جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر کوشيده است تا علل قيام شيعيان افغانستان بر ضد حکومت عبد‌الرحمان خان را بررسي نمايد. امير دوست‌محمد خان، جدّ عبد‌الرحمان خان و بنيان‌گذار حکومت خاندان محمدزايي، شخصي بود که پاي انگليسي‌ها را به افغانستان باز کرد، و از طريق اعطاي امتيازات متعدد به آن‌ها و خيانت به مردم جامعه خويش، حکومت افغانستان را به‌دست گرفته و ايالت‌هاي اين کشور را ميان فرزندان خود تقسيم کرد. در دوران حکومت محمدزايي‌ها از امير دوست‌محمد خان تا عبدالرحمان خان، به خاطر جنگ‌هاي داخلي، کشور افغانستان در تمام زمينه‌هاي اقتصادي، فرهنگي و سياسي به‌سوي انحطاط سوق داده شد. معيشت و اقتصاد شيعيان افغانستان در زماني که عبد‌الرحمان خان به قدرت دست يافت، از طريق کشاورزي و دامداري تأمين مي‌شد. عبد‌الرحمان خان که فردي ظالم، سخت‌گير و بي‌مروت بود، شيعيان مناطق هزاره‌جات افغانستان را مجبور به دادن ماليات‌هاي سنگين مي‌کرد. اين سخت‌گيري‌ها به‌تدريج موجبات نارضايتي گسترده مردم را فراهم آورد. از عوامل قيام شيعيان هزاره‌جات بر ضدّ عبد‌الرحمان خان مي‌توان به بيدادگري کارگزاران دولتي، اختلاف‌هاي مذهبي با حکومت مرکزي که پيرو مذهب حنفي بودند، اخذ ماليات‌هاي سنگين، و آزار و اذيت بزرگان، علما، سادات و ميران قوم هزاره اشاره کرد. عبدالرحمان خان به دليل پيوند مذهبي هزاره‌ها با ايرانيان در خارج از کشور، مخالفت خوانين و اربابان هزاره با خواسته‌هاي حکومت کابل و وحشت از اقتدار شيعيان، در سال 1308 قمري دستور حمله به هزاره‌جات را صادر نموده، و بزرگ‌ترين نسل‌کشي را در تاريخ افغانستان رقم زد. او با اخذ فتواي تکفير شيعيان از مفتي‌هاي اهل تسنن بيش از نيمي از شيعيان هزاره را قتل‌عام کرد، زنان و فرزندان آن‌ها را به کنيزي و غلامي گرفت، اموال آن‌ها را غارت کرد، و اراضي و عقار شيعيان هزاره را به اقوام پشتون بخشيد. وضعيت نامناسب اقتصادي شيعيان در حال حاضر را نيز مي‌توان پيامد ماندگار اين حادثه دانست.