جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بناهای تاریخی میراث فرهنگ و یادگار خرد جمعی بشر در گذر تاریخ هستند و در شناخت پشتوانه فرهنگی ملتها، آنان را بکار می‌آیند. از این رو پدید آوردن امکانی مناسب برای دریافت و شناخت بناهای تاریخی امری بدیهی است . بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از این مجموعه بناهاست که به علت شکل گیری در دورانی که به لحاظ فرهنگی و اجتماعی از نقاط عطف تاریخ ایران به شمار می‌روند، حائز اهمیت جدی جهت شناخت و دریافت ظرایفش می‌باشد. اما در بازشناسی هر معماری ناگزیر از درک تفکر پدید آورنده آن معماری می‌باشیم . که در این رساله نخستین گام حرکت است . شناخت عرفان و سپس تصوف اسلامی به عنوان اولین نحله فکری بنیانگزار این مجموعه بناها و دقت در آداب و مناسک زهد و آئین‌های ریاضت و چله‌نشینی و همچنین دریافت فضای معماری لازم جهت ادای این آئین از هر جهت ، دستاورد مطالعات این فصل می‌باشد. پس از آن به بازشناسی هنر و معماری از خاستگاه عرفان پرداخته‌ایم تا بتوان وجوه شاخص هنر و معماری تنیده با این اندیشه را خوب شناخت و تطبیق آنها با صورتهای هنری بکار رفته در معماری بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به دقت انجام شود. در مسیر حرکت خود، از این پس بر پهنه شهر اردبیل و بازشناسی تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آن تاکید کرده و نیز ضمن شناخت بافت شهری اردبیل، آن را به عنوان دامنه‌ای که بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی برآن نشسته است ، از گذشته تا به امروز از نظر گذرانده‌ایم. از همین راه در فصلی جداگانه به تفصیل و با نگاهی ژرف به بازشناسی خود بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی می‌رسیم و جزء جزء آن را از تاریخ تا معماری می‌شناسیم. پس از تکمیل اندوخته دانش خود از این بستر، در فصل بعد نگاهی دیگر خواهیم داشت بر مبانی نظری باززنده‌سازی بناهای تاریخی. در این فصل ضمن گذری بر سیر تکوین این مبانی، دریافت و نگاه خود را از آن مطرح نموده و در واقع این فصل بطور مجرد بیان یک تئوری از استنتاج شناخت تئوری‌های مطرح شده پیشین می‌باشد و در سایه آن طراحی معماری ما شکل یافته و پیش می‌رود. در فصل آخر ضمن‌نکه ایده‌ها و تئوری‌های معماری مطرح می‌شود - که همگی بر پایه دریافت و درک بنای تاریخی از پشت شیشه زمانه حال است - خطوط معماری ترسیم شده را سامان داده و بصورت مدارک تصویری معرفی کرده‌ایم.

هنر اقوام بودایی هندو چین که سرچشمه آن از عرفان بودایی است و آمیخته شده با فرهنگ هندو چین همیشه جای تحقیق و بررسی داشته،از این رو با بررسی این آیین و مطالعه فرهنگ مردم این سرزمین ها و تطابق میان آیین بودا و هنر بودایی و همچنین مقایسه چگونگی تأثیر این آیین بر هنر بودا در این دو کشور داشته و به مقایسه و بررسی شباهت ها و اختلافات تصاویر بودا پرداخته است.نفوذ فرهنگ بودا در هنر هند و چین،مکتب هنری با فلسفه ای جدید در هنر شمایل نگاری و نگارگری بوجود آورد، که در پی آن سبک های مختلفی در نقاشی، طراحی و پیکره سازی درست شد.به بیانی آیین بودایی در طی سده ششم پیش از میلاد، با نگاهی متفاوت به مسیله ی رهایی از چرخه ی تولد و مرگ جای خالی خود را در هنر این کشورها پیدا کرد که سبب بوجود آمدن آثار شگفت انگیزی از نقش برجسته و مجسمه و ... در هنر این سرزمین شد که بررسی بصری شمایل های بودا و جلوه متفاوت تصویرگری آن ها در این دو کشور شرقی و پرداختن به تفاوت های میان آن ها مورد توجه است.

صدرا مانند دیگر بزرگان عرفان و تصوف اسلامی و ایرانی، به ویژه بزرگان فلسفه عشق و جمال، به مقوله زیبایی نگریسته و زیبایی را متعلق به ذات حق و عشق را نیز زاده زیبایی دانسته است. او خداوند را عشق و عاشق و معشوق حقیقی در نظر گرفته و برای زیبایی نیز همانند وجود و نور مراتبی قائل شده است. از آنجا که زیبایی شناسی در بیانات علمای اسلام بسیار مورد بحث و بررسی قرار گرفته، در اینجا با ذکر نمونه مصداقی نظریه ملاصدرا در خصوص زیبایی شناسی و اهمیت آن در چه مباحث فلسفی و چه مسائل هنری سعی بر تشریح و تبیین جایگاه و نقش غیرقابل تردید جمال و زیبایی در فلسفه اسلام و نیز علمای اسلامی شده است.

میشل فوکو (1926-1984)، به تاسی از نیچه به نقد مبانی متافیزیک غربی می پردازد. او در این راستا با افشاء و واژگونی معیارها و اصول بدیهی انگاشته شده در ساختار قدرت، به تبیین اشکال مختلف غیریت اهتمام دارد. یکی از این اشکال غیریت را می توان جنون دانست که به زعم فوکو در آثار هنری عصر مدرن متجلی است. نقاشی های فرانسیس گیا به زعم فوکو می تواند راهبر ما در خروج از آن چیزی باشد که ساختار قدرت، مقدر ساخته است. در این پژوهش کوشش می شود، نسبت و رابطه تفکر فوکویی در خصوص جنون هنری با امر دیونوسوسی نیچه و تناظر این دو نگره با هم و در عین حال با جنون هنری به تصویر درآمده در آثار فرانسیس گیا نشان داده شود. در این مقاله سعی شود با ارائه شواهدی از هنر مدرن به ویژه آثار گیا، جنون هنری از منظر فوکو تبیین شود و در نهایت به مثابه امری رهایی بخش از چنبره ساختارهای مسلط قدرت قلمداد شود.

تمامی آثار هنری، افکار و تخیل موریس بارس را باور می کنند. در عرصه هنر، بیش از هر چیز، پیام های انسانی، اجتماعی و عقیدتی که هنرمند با هنر خود سخاوتمندانه در اختیار عموم قرار می دهد، توجه بارس را جلب می کند. به این ترتیب، او همواره در پی آن هنری است که با روحیات هنری خودش سازگار باشد، افکار و عقاید منسجم اش را از هم نپاشد و او را از راه و روش خویش به بیراهه نکشاند. از این رو، هنر از دیدگاه بارس نه تنها روشی برای کشف و شناخت روحیات فردی و دسته جمعی است، بلکه می تواند همچون دست آویزی برای رسیدن به جاودانگی مطرح شود. در این مقاله، سعی بر آن است تا کلیه آثار موریس بارس را درباره هنر، به ویژه هنر نقاشی، مطالعه و بررسی کنیم تا بتوانیم انعکاس مستقیم نقاشی های برخی از هنرمندان نامدار اروپایی را بر افکار و آثار این نویسنده قرن بیست فرانسه بیابیم، اثر الهام بخش آن ها را نزد او برجسته تر نمایان سازیم و در نهایت، باری دیگر، به ارتباط میان رشته های مختلف هنری تاکید کنیم.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

چکیدههنر در فلسفه پست مدرن دارای جایگاه ارزشمندی است. عکاسی، هنری است که در دوران پست مدرن توانست جایگاه خویش را در هنر بیابد.پژوهش حاضر با هدف بررسی افکار نیچه و تطبیق این افکار با ویژگی های هنر عکاسی پست مدرن به انجام رسیده است. و نیز اینکه آیا می توان گفت آنچه در هنر بیان می شود، بیان فلسفی آن چیزی می باشد که در ذهن فیلسوف آن دوران است، آیا هنر عکاسی پست مدرن با تمامی پیچیدگی ها و تعریف گریزی ها، می تواند نمودی از آرا و افکار نیچه باشد؟ بنظر می رسد فلسفه پست مدرن وامدار نظریات نیچه، فیلسوف دوران مدرن می باشد. نیچه هنر را تنها راه مقابله با نیهیلیسم بوجودآمده از مدرنیسم می داند و در نظرگاه وی، هنرمند چون پیامبری می باشد که راهبری مردم در دستان اوست.در این پژوهش برای یافتن افکار نیچه در باب هنر و ویژگی های هنر عکاسی پست مدرن و نیز برای نمونه تصویرهای مورد بررسی از روش کتابخانه ای - اسنادی بهره گرفته شده است. در انتها به بررسی آثار 3 عکاس پست مدرن سیندی شرمن، باربارا کروگر و ریچارد پرینس پرداخته ایم و با مقایسه ی ویژگی های هنر آنان با نظرات نیچه، به جدولی تطبیقی رسیده ایم.و در آخر می توان این نتیجه را گرفت که نظریات نیچه شاید نه به صورت قطعی و مطلق، شبیه و مانند آن چیزی است که در هنر عکاسی پست مدرن مشاهده می شود، اما اصل و اساس این هنر، بسیار متاثر و برگرفته از دیدگاه این فیلسوف بوده است.

قرآن کریم از آن مقام الوهی بوده و نزولش موجبات تعالی متن و زبان عربی را فراهم ساخته به صورتی که آیات سوره های آن از زیباترین و شیواترین کلماتدر شیوه بیان و تصویرسازی صحنه ها از ساز و کارهای هنری بهره می جوید. تجسم زیبایی ها و توجه به زیبایی شناسی آیات مبنا و قاعده بنیادین سبک قرآن و ابزار برجسته و برگزیده در بیان معانی مجرد ذهنی، حالت های درونی و موضع گیری های انسانی است. در عین حال، سرتاسر آیات قرآن و کلام وحی پوشیده از تصویر است. یکی از وجوه سادگی و قابل فهم بودن بیان قرآن، همین تصویری و ملموس بودن مفاهیم ذهنی آن است. تصویر هنری و زیبایی الفاظ و معانی قرآن وجود بشری را که آمیزه ای ازعقل ، احساس و وجدان است ، مخاطب قرار می دهد و با تحریک روان او و ایجاد تعادل میان آنها در نهایت تصویری ایده آل از ابعاد فکری اش را ترسیم می نماید. هنر نیز با دستمایه قرار دادن روح آدمی همیشه آن را به آرامش رسانده است. هنر هرگز از حقیقت جدا نبوده و با امر قدسی ارتباط دارد و در این میان زیبایی شناسی و تصویرپردازی هنری در جهان بینی دینی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. از منظر قرآن کریم، جهان آفریده ذاتی زیباست و این ذات هر آنچه آفریده زیباست و از آنجا که سوره الرحمن به عنوان عروس وحی به زیباترین سوره قرآن شهرت یافته است؛ پژوهش حاضر با متجلی نمودن تصویر و ترسیم در آیات این سوره به بخش ها و فصل هایی تقسیم شده است. در ابتدا با بهره گیری از تعاریف عینی و بیان مولفه های زیبایی شناسی و تصویرگری و طرح آراء و نظرات صاحب نظران این حوزه ها به نشان دادن نکته ها و جنبه های زیبایی کلام وحیانی در سوره مهر پرداخته است و از آنجا که ترسیم و تجسیم بر جدل، قیاس، مناظره، تمثیل و غیره نیز تکیه می کند در انتها با بیان مثال های عینی در قالب پردازشی نمادین به تحلیل آیات این سوره با رویکردی توصیفی پرداخته است. پژوهش حاضر سعی دارد تا با رویکردی زیباشناسانه و با توجه به مفاهیم تصویرپردازی هنری و مولفه های نقد جدید، زیبایی های متن قرآنی در آلاء الرحمن را بکاود و ذهن حقیقت جو را به یکی از زیباترین نمونه ها برای بیان مفاهیم در قالب هنری معطوف نماید.

ایران و هند دارای فرهنگ مشترک آریایی هستند، اما در هنر هند، حضور زنان نسبت به هنر ایران غلبه دارد. به نظر می‌رسد که زن در هنرهای دینی ایران باستان، نمود چندانی نداشته است. در این رساله ریشه‌های این دو نگاه متفاوت در دو جامعه‌ای که مشترکات فرهنگی بسیاری دارند، در بستر هنر، از نقطه‌نظر معرفت‌شناسی دینی و اسطوره‌ای، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی با نگاه دانشمندانی از جمله، یونگ، کمبل، الیاده، کریستوا و کوماراسوامیبررسی گردیده است.این پژوهش به موضوع جایگاه و شان زنان در هنرهای تجسمی ایران و هند باستان در دوران تاریخی‌اش پرداخته است. منظور از دوران تاریخی ایران، از زمان حکومت هخامنشیان تا ساسانیان است و در هند تقریباً همین زمان، حکومت موریایی‌ها تا حکومت گوپتاهاست.

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر دین زرتشت بر هنر ایران پیش از اسلام می پردازد . بررسی هنر ایران باستان در طی دوران های تاریخی از ماد تا پایان دوره ساسانیان نمایانگر پیوند عمیق میان هنر و دین زرتشتی می باشد ، به گونه ای که اکثر آثار ارزشمند باقی مانده ملهم از مضامین معنوی در ارتباط با اعتقادات و باورهای دین زرتشت بوده و تصاویر و نقوش نمادین در انواع هنرها و فرم های معماری همه برگرفته از خصیصه های سنتی و تمثیلی در ارتباط با دین زرتشت هستند . نقوش نمادینه ای که در طول زمان در فرهنگ ملی و اساطیری ایران تثبیت شده اند و همواره تقابل میان خیر و شر ، راستی و ناراستی و تاریکی و نور را متأثر از آیین زرتشت در هنر ایران جلوه گر بوده اند . هنر ایران پیش از اسلام، نظیر هنر دوران هخامنشی ، آمیزهو اختلاطی از روش ها و قالب های موجود در فرهنگ های بیگانه بوده است، اما به عناصر اقتباس شده بیگانهنیزصبغه ای زرتشتی بخشیده است . هنر ایران باستان به ویژه در دوران هخامنشی و ساسانی بر پایه خداشناسی ، جهان شناسی و انسان شناسی زرتشتی شکل گرفته است . و تکرار مضامین اوستایی در زندگی مردمی که تا مدت های طولانی این دین را نه به صورت مکتوب بلکه شفاهی و تصویری حفظ نموده اند ، سبب گردید تا هنر نوعی وسیله برای تبلیغ ، نشر و انتقال این آیین باشد . این پژوهش ضمن بررسی شخصیت زرتشت و تعالیمو شرایع دین زرتشتی به تفاوت این دین با ادیان میترایی ، بودایی و مسیحی نیز می پردازد . گفته ها و آموزه های آیین زرتشت همواره منبع الهام هنرمندان و جزء لاینفک هنر ایران باستان محسوب می شود و از این تعالیم می توان به عنوان ماهیت هنر پیش ازاسلامیاد نمود . این رساله در تلاش برای نشان دادن تأثیر دین زرتشت بر هنر ایران ، کلیه آثار‌ هنری‌ موجود در دوران ماد، هخامنشی ، اشکانی و ساسانی را در ارتباط با دین زرتشت بررسی می نماید .