جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث از معجزه در شرق و غرب رویکردهای متفاوتی داشته است. در فلسفه اسلامی جز به اشاره به مسائل پیرامون اعجاز پرداخته نشده و تنها در علم کلام به عنوان راه شناخت نبی و ا صدق نبی،مطرح بوده است. اما فلاسفه غربی معجزه را به عنوان برهانی برای اثبات وجود خدا به کارمی گرفتند تا اینکه فیلسوف ملحدی به نام دیوید هیوم با انتشار مقاله ای در انکار وقوع معجزات،پیش فرض اصلی تمامی این گونه مباحث را مخدوش کرد و به تردید انداخت و از آن پس پرسش از امکان وقوع معجزه مطرح گردید و دقت نظرها و تلاشهایی در نقد و یا تأیید نظریه هیوم انجام گرفت. بخش چهار از کتاب مسأله خدا، اثر پالمر، به برهان معجزه اختصاص یافته و ضمن ارائه گزارشی از مقاله هیوم، آراء پنج فیلسوف دین معاصر، به نام های دیاموند، سوئین برن، فیلو، کلمن و هامبورگر را نیز که در تایید یا رد ادعای هیوم قلم فرسایی نموده اند، گردآوری و ضمیمه نموده است که اطلاع و سنجش آنها برای اجرای احاطه کامل بر مسأله برای متألهین شرقی لازم و گره گشاخواهد بود. بنابراین در این رساله ضمن ترجمه این آثار و ارائه نقادی هائی که در سنت اسلامی برعلیه هیوم وارد می شود، معجزه را صرفا مفید تشخیص صدق نبی دانسته و دلالت دینی آن را فقط در این محدوده پذیرفته و مستدل کرده ایم.

پس از آن که در سده های اخیر پیشرفت های شگرفی در زمینه علوم تجربی صورت گرفت، مشاهده شد که آن چه حاصل کار دانشمندان این گونه علوم است با برخی از آموزه های الهیاتی در جنبه های مختلف متفاوت و بعضا متعارض است. این تعارض موجب پدید آمدن مشکلی بین طرفداران علوم دینی وعلوم تجربی شد به گونه ای که هر کدام به نفی دیگری پرداختند. در این بین گروهی که هم آموزه های الهیاتی را قبول داشتند و هم منکر علوم حاصل از تحقیقات دانشمندان نبودند بر آن شدند تا راهی برای حل این مشکل بیابند به گونه ای که بتوان اختلاف بین آن دو را به نحو شایسته ای مرتفع ساخت. برای رفع این اختلاف راههای متفاوتی از سوی اندیشمندان غربی و متفکران مسلمان ارائه شده است. در این رساله سعی شده است که پس از طرح محل نزاع در موارد تعارض بین خداشناسی از یک سو، و کیهان شناسی، تکامل، فلسفة نفس (یا ذهن) و تکنولوژی از سوی دیگر، به این نکته بپردازیم که اصولا در چه مواردی لازم است که یک خداشناس، از موضع خد در مقابل تهافت های حاصل بین الهیات و علوم تجربی دفاع کند؟ ودر صورت لزوم، بهترین راه برای حل تعارض کدام است؟ در این زمینه سعی شده که با بهره گیری از حکمت متعالیه به حل این مشکل پرداخته شود و همچنین راه حل های دیگران نیز مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

این رساله در دو بخش به نسبت میان مسأله شر و وجود خدا و همچنین ادلّه اثبات وجود خداوندمی پردازد. عموم انسانها همواره جویای علت وجود شرور و بدیها در جهان بوده و معمولاً شروررا نقصی برای جهان دانسته و گهگاه نیز از بروز آنها شکایت می کنند. فیلسوفان الحادی شر را بااوصاف الهی همچون قدرت مطلق خداوند ناسازگار دانسته و ظهور وجود شرور بی فایده ای مانند دوقلوهای بهم چسبیده را دلیلی بر عدم قدرت مطلق الهی و در نتیجه عدم وجود خداوندمی دانند. فیلسوفان الهی اگرچه راه حل های زیادی در مقابل مسأله شر ارائه داده و ناسازگاری مورد ادعای مخالفان را دفع کرده اند، اما در نظر نهایی خود معتقدند که بشر بخاطر علم محدودش نمی تواند پی به علت شرور ببرد. از این رو صدور حکم قطعی در مورد بی فایده بودن برخی شرور منطقاً امری نادرست می باشد. فیلسوفان همواره به تفکر فلسفی درباره وجود خداپرداخته اند که سه برهان کلاسیک وجودشناختی ، جهان شناختی و غایت شناختی نتیجه کوشش های عقلی آنان در طول تاریخ فلسفه بوده است . رسالة حاضر دارای دو بخش است . بخش اول تحت عنوان «تبیین و نقد و بررسی ادلّة ضد توحیدی » مشتمل بر دو فصل می باشد. در فصل نخست ، فصل «ادلّة ضد توحیدی » از کتاب فلسفة دین کیث یندل مورد تبیین قرار گرفته که در آن به مباحثی مانند: مسألة شر و نقدهای آن پرداخته شده است . در فصل دوم مطالب فصل گذشته مورد تحلیل و نقد و بررسی قرار گرفته و به مباحثی همچون اقسام شرور، نقد مکی و پاسخ پلانتینگا در مسألة شر، راه حل های مسألة شر و مسألة شر در فلسفه اسلامی پرداخته شده است .بخش دوم این پایان نامه با عنوان «تبیین و نقد و بررسی ادلّة توحید» نیز شامل دو فصل می شود. درفصل اول ، فصل «ادلّة توحیدی » از کتاب مذکور که به مباحثی مانند برهان وجودی ، استدلال های آکوئیناس و برهان غایت شناختی پرداخته ، به طور خلاصه تبیین گردیده است . فصل دوم از بخش اخیر در راستای نقد و بررسی فصل پیشین به براهین اثبات خدا پرداخته و فهرست مفصّلی ازتقریرات متنوع برهان وجودشناختی و انتقادات مختلف بر آن همچنین ضمن تقریر برهان جهان شناختی اصل متن تمامی طرق پن گانه آکوئیناس به همراه بررسی آنها ارائه شده است .برهان غایت شناختی یا نظم به همراه تقریر و نقدهای رایج آن قسمت پایانی رساله را تشکیل می هد

چکیده (فارسی): چکیده: مقولات مهم علم و دین و اخلاق و چیستی و مناسبات بین آنها از مباحثی است که پیشینه ی تاریخی طولانی در فرهنگ بشری داشته است و بویژه در رشته ی فلسفه دین – که به صورت نوین اش عمری طولانی ندارد و به بررسی پرسش های بنیادین ناظر به دین غالبا به روش پیشینی می پردازد- بخش مهمی را به خود اختصاص داده است. والتر ترنس استیس ، نویسنده و فیلسوف تجربه باور انگلیسی – آمریکایی در خصوص موارد فوق الذکر نظرات نو و تامل برانگیزی دارد که شایسته ی هرگونه توجه جدِی است. او وظیفه ی علم را صرف توصیف امور و جستجو از چگونگی وقوع پدیده ها- با نگاهی ابزار انگارانه- می داند و علم را فاقد توانایی کاوش در خصوص چرایی امور و تبیین پدیده ها می داند. استیس گوهر دین را عرفان دانسته و کشف سرشت ثبوتی خداوند را تنها با تجربه ی دینی مقدور می داند. زبان دین هم در نظر او زبانی نمادین بوده که کارش برانگیختن اموری است که در درون انسانها و در زیر آستانه ی آگاهی آنها وجود دارد. او قواعد اخلاقی را قواعد مربوط به خوشبختی انسانها می شمارد و در صدد تدوین اخلاقی دنیوی یعنی؛ اخلاقی غیر نسبی و غیر دینی برمی آید که هدفش فراهم نمودن زندگی برخوردار از حطام دنیوی و آرامش و حداقل رنج انسانی است. استیس با طرح تقسیم دار وجود به دو ساحت سرمدی و زمانی و اختصاص دین به اولی و علم به دومی ونمادین دانستن زبان دین و توصیفی شمردن زبان علم، به حل تعارض علم و دین می پردازد. علم که وظیفه اش صرفا توصیف امور است، هرگز در حیطه ی ارزش ها که با بایدها و نباید ها سر و کار دارد وارد نمی شود و منطقا، از صرف توصیف، راهی به تکلیف وجود ندارد و اخلاق علمی امری ناشدنی است. او عرفان را شالوده ی اخلاق دینی می داند و هر چند آمال و آرمان های اخلاقی شالوده ی عمیق تری در دین دارند، اما در نگاه او وضعیت فعلی ما در این قطعه ی از تاریخ جهان به گونه ای است که احیای مجدد اخلاق دینی ناممکن است و در صدد تدوین اخلاق دنیوی بر می آید

در این پایان نامه که به خلقت انسان در قرآن ونقدها و بررسیهای آن اختصاص دارد، این موضوعات مورد بحث قرار گرفته است: منشأ انسان، مبدأ پیدایش انسان از نظر دین چینیان و مذهب تائو، داستان آفرینش انسان در تورات، خلقت انسان و مسأله تکامل، و حیات انسان و تکامل.