جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان این پایان نامه فرصت ها و تهدیدات جوانان در روایات معصومین علیهم السّلام می باشد، که یکی از موضوعات مبتلابه و مورد نیاز همه افراد و جوامع بشری می باشد؛ و توجّه یا عدم توجّه به آن باعث رشد و پیشرفت و یا انحطاط هر فرد و جامعه ای است.مطالب این پایان نامه در 5فصل بیان گردیده است: فصل اوّل:‌ کلّیّات، که شامل شرح و بیان مسأله پژوهشی، فرضیّه ها یا سوالات تحقیق، اهداف و کاربرد نتایج تحقیق در رفع تنگناها و مشکلات جامعه، تعریف اصطلاحات، تاریخچه مطالعاتی تحقیق، تعریف بعضی از اصطلاحات، و روش تحقیق می باشد.فصل دوّم، که شامل تعریف جوانی و ویژگی های جوان است، ونه بخش است: 1 ـ‌ ضمیری بسیار پذیرا و مستعد. 2 ـ‌پاکدلی و رقّت طلبی. 3 ـقهرمان گرویو الگوپذیری.4 ـ حقّ طلبی و فضیلت خواهی. 5ـدین گرایی. 6 ـاستقلال خواهی و مشارکت جویی. 7 ـ باریک بینی و تیزفهمی. 8 ـنوگراییو تجدّدطلبی. 9 ـ‌روحیّه استدلال جوییفصل سوّم،‌ دوره جوانی از نظر اسلام،‌ که شامل یازده بخش است:‌ 1 ـ‌ جوان شیرین ترین آفرینش خداوندی. 2 ـ‌ جوانی فضیلت ناشناخته. 3 ـ جوانی فرصتی مغتنم. 4 ـ بهره مندی از جوانی. 5 ـ‌ دعای پیامبر (ص). 6 ـ جوان دیندار مایه فخر و مباحات پیامبر (ص).7 ـ پرسش ویژه از دوره جوانی در روز واپسین. 8 ـ خوب ها و خوبی ها در چهره جوانی. 9 ـ جوانی آغاز دوره‌ تکلیف و مسئولیّت پذیری. 10 ـ‌ جوان مشمول لطف و رحمت خداوند. 11 ـ جوانان خوش اخلاق گنج های نهفته اجتماع.. فصل چهارم، که شامل بیست بخش است: 1 ـ شناخت. 2 ـ دین. 3 ـ هدف. 4 ـ‌ دوست. 5 ـ‌ اعتماد به نفس. 6 ـ کرامت نفس. 7 ـ علمو دانش. 8 ـ توکّل. 9 ـ توبه. 10 ـ کار. 11 ـ امید به آینده. 12 ـ عفّت. 13 ـ‌ عبادت. 14 ـ تقویت عقل و اندیشه. 15 ـ برنامه. 16 ـ نظم و انضباط. 17 ـ‌ ادب. 18 ـ‌ صبر و استقامت. 19 ـ تقوا. 20 ـ سختی ها. فصل پنجم، که شامل دوازده بخش است: 1 ـ‌ جهل و ناپختگی. 2 ـ فساد و تباهی. 3 ـ طغیان و سرکشی. 4 ـ مستی جوانی. 5 ـ طغیان شهوت. 6 ـ‌ حقارت. 7 ـ‌ خودباختگی. 8 ـ آرزومندی. 9 ـ اعتیاد. 10 ـ‌ خودبزرگ بینی. 11 ـ عجله. 12 ـ محیط آلوده

در این رساله به بحث تجربه ی عرفانی و اهمیت آن از دید یکی از عارفان بزرگ قرن ششم ، سنایی غزنوی که اندیشه های عرفانی او بر عرفای بعد از او نیز تأثیری به سزا داشته است پرداخته شده است . مطالعه در آثار سنایی ( حدیقه الحقیقه ، دیوان ، سیرالعباد و ... ) در باب احوال نشان می دهد که سنایی به صورت جدی به ابعاد تجربی عرفانی اعم از مقامات و احوال در فرآیند سیر و سلوک عرفانی توجه داشته است و تجربه ی عرفانی از دید او گذر از این منازل و البته بر مبنای رعایت شریعت می باشد . او شریعت را پلی به سوی حقیقت و رسیدن به معرفت می داند . که سالک بدون آن در سیر و سلوک عرفانی خویش به منزل نخواهد رسید . او در بررسی احوال به ویژگی معرفت زایی احوال ( تجارب عرفانی ) توجه داشته و با بیان انواع معرفت تنها معرفتی را که کاملاً پذیرفته معرفت شهودی و عینی است که آن را حاصل تجلی حق تعالی بر دل سالک می داند. سنایی در بررسی احوال عرفانی به وحدت وجود نیز توجه داشته است. از دید او وجودی غیر از وجود خدا نیست و دیگر هست ها زیر هستی او قرار دارند . وی شرط اتحاد با خدا را رستن از خود و برداشتن حجاب خودی از میان خود و خداوند می داند که در آن صورت است که سالک می تواند ملک را از دریچه ی ملکوت بنگرد .

پژوهش حاضر ترجمه‌ و تحقیق کتاب «میان الله و عیسی: آنچه مسیحیان می‌توانند از مسلمانان بیاموزند» تألیف پیتر کریفت، مولف و استاد فلسفه در دانشگاه بوستون آمریکا است. کتاب در باب گفتگوی بین دو دین اسلام و مسیحیت و با هدف رفع بعضی از سوءتفاهمات و نزدیک‌ کردن پیروان این دو دین به یکدیگر نگاشته شده است. مولف برای نگارش کتاب مطالب را در قالب گفتگوهای نیمه‌ساختگی حول دو محور اصلی «آنچه مسیحیان می‌توانند از مسلمانان بیاموزند - نقاط مثبت در عملکرد مسلمانان» و «آنچه مسیحیان نباید از مسلمانان بیاموزند - نقاط منفی در عملکرد مسلمانان» بیان کرده است و گفتگوها نیز غالباً در فضای دانشگاهی بین دانشجویان و اساتید شکل گرفته‌اند. پیتر کریفت در این کتاب تلاش نموده تا از مسائل مهمّی از قبیل نسبیت‌گرایی اخلاقی، فمنیسم، اخلاق جنسی، جنگ و جهاد، صلح‌گرایی و سقط جنین که از موضوعات جنجال‌برانگیز بین دو دین اسلام و مسیحیت محسوب می‌شوند، رفع ابهام کند، موضع این دو دین را نسبت به این امور روشن سازد و با یافتن نقاط مشترک عقیدتی و عملی به هرچه نزدیک‌تر شدن پیروان این دین کمک کند.

وجود، تنها چیزی است که می توان برای آن مصداقی واقعی یافت و در مقابل وجود، عدم است که هیچ مصداق و محکی ای در خارج ندارد و تنها در ذهن است که می توان برای آن، مصداقی در نظر گرفت، زیرا مفهوم آن در ذهن موجود است، به تبع احکام و لوازم مربوط به وجود، عدم نیز احکامی دارد که هرکدام از این احکام در فلسفه و منطق، جایگاه مخصوص به خود را دارند. برخی مواضعی که می توان در آنها به احکام عدم پرداخت عبارتند از: مواد ثلاث، حدوث و قدم، اعاده معدوم، هیولا، مسئله شرور و ... در مبحث مواد ثلاث، به موازات هر یک از مفاهیم سه گانه وجوب و امکان و امتناع، احکامی مرتبط با عدم وجود دارد. حکمی که ابن سینا و ملاصدرا در ارتباط با عدم در زمینه وجوب صادر کرده اند این است که « درساحت ربوبی، عدم راه ندارد.» این دو فیلسوف در زمینه امکان نیز احکامی را مرتبط با عدم ذکر کرده اند، از جمله عدمی بودن مفهوم امکان، مسبوق به عدم نبودن وجود مفارقات، عدم تناقض در این قضیه که ماهیت از حیث ذاتش نه موجود است و نه معدوم و ... درباره ماده امتناع نیز هر دو فیلسوف به اختصار احکامی را صادر کرده اند. ابن سینا و ملاصدرا درباره این مسئله که حادث، مسبوق به چه نوع عدمی است، به اظهار نظر پرداخته و حدوث را به دو قسم زمانی و ذاتی تقسیم کرده اند. در بحث اعاده معدوم، هر دو فیلسوف، اعاده معدوم را ممتنع دانسته و معتقدند معاده جسمانی اعاده جسمهای معدوم شده دنیوی نیست. این دو فیلسوف معتقدند که هیولا قوه محض است و به همین علت به عدم بسیار نزدیک است. تنها تفاوت هیولا با عدم در این است که هیولا نحوه ای از وجود را دارد که همان قوه محض بودن است، اما عدم هیچ گونه وجودی ندارد. ابن سینا و ملاصدرا شر را عدمی دانسته و بر این عقیده اند که شر عدم ملکه است. احکام عدمی دیگری که دو فیلسوف در آنها با هم، اتفاق نظر دارند، عبارتند از احکامی در زمینه منطق، چگونگی علم به معدوم و عدم امتیاز و عدم علیت میان اعدام. ابن سینا و ملاصدرا در هر یک از احکام مذکور، وجوه اشتراک و نیز اختلاف نظرهایی دارند که به تفصیل در رساله به تبیین و شرح آن خواهیم پرداخت.

مجموعه حاضر تحقیقی جامع و مفصل با موضوع « بررسی روابط اجتماعی انسان در نظام اخلاقی قران » می باشد که با هدف اصلاح و قرانی سازی روابط اجتماعی انسانها آغاز شده و برای رسیدن به این هدف با مراجعه به قران مجید و روایات اهل بیت علیهم السلام ، کتب معتبر در رشته های علوم تربیتی، روانشناسی، اخلاق، جامعه شناسی و علوم اجتماعی ابتدا به بحث راجع به اصل اجتماعی بودن انسان و اینکه خداوند اساساً انسان را موجودی اجتماعی آفریده و تکامل و سعادت نهایی انسان به میزان بسیار زیادی وابسته به اجتماع و زندگی اجتماعی اوست بیان شده و سپس به بررسی نظام اخلاقی قران در روابط اجتماعی انسان پرداخته شده است. در قران و روایات اهل بیت علیهم السلام برای رابطه با هر شخص در اجتماع برنامه و قانون خاصی وجود دارد و هر کس با خصوصیات مخصوص خود به ما می گوید که چگونه با او برخورد کنیم و تک تک این روابط بطور مفصل در قران و روایات بیان شده است از رابطه ی با عقاید مختلف گرفته تا رابطه ی با طبقات مختلف و خلقیات متفاوت . برای همه ی اینها قران برنامه دارد و حتی کمترین رابطه را که شاید انسان در تمام عمرش فقط یک بار با آن روبروست را به خوبی بیان نموده است و آسیبها و آفتهایی که این روابط را خدشه دار نموده و آن را از حالت سازنده و با نشاط خارج ساخته و ایجاد اختلاف و تفرقه می نماید را بیان داشته است. قرآن از انسانها اعتدال ، عطوفت ، احسان و رحمت و رأفت می خواهد و همه ی اینها را برای زندگی اجتماعی انسانها لازم می داند و از افراط و تفریط و غرور و بدبینی و بدخواهی و بدرفتاری نهی می نماید و همه ی اینها آفتهای بزرگ در روابط اجتماعی انسانها محسوب می شوند. بنابراین نظام اخلاقی قران در روابط اجتماعی انسان نظامی سراسر مهربانی، کرامت، اعتدال و زیبایی است و این امور در همه ی روابط سرلوحه ی عمل مومنین قرار می گیرد. در نظام اخلاقی قران هر جا راهی برای مهرورزی و مهربانی وجود نداشته باشد راهی برای دعوا و خشونت هم نیست و تنها باید عفو و صفح پیشه نمود و از افراط و تفریط و تضییع حقوق دیگرانپرهیز نمود. این تحقیق ما را به این نتیجه اساسی و مهم می رساند که قران با نظامی دقیق ، هماهنگ و منسجم و همه جانبه در روابط اجتماعی نیز مانند سایر عرصه های زندگی ، اصلاح دین و دنیای مردم را به عهده گرفته و سعادت دنیا و آخرت آنها را تضمین نموده و پیروانش را از گمراهی ، اختلاف و بیراهه رفتن محافظت می نماید.

در تحقیق مذکور تحت عنوان بررسی مسائل فلسفی تفسیر بانو امین، سعی شده است با روش تحقیقی کتابخانه‌ای به بررسی مسائل فلسفی تفسیر مخزن العرفان در موضوعات انسان شناسی، معاد و فرشته شناسی پرداخته شود و از آن جهت که بانو امین نگاهی صدرایی داشته اند، به مقایسه نظرات ایشان با ملاصدرا پرداخته شده است. انسان که موجودی مرکب از جسم و روح است و باید در سیر به سوی خدا، قوا و استعدادهای موجود در خود را به کار گرفته و به کمال لایق خود برسد. خداوند از این موجود مختار در عالم الست، عهد گرفته که در طی مسیر کوشش لازم را نموده و در دنیا نیز پیامبران را فرستاده تا انسان را به عهد اولیه متذکر شوند و آنها را در طی مسیر راهنمایی کنند. واسطه دریافت فیض الهی ملائکه اند که در مراتب و درجات مختلف هریک در فعلیت محض خویش به انجام وظایف مشغولند.سیر نهایی انسان و فعلیت نهایی او در عالم آخرت، که حقیقت همه چیز مشخص می‌شود، معلوم می‌گردد و انسان در میزان عدل الهی با روشن شدن حقیقت سیر خویش، عاقبت مشخصی پیدا می‌کند و بهشتی یا جهنمی‌می‌شود. و براساس این حقیقت به ظاهری متناسب با حقیقت وجودی اش، عقوبت خود را هم به صورت جسمانی و هم روحانی دریافت می‌کند. اغلب آراء بانو امین دراین امور با نظرات ملاصدرا مطابقت دارد و اموری هم مانند چگونگی بدن اخروی تفاوت‌هایی وجود دارد.

عقل فعال، موجودی برتر از عالم طبیعت، عاری از ماده و احکام آن، قائم به نفس، غیر ذی وضع، و فعلیت صرف است. این عقل، به عنوان آخرین عقل از عقول عشره از منظر ابن سینا و آخرین عقل از عقول طولی بی شمار از منظر ملاصدرا، افعال و وظایفی را در عالم کون و فساد ایفاء می کند. عقل فعال از سوی ابن سینا و ملاصدرا، به عنوان حلقه ی ارتباط بین مجردات و مادیات، مبدأ صدور کثرات جهان مادی و کد خدای عالم تحت القمر مطرح شده ویکی از برجسته ترین نقش های آن،ارتباط با نفس ناطقه به عنوان کامل ترین موجود عالم ماده می باشد. نفس ناطقه، متشکل از دو بعد روحانی و مادی (نفس و بدن) است و به جهت بعد روحانی اش، ارتباط برجسته ای با عقل فعال دارد و این عقل، در تمام مراحل حیات آدمی، از حدوث نفس تا مفارقت آن از ماده و حتی پس از آن، در استکمال نفس، نقش بی واسطه و با واسطه دارد. اولین نقش و وظیفه عقل فعال در ناحیه حدوث نفس است. به گفته هر دو فیلسوف، وقتی مزاج بدن مستعد دریافت نفس گردید، نفس ناطقه از جانب واهب الصور بر آن بدن افاضه می گردد. دومین وظیفه و نقش عقل فعال، در ناحیه قوای نفس به ویژه نقش عقل فعال در تعقل و فعلیت مراحل عقل نظری است. سومین نقشی که عقل فعال دارد، نقشی است که در مسأله نبوت و نزول وحی بر عهده می گیرد. از نظر هر دو فیلسوف، این عقل یکی از ارکان نبوت و وحی است تا آنجا که عنوان ملک وحی را می پذیرد. عقل فعال، تنظیم کننده ارتباط نفس ناطقه با عالم غیب خواه در خواب و یا در بیداری می باشد. چهارمین نقشی که عقل فعال در ارتباط با نفس ناطقه بازی می کند، در مسأله بقای نفوس بعد از مرگ است که از نظر ابن سینا این بقاء، ناشی از اتصال نفس با عقل فعال است که مربوط به نفوس کامل در علمو عمل می باشد و نفوس کامل به بقای عقل فعال که علت آنها است، باقی می مانند. از نظر ابن سینا، نفوس ناقصی که در مرحله عقل هیولانی مانده اند، با تعلق به نفوس فلکی مراحل تکامل خویش را طی می کنند، اما ملاصدرا بر اساس مسلک متعالیه معتقد است که نفوس ناقص به عالم خیال تعلق می گیرند و نفوس کامل هم متحد با عقل فعال و باقی به بقای علت خود (عقل فعال) هستند. ابن سینا و ملاصدرا در هر یک از مراحل مذکور، وجوه اشتراک و نیز اختلاف نظر هایی دارند که به تفصیل در رساله به تبیین و شرح آن خوهیم پرداخت.

تکفیر گروه ها و دسته های گوناگون جریانی است که در طول تاریخ همواره وجود داشته است. این رساله در صدد است با رویکرد کلامی ‌به تبیین و توضیح و مقایسه‌ی ماهیت ایمان و کفر، نحوه‌ی نگرش به مساله‌ی تکفیر و مصادیق تکفیر از دیدگاه ابوحامد غزالی متفکر بزرگ اشعری و محمدبن نعمان معروف به شیخ مفید متفکر بزرگ شیعه بپردازد.غزالی در مورد مساله‌ی تکفیر دو رویکرد متفاوت دارد. در یک دوره از زندگی اش دسته ها و گروه های مختلفی را محکوم به کفر می‌کند و این تکفیر ها گاه در مورد کسانی بوده که مومن به دین اسلام بوده اند ولی در اواخر عمر،به نهی از تکفیر کردن می‌پردازد و با تاکید بسیار توصیه می‌کند که مردم باید تا آنجا که می‌توانند از تکفیر دیگران خودداری کنند.به این ترتیب به نظر می‌رسد که در آثار و آراءغزالی در مورد تکفیر، نوعی تغییر رویه ی بسیار بزرگ روی داده است. شیخ مفید هم دسته و گروه هایی را محکوم به کفر کرده است ولی رویکرد او نسبت به مساله‌ی تکفیر در تمام طول زندگی اش یکسان بوده و تفاوت رویکردی در آثار او دیده نمی‌شود.فقط چون کفر را به دو قسم تقسیم کرده است، با توجه به همین تقسیم بند‌ی، مصادیقی که به عنوان مصادیق کفر معرفی کرده است متفاوت شده است. گاهی منظورش از کفر،خارج شدن از اسلام است و گاهی خارج شدن از ایمان.

وقتي صحبت از حکمت متعاليه مي‌شود بحث عقل و تفکر به ذهن آدمي‌تبادر مي‌کند و ملاصدرا در آثار فلسفي خودش از عقل نيز استفاده نموده است و در مباحث فلسفي خود بسيار از آيات قرآن و روايات متاثر شده است زيرا ملاصدرا نيز مانند هر مسلمان ديگر به اين امر واقف بوده که دين الهي که از سرچشمه وحي و علم الهي نشأت گرفته است، راه و رسم سعادت انسان را با تبيين جهان و انسان و آغاز و انجام آن به او نشان مي‌دهد و به طور مستقيم و غير مستقيم به حقيقت و احوال آنها پرداخته است و از آنجايي که انسان و معاد شناختي به عنوان موضوعات اساسي در دين به آن پرداخته شده است، لذا ملاصدرا با نبوغ سرشار خود و مدد الهي، اين دو موضوع و ساير موضوعات فلسفي را به خوبي درک نموده پس در مباحث فلسفي خود از آيات و روايات به زيبايي و با تناسب تام استفاده نموده است و از آنجايي که بسياري از آيات قرآن و روايات انسان را دعوت به تفکر و تدبر مي‌كند و با توجه به اهميت اين موضوع که ملاصدرا مي‌كوشد رابطه ميان قرآن و روايت و فلسفه را مشخص نمايد و در حد وسع خودش اشراف کامل به مباحث فلسفي و نيز آيات داشته باشد و همچنين با توجه به شرح اصول کافي که در نوع خودش بي نظير است، به ذهن آدمي‌مي‌رسد که ملاصدرا در آثار فلسفي خودش بي تاثير از نقل نبوده است، آنچه ما در اين نوشتار در دو مبحث اصلي انسان شناسي و معاد شناسي صدرايي به آن پرداخته ايم تطبيقي بين عقل و نقل يا فلسفه و دين است که بي گمان در اين تطبيق نشانه هايي از تاثير پذيري ملاصدرا از آيات و روايات وجود دارد که آن را با عنوان تاثير از آن تعبير نموده ام و اين مباحث شامل عالم ذر، امکان شناخت نفس، روش شناخت نفس، تعريف نفس، مراتب نفس، معاد جسماني، و بدن برزخي و تجسم اعمال مي‌باشد. دو نتيجه اين نكته كه عقل و نقل جدا از هم نمي‌باشد و يکي حجت دروني و ديگري حجت بيروني است از دست آورد هاي اين نوشتار است.

گفتمان کاوی به مثابه یک روش تحقیق در علوم مختلف انسانی در صدد بازگو کردن‌ و نشان‌ دادن‌ معانی‌ نهفته‌ در متن‌ است. در این روش محقق برآن‌ است که رابطه بین مولف، متن و خواننده را نشان دهد. با مطالعه بر روی زبان روشن می گردد که عوامل متعددی در شکل گیری پیام کلام موثرند، برخی از این عوامل درون متنی و برخی دیگر برون متنی است. این روش بر عوامل برون متنی تاکید ویژه ای دارد. مولفه های اصلی گفتمان کاوی عبارت اند از: تحلیل زبانی متن، بررسی انسجام متن، بررسی بافت متن، بررسی روابط بینامتنی، معنای مرکزی متن، و نگاه به کارکرد متن. گفتمان، معنا یا دال مرکزی نهفته در متن و گفتمان کاوی، مبتنی بر توجه هماهنگ به همه عوامل شکل دهنده پیام است. بر این اساس در پژوهش حاضر، از گفتمان کاوی به مثابه یک روش تحقیق برای دست یابی به موضوع تحقیق یا همان «گفتمان تربیتی امامت» در اندیشه شیعه، استفاده شده است.نظام تربیتى مجموعه گزاره‏ها و اندیشه‏هاى منظم و سازمان یافته درباره تربیت است. هریک از نظامهای تربیتی اهداف خاصی را مدنظر دارند و بر تئوری و شیوه عملکرد تربیتی ارائه شده توسط آنها، گفتمان خاصی حاکم است. سازوکارهای تربیت و اینکه چگونه تربیت پذیری رخ می دهد، نحوه برقراری ارتباط و چگونگی قرار گرفتن در معرض آن، از جمله موارد مهم قابل بررسی در هر گفتمان است. در این پژوهش تلاش شده، گفتمان تربیتی امامت، از متون حدیثی استخراج شود. این گفتمان در واقع روح حاکم بر کل سیره و شیوه های ائمه اطهار علیهم السلام است. گفتمان تربیتی امامت دارای چند واژه کلیدی و مفهوم اصلی است: الفبا و زبان تجلی این گفتمان «ولایت» است. کانون، منشأ، و هسته مرکزی تلألو این گفتمان «محبت امام به انسان ها» است. مولفه مرکزی و محوری این گفتمان که همه مولفه های تربیتی آن را دربرمی گیرد «خروج از ظلمات به نور» است؛ و روح و قانون حاکم بر این گفتمان که در تمام مولفه های تربیتی آن صادق است «حرکت ظاهر- باطن- ظاهر درونی شده» است. همچنین، گفتمان تربیتی امامت بر اساس مولفه های تشکیل دهنده آن، یک شبکه گفتمانی را تشکیل می دهد که اجزای آن به صورت پویا از جهات مختلف با هم مرتبط اند و تشابک دلالی دارند. پذیرش ولایت الهی سبب تحقق و نتیجه دادن تمام مولفه های تربیتی گفتمان امامت می گردد. بنابراین، باطن تمامی خوبیها ولایت الهی و باطن تمامی بدیها ولایت طاغوت است. نتیجه گفتمان تربیتی امامت، پرورش انسانی الهی است که نه در ظاهر می ماند و نه از آن عدول می کند، بلکه هم ظاهر را حفظ می کند و هم از آن به باطن گذر می کند. ایجاد تعادل در جامعه، اجرای عدالت و قدم نهادن در صراط مستقیم از اثرات تحققاین گفتمان است.