جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاب «عقلانیت شهود»، شرح و تحریر کتاب «فصوص الحکم» قیصری است. جلد نهم کتاب عقلانیت شهود شامل اشارات فص ابراهیمی و فص اسحاقی می‌باشد.

معرفت امام معصوم (علیه السلام) از مهم‌ترین و اساسی‌ترین باورهای شیعه است. اندیشمندان شیعه راه­های گوناگونی را برای شناخت به امام معصوم (علیه السلام) ذکر کرده­اند. یکی از راه­هایی که کمتر بدان توجه شده است و شواهد روایی گوناگونی بر آن نیز وجود دارد، نظریه شناخت امام معصوم (علیه السلام) به خودِ امام معصوم (علیه السلام) است. در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از نظریه تفسیر انسان به انسان، این روش از شناخت امام معصوم تبیین شود. از این­رو، ضمن توضیح نظریه تفسیر انسان به انسان آیت اللّه جوادی آملی، به بررسی مدل پیشنهادی شناخت امام معصوم (علیه السلام) به خود او و تبیین مبانی نظری و شواهد روایی آن از خلال تحلیل آثار آیت اللّه جوادی آملی پرداخته خواهد شد. بر اساس نتایج این تحقیق، با توجه به ویژگی‌های ائمه معصومین (علیهم السلام) از قبیل کامل‌ترین تجلی الهی بودن، قابل قیاس نبودن احدی با ایشان و معیار حق بودن ایشان، امکان هر گونه شناخت کاملی به‌واسطه غیر از معصوم، منتفی، بلکه محال است. همچنین می‌توان گفت نظریه شناخت امام معصوم به خودش، به نوعی مکمل نظریه تفسیر انسان به انسان است.

کشف نسبت میان دانش‎های اخلاق و فقه، زمینه طبقه‎بندی صحیح آن دو و بهره‎برداری از هر یک را ایجاد می‎کند. علامه جوادی آملی از اندیشمندانی است که در آثار خود به تبیین رابطه این دو علم پرداخته و اشتراکات و تمایزات آنها را مشخص کرده است. اخلاق و فقه در آلی بودن، اندراج در حکمت عملی، منابع مورد ارجاع و دارابودن احکام پنجگانه، اشتراک داشته و در موضوع، رتبه، غایت و کمیت مسائل، تمایز دارند. در این بررسی مشخص می‎شود، تمایز در موضوع و رتبه موجب گشته گزاره‎های علم اخلاق بر علم فقه مقدم باشند به‎گونه‎ای که بایستی به اثرپذیری فقه از گزاره‎های قطعی اخلاقی توجه نمود؛ حال آنکه: 1) انسان با عمل به تکالیف شرعی، هدف از عمل به گزاره‎های اخلاقی را محقق می‎سازد. 2) دانش اخلاق به صورت مطلق، آنقدر گزاره قطعی عقلی ندارد تا معیار سنجش صحت گزاره‎های فقهی شود. 3) دانش اخلاق به معنای گزاره‎های اخلاقی از سنخ باورها نبوده و از این جهت نسبت به فقه زیر بنا نیست. هدف پژوهش حاضر بازشناسی نسبت میان اخلاق و فقه در راستای تولید فقه اخلاق‎محور و نقد آن است. روش پژوهش، تحلیلی- انتقادی و با استفاده از منابع کتابخانه‎ای است.

مسئله اصلی در این پژوهش تحلیلِ مبانی، زمینه‌ها و راه حل‌های خودفراموشی مذموم از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی است. هدف این تحقیق، راه‌کارهای پیشگیری از ابتلای انسان به خودفراموشی و ارائۀ راهکار رهایی در صورت دچار شدن به آن است. در مرحله اول، مبانی خودفراموشی با تأکید بر آثار ایشان استخراج و صورت‌بندی شده و با روش توصیفی‌-تحلیلی پردازش می‌شود. در ادامه اقسام خودفراموشی (مذموم‌ و شیرین)، حیات حقیقی، خودبیگانگی، بازگشتِ خودفریبی به فاعل، و خودفریبی ناخودآگاه، تبیین شده ‌است. در مرحله بعد، زمینه‌های خودفراموشی مذموم: خدافراموشی، دنیاگرایی، غفلت از فطرت الهی و پرداختن به ناخود، تبیین و تحلیل شد. درپایان، راهکارهای رهایی از‌ خودفراموشی و آفات آن ارائه شده‌است: الف) انسان‌شناسیِ وحیانی‌عقلانی؛ ب) حاکمیت عقل بر انسان و تبعیت نفس از عقل. یافته‌ها بیانگر آن‌است که راه‌یافتنِ شهوت و غضب به ساحت ملکوتی انسان و دست‌اندازیِ خودِ حیوانی به خودِ الهی‌ (فطرت الهی)، عامل خودباختگی انسان می‌شود؛ مهم‌ترین اثر خودباختگی، خودفراموشی است. درحقیقت، چیره‌شدنِ خودِحیوانی بر انسان، هم مانع درک و شهود خداوند می‌شود و هم مانع تحقق فضایل اخلاقی ‌در او خواهد شد. پس خودفراموشی ‌نتیجۀ خدافراموشی است.

کتاب «عقلانیت شهود»، شرح و تحریر کتاب «فصوص الحکم» قیصری است. جلد اول این کتاب شامل مقدمه مؤلف، و شرح فصل اول (فی الوجود و أنّه هو الحق) از مقدمه قیصری می‌باشد.