزه‌ی تربیت اخلاقی در رویکرد اخلاق غمخواری. از سوی دیگر تخیل یکی از موضوعات مهم در سنت فکری ایرانی-اسلامی است. از فارابی تا کنون، تخیل مورد توجه جدی فیلسوفان مسلمان قرار گرفته است. ملاصدرا تخیل را در ابعاد معرفت شناختی آن مورد بحث قرار داده است با این وجود، تخیل مانند غالب مباحث فلسفی صدرا خالی از ریشه‌های وجودشناختی نیست. از این رو، اثبات تجرد خیال و عالم مثال در قوس صعود، امکانات فراوانی را در حکمت متعالیه برای بازسازی نظریه تربیت تخیل بنیاد ایگن، فراهم ساخته است. بر اساس نتایج این پژوهش، می‌توان دوگانه‌های متقابلی را تصور نمود که از خلال آنها تفکیک مناسبی میان تخیل فرهیخته و تخیل خام بدست می‌آید؛ این دو گانه‌ها عبارت‌اند از، تخیل رها- تخیل مقید؛ عقل غایت‌‌نگر -عقل محاسبه‌گر؛ گریز از واقعیت-گذار از واقعیت؛ و تخیل مولد-تخیل مصرفی. بدین ترتیب روشن می‌گردد که تخیل فرهیخته، تخیلی مقید، در ربط توامان با عقل محاسبه‌گر وعقل غایت نگر، مولد و معطوف به گذار از واقعیت است. این تخیل در بین سه قطب «حضور»، «غیاب» و «انسان» که سه پایه‌ی تخیل‌ورزی محسوب می‌شوند در وضعیت تعادل قرار گرفته است. نتیجه‌ی بازسازی "تربیت تخیل بنیاد" نیز در دو مفهوم «همدلی جهت‌مند» و «کثرت‌گرایی شناختی ناهم‌طراز» صورت‌بندی شد. همچنین در زمینه‌ی کاربستی بحث، راهبرد «روایتِ روایت» که بر «نقل» و «نقد» روایت به صورت توامان تاکید می‌کند، سخن به میان آمد.

در این رساله تلاشبر معرفی شخصیتو احادیثزنان راوی از پیامبر (ص) بوده است . در فصل اول این رساله، مقدمه‌ای پیرامون بحثمطرح و پساز آن فرضیاتی در بابشخصیتو افکار زنان راوی از پیامبر (ص) بیان شده، هدفنگارشاین رساله و روشتحقیق در ان مورد بحثقرار گرفته است . در فصل دوم که عنوان راویان مکنی از صحابیاتبه خود می‌گیرد، اسامی زنان دارای کنیه به ترتیبحروفالفبا، نامهای غیرمشهور، نام پدر و مادر، همسر، فرزندان، شرح حال راوی، ولادتو وفاتآنها تا آنجا که در منابع یافتشده مورد بررسی قرار گرفته استو همچنین نام افرادی که فرد مورد نظر راوی آنها بوده و نیز افرادی که از او روایتداشته‌اند، ذکر شده است . اختلافنظرهای شرح حال نگاران و همه احادیثی که توسط روای در منابع مورد بررسی یافتشده است ، ذکر گردیده و در آخریم بخش ، در صورتی که فضیلتی برای آن شخصیتوجود داشته، آمده است . در میان زنان راوی مذکور در این مجموعه، زنانی هستند که شرح حال نویسان آنها را راوی پیامبر (ص) ذکر می‌کنند لیکن روایتی از آنها در منابع احادیثیافتنشده است ، ضمنا نا راویانی را در ضمن احادیثیافتیم که در منابع ذکری از ایشان نیستو بدین سان تلاشی بر نمایاندن نقشزنان مسلمان راوی رسول‌الله (ص) نمودیم.

یکی از ضروریات، جهت استحکام بنیاد خانواده ی اسلامی تأسی به الگوی کامل است. آخرین و کامل ترین کتاب آسمانی-قرآن- که برنامه ی جامع سعادت دنیوی و اخروی است، الگوی کامل را با شاخصه و علایم آن معرفی نموده است.پیروی و الگوگیری از اسوه های انسانی، فرد را از هر گونه انحطاط و انحراف مصون می دارد. انسان و خانواده ی اسلامی در صورت نداشتن الگو یا داشتن الگوی نامناسب نمی تواند مسیر کمال را طی نماید. بنابراین خانواده ی اسلامی بهتر است در پی دانستن و به کار بستن گفتار و رفتار ائمه معصوم(ع) به عنوان قرآن ناطق و الگوی کامل بشری، باشدتا دچار خطا نشود و در جهت تربیت صحیح خود و فرزندان و خانواده و در نهایت، جامعه ی اسلامی گام نهد. در این پژوهش به تعریف الگو و الگوپذیری از غرب و الگوهای غرب زده و عواقب پیروی از آنها و الگوپذیری مثبت از اسوه های حسنه و نتایج آن پرداخته شده است و در هر بخش، فرمایشات معصومان(ع) بیان شده است تا مورد تبعیت قرار گیرد. در جهت الگوپذیری، محقق نمونه هایی از زندگی عالمان دینی و شهدای عصر حاضر را نیز ارایه نموده است تا الگوهای عینی، ملموس و مشهود نیز مورد توجه قرار گیرند و خانواده های اسلامی بهتر بتوانند طی طریق کنند.هدف از این پژوهش، شناخت شاخصه ی گفتاری و رفتاری الگوهای کامل انسانی برای خانواده های اسلامیاست تا بتوانند در اموری مانند کار و تلاش در کنار آراستگی باطنی و ظاهری و در کنار آن تربیت فرزندان صالح، به نیکی عمل کنند و در آداب اسلامی همچون خوردن و آشامیدن که مهم ترین رکن آن کسب رزق حلال است، را همراه با تمام افراد خانواده به خوبی عمل کنند و علاوه بر اخلاق فردی به اصلاح امور اجتماعی بپردازند و در حق نیازمندان جامعه ی اسلامی، انفاق را عملی سازند و در کل بتوانند از آثار و برکات پیروی از الگوهای اسلامی بهره مند شوند و به آرامش قلبی برسند و از سرگردانی و انحطاط دینی دور گردند. تا هر فردی برای دیگران و والدین برای فرزندان و در نهایت خانواده ی اسلامی برای دیگر خانواده ها الگو باشندو بتوانند جامعه ای اسلامی و کامل بسازند.

روایات تفسیری بعد از خود قرآن که مبین خویش است ارزش فراوانی در تفسیر و تبیین قرآن دارند؛از آن جا که تفسیر قرآن در عصر صحابه رونق زیادی داشته است،به تبع روایات تفسیری ایشان دارای اهمیت زیادی است.در این بین جابر بن عبدالله انصاری جزو معدود صحابی رسول الله (ص) است که مستقیما از سرچشمه زلال مبین وحی بهره می برده،از این صحابی جلیل القدر روایات تفسیری زیادی در کتب روائی و تفسیر ی شیعه و سنی نقل شده است،اما با توجه به این که در طول تاریخ همواره حوادث و ناملایماتی متوجه روایات بوده،لذا نمی توان چشم بسته آن ها را پذیرفت و یا رد کرد، بلکه باید با اصول مشخص شده ی محدثان محک داده شوند تا صحیح از نا صحیح باز شناخته شود و صحیح را مبنای عمل قرار داد.این پژوهش در پی آن است که ضمن مرور اجمالی بر زندگی جابر بن عبدالله انصاری و جمع آوری روایات تفسیری ایشان از منابع روائی و تفسیری شیعه به بررسی سندی و متنی روایات تفسیری ایشان در جزء اول،دوم و سوم بپردازد.در تحلیل سندی روایات ،با مراجعه به کتب رجالی شیعه و اهل سنت احوال راویان استخراج گردیده،احادیث مرسل مشخص شده و تا جایی که ممکن بوده به وسیله کتب دیگر حدیثی مسند سازی شده اند.در بررسی دلالی نیز با توجه به مضامین احادیث به کتب تفسیر،شروح کتب حدیثی و جز آن ها مراجعه شده و نکاتی که به فهم مضمون احادیث کمک می کرد نقل گردیده است.به طور کلی از مهم ترین اهدف این پژوهش: ارائه ای منظم از روایات تفسیری جابر بن عبدالله انصاری طبق ترتیب سور قرآن کریم؛ و همچنین بررسی صحت وسقم روایات تفسیری ایشان در جزءاول و دوم وسوم از قرآن کریم می باشد

عنوان این پایان نامه فرصت ها و تهدیدات جوانان در روایات معصومین علیهم السّلام می باشد، که یکی از موضوعات مبتلابه و مورد نیاز همه افراد و جوامع بشری می باشد؛ و توجّه یا عدم توجّه به آن باعث رشد و پیشرفت و یا انحطاط هر فرد و جامعه ای است.مطالب این پایان نامه در 5فصل بیان گردیده است: فصل اوّل:‌ کلّیّات، که شامل شرح و بیان مسأله پژوهشی، فرضیّه ها یا سوالات تحقیق، اهداف و کاربرد نتایج تحقیق در رفع تنگناها و مشکلات جامعه، تعریف اصطلاحات، تاریخچه مطالعاتی تحقیق، تعریف بعضی از اصطلاحات، و روش تحقیق می باشد.فصل دوّم، که شامل تعریف جوانی و ویژگی های جوان است، ونه بخش است: 1 ـ‌ ضمیری بسیار پذیرا و مستعد. 2 ـ‌پاکدلی و رقّت طلبی. 3 ـقهرمان گرویو الگوپذیری.4 ـ حقّ طلبی و فضیلت خواهی. 5ـدین گرایی. 6 ـاستقلال خواهی و مشارکت جویی. 7 ـ باریک بینی و تیزفهمی. 8 ـنوگراییو تجدّدطلبی. 9 ـ‌روحیّه استدلال جوییفصل سوّم،‌ دوره جوانی از نظر اسلام،‌ که شامل یازده بخش است:‌ 1 ـ‌ جوان شیرین ترین آفرینش خداوندی. 2 ـ‌ جوانی فضیلت ناشناخته. 3 ـ جوانی فرصتی مغتنم. 4 ـ بهره مندی از جوانی. 5 ـ‌ دعای پیامبر (ص). 6 ـ جوان دیندار مایه فخر و مباحات پیامبر (ص).7 ـ پرسش ویژه از دوره جوانی در روز واپسین. 8 ـ خوب ها و خوبی ها در چهره جوانی. 9 ـ جوانی آغاز دوره‌ تکلیف و مسئولیّت پذیری. 10 ـ‌ جوان مشمول لطف و رحمت خداوند. 11 ـ جوانان خوش اخلاق گنج های نهفته اجتماع.. فصل چهارم، که شامل بیست بخش است: 1 ـ شناخت. 2 ـ دین. 3 ـ هدف. 4 ـ‌ دوست. 5 ـ‌ اعتماد به نفس. 6 ـ کرامت نفس. 7 ـ علمو دانش. 8 ـ توکّل. 9 ـ توبه. 10 ـ کار. 11 ـ امید به آینده. 12 ـ عفّت. 13 ـ‌ عبادت. 14 ـ تقویت عقل و اندیشه. 15 ـ برنامه. 16 ـ نظم و انضباط. 17 ـ‌ ادب. 18 ـ‌ صبر و استقامت. 19 ـ تقوا. 20 ـ سختی ها. فصل پنجم، که شامل دوازده بخش است: 1 ـ‌ جهل و ناپختگی. 2 ـ فساد و تباهی. 3 ـ طغیان و سرکشی. 4 ـ مستی جوانی. 5 ـ طغیان شهوت. 6 ـ‌ حقارت. 7 ـ‌ خودباختگی. 8 ـ آرزومندی. 9 ـ اعتیاد. 10 ـ‌ خودبزرگ بینی. 11 ـ عجله. 12 ـ محیط آلوده

محدثان همواره با همه توان خويش در زمينه شرح، تفسير، نقد، ردّ و حلّ اختلاف روايات گامهاي بلندي برداشته‌اند،كه ‌در قالب بيان، ايضاح ، تعليق و شرح جلوه‌گر است. علامه شعراني از جمله عالماني است كه به دليل وسعت معلومات در علوم منقول و معقول به شرح كتابهاي‌ روايي از جمله كتاب وافي پرداخته است.اين پژوهش، آراءحديثي ايشان را با تاكيد بر شرح كتاب وافي به بحث گذارده است . علامه شعراني در موارد بسياري به توضيح و تبيين متون‌ روايات پرداخته و درضمن ‌اين ‌شروح به ‌توضيح لغات و كلمات‌ غريب ‌احاديث و تبيين و تشريح مفاهيم و مضامين مشكل آن توجه نموده است. اين عالم بزرگوار به نقد سند و متن احاديث نيز توجه دارد. ازآنجا كه معيارهاي متني را بيشتر مورد نظر قرار داده، محدثي متن گرا است كه از اين ميان به معيارعقل توجه ويژه دارد و صحت متن روايات را در ترازوي عقل سنجيده است. بر اين اساس رويكرد علامه به حديث رويكرد عقلي است. او همچنين تعارض روايات‌ را گوشزد نموده و در صدد حل آنها برآمده و در ردّ آنها شتاب زده، عمل نكرده است. علامه شعراني در مواردي با ذكر دلايلِ مزيت و برتري، يكي از طرفين تعارض را بر ديگري ترجيح داده و در مواردي كه دو طرف تعارض بر يكديگر مزيت و رجحاني ندارد، قائل به قول تخيير شده و در برخی مواردقول توقف را اختیار نموده است.

گونه شناسی روایات تفسیری معصومان (ع) به دلیل جایگاه خاص سنت در تبیین قرآن، از اهمیّت ویژه ای برخوردار است و از آنجا که عصر امام حسن عسکری (ع) توأم با خفقان سیاسی، انزوای شیعیان و انحراف های دینی بود، بررسی انواع گونه های روایی ایشان در تبیین آیات قرآن کریم، نگاه ویژه ای را می طلبد. امام حسن عسکری (ع) در عصر خود سیاست تقیّه را در پیش گرفت و به فعالیت های آموزشی روی آورد و در حوزه تفسیر با تطبیق آیات بر شرایط زمان، به تبیین جایگاه اهل بیت (ع) پرداخت. آن حضرت در تفسیر آیات، علاوه بر بیان معنای ظاهری، اهتمام خود را به ارائه ی معنای باطنی کلام خداو تطبیق آیات بر مصادیق معطوف کرده است، حضرت به مباحث علوم قرآن اشاره ای نکرده ولی بخشی از روایت های ایشان به صراحت به آیاتی از قرآن کریم استناد کرده است. امام عسکری (ع) در استخراج معانی قرآن، از قواعد ادبی، منقولات پیامبر(ص) و سایر ائمه(ع)، قصص بهره جسته است که البته بهره گیری ایشان از منقولات پیامبر (ص) و سایر ائمه (ع) نسبت به سایر موارد چشم گیر تر است.