جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پس از قرآن، احادیث پیامبر اعظم (ص) و امامان شیعه (عل) چراغ هدایت بشریت بوده‌اند. حدیث، مانند قرآن دارای ابعاد گوناگون و جنبه‌های متعدد است و محکم و متشابه، مطلق و مقید و عام و خاص و ... دارد که تمامی این جنبه­ها در سه حوزه شرح‌الحدیث، نقدالحدیث و حل اختلاف اخبار بررسی می­شود. در طول تاریخ شارحان حدیث از روش‌های مختلفی برای شرح احادیث استفاده کرده که مهم‌ترین آن‌ها بهره‌گیری از آیات قرآن کریم است. در این میان امام خمینی(ره) به‌عنوان فقیه جامع علوم فقه، اصول، عرفان، فلسفه و حدیث، چنین نگاهی را در آثار مکتوب خود به یادگار گذاشته­اند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و شیوه کتابخانه‌ای، به بررسی روش امام خمینی(ره) در شرح روایات با بهره­گیری از آیات قرآن کریم در کتاب شرح چهل حدیث پرداخته­ است. بیان اندیشه‌های قرآن‌شناختی امام خمینی(ره) با تمرکز بر مسئله فهم قرآن از نگاه امام و ترسیم ابعاد مختلف آن از اهداف اساسی این پژوهش است. روش امام خمینی(ره) در بهره‌گیری از آیات قرآن در شرح روایات، چراغ روشنی فرا راه نویسندگان، اندیشمندان دینی و حدیث­پژوهان است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، مجموع آیاتی که در شرح روایات چهل حدیث به کار رفته است، در حدود 140 آیه است که بعضی تکراری است. در این میان، 76 آیه برای استشهاد به قرآن، تعداد 30 آیه جهت استدلال به قرآن، 6 آیه به‌عنوان نمونه و تمثیل و 5 آیه برای بیان مصداق استفاده شده که تفصیل هر یک از این موارد در متن مقاله بیان شده است.

براساس نظریۀ روح معنا، با تقریر امام خمینی، الفاظ براى مفاهیم عامه وضع شده‏اند. یعنی براى مفهومِ مقید به مصداقِ معین وضع نشده‏اند؛ گرچه واضع گمان کند که مفهوم منحصر در یک مصداق است. بدین‌سان، مؤلفه یا روح مشترکی در میان همۀ الفاظ مشترکی وجود دارد که در یک ارتباط طولی در عوالم مختلف با هم قرار دارند؛ بنابراین، از منظر امام خمینی، در وضع الفاظ براى ارواح معانى، باید آنچه را که جامع بین افراد و محل تناسب و مابه‌الاشتراک میان آنهاست، مطمح نظر قرار داد؛ اما ویتگنشتاین زمانی ایدۀ شباهت خانوادگی را بیان کرد که ذات‌گرایی متقدم خود را کنار گذاشت و از تعیّن معنا صرف‌نظر کرد. مفهوم شباهت خانوادگی در وهلۀ اول با اشاره به مفهوم بازی ایضاح می‌شود. ویتگنشتاین متأخر معتقد است همان‌طور که هیچ چیز منحصربه‌فردی در بازی‌ها وجود ندارد که در همۀ آنها مشترک باشد، هیچ چیز منحصربه‌فردی در کاربردهای مختلف زبان نیز وجود ندارد که در همۀ آنها مشترک باشد؛ بلکه درست مانند بازی‌ها، نظامی از همپوشانی و تداخل شباهت‌ها وجود دارد؛ ولی نظریۀ روح معنا، برخلاف ایدۀ شباهت خانوادگی، معتقد به ذات یا روح مشترکی است که در الفاظی وجود دارد که با معانی مختلف و در طول هم در عوالم متعدد قرار دارند؛ همان چیزی که ایدۀ شباهت خانوادگی در پی الغای آن است. بدین‌سان، هدف این مقاله، نقد نظریۀ روح معنا براساس ایدۀ شباهت خانوادگی است.

یکی از ابعاد علمی امام خمینی(ره) در کنار فقه و فقاهت (فقه الاصغر)، ورود ایشان در مطالعات فلسفی و عرفانی (فقه الاکبر) است. مرتبه والای مطالعات عرفانی ایشان را باید در مبحث «خلافت» و «ولایت» یا به تعبیری دیگر در مسئله «خلیفۀ‌اللهی انسان» یا «انسان کامل» جست‌وجو کرد که به نظر می‌رسد علاوه بر بن‌مایه‌های شیعی، تا حد زیادی تحت تأثیر مکتب یا مشرب ابن‌عربی قرار دارد. در این مقاله نویسندگان کوشیده‌اند تا به اجمال، ابعاد گوناگون مسئله «خلافت الهی» را به‌مثابه مظهر و جلوه‌گاه اسما و صفات الهی در سلسله‌مراتب وجود از دیدگاه امام خمینی(ره) بررسی کنند و رابطة ولایت و خلافت را از نظر ظهور و بطون در مراتب عالم تکوین و تدوین به روش «استقرایی» و «کتابخانه‌ای» (غالباً با تکیه بر آثار ایشان) تبیین و اثبات نمایند که «حقیقت محمدیه به‌مثابه خلیفه، محل ظهور و تجلی اسما و صفات الهی است و رسول خدا(ص) مجلای اسم اعظم و خلیفه این خلافت است و بعد از ایشان، جانشینان او به‌عنوان امام و ولی حامل این ولایت و خلافت‌اند».

انقلاب اسلامی ایران در میانه‌ دو جریان سیاسی و اجتماعی اصلی غالب در جهان اسلام به پیروزی رسید: مارکسیسم و ناسیونالیسم. انقلاب اسلامی از ابتدا داعیة «جهانی بودن» داشت، و پاسخی بومی به بین‌الملل‌گرایی ناسیونالیسم در قالب سازمان ملل، و انترناسیونالیسم مارکسیستی بود. امام خمینی، داعیة «وحدت اسلامی» داشت تا مسلمانان را به رغم تنوع فکری و فرهنگی‌شان به یکدیگر نزدیک کند، و با تاکید بر مفهوم «امت»، و راهبرد «امت‌گرایی اسلامی»، راهی برای اداره‌ جهان اسلام باز کند. این مقاله به بررسی نگرش امام خمینی(ره) پیرامون چگونگی ادارة جهان اسلام در مرحلة پس از اتحاد پرداخته است و مبانی و لوازم ایدة مهم ایشان (تشکیل یک دولت بزرگ اسلامی با جمهوری های مستقل ازاد) را مورد بررسی قرار داده است که در نهایت تصویری از یک اتحادیه با سیستمی کنفدرالی را به دست می‌دهد. در این پژوهش با استفاده از روش اسنادی و تحلیل تاریخی به گردآوری و تحلیل داده‌ها پرداخته شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان آشنایی طلاب حوزه‌های علمیه با موضوع ولایت فقیه با تاکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش تحقیق پیمایشی بوده و داده‌‌ها از طریق پرسشنامه گردآوری و با کمک نرم‌افزار spss تحلیل شدند. یافته‌‌های تحقیق نشان می‌‌دهد که میزان آشنایی طلاب با ابعاد مختلف ولایت فقیه، در مفهوم و پیشینه 75، در مبانی، شرایط، وظایف، و اختیارات 11/65، در عملکرد 95/62، در قانون اساسی 14/44، در منابع 04/22 و در مجموع حدود، 54 درصد است که متوسط ارزیابی می‌شود. سه متغیر زمینه‌‌ای جنسیت، تابعیت و محل سکونت در میزان آشنایی طلاب با موضوع ولایت فقیه مؤثر نبوده است، ولی پنج متغیر زمینه‌‌ای وضع تأهل، سن، سطح تحصیلی، محل تحصیل و سنوات تحصیلی طلاب در میزان آشنایی آنان تاثیر‌‌گذار است. میزان آشنایی طلاب با موضوع ولایت فقیه در آن دسته از گویه‌‌هایی که جنبه محوری داشته و از اصول اساسی اندیشه امام خمینی در موضوع ولایت فقیه به‌‌حساب می‌آید، در حد عالی است؛ اما آن دسته از گویه‌‌هایی که به‌‌صورت محدود مورد توجه هستند، در حد ضعیف است.

هدف پژوهش حاضر بررسی سیاست اخلاقی در نظام اسلامی، در اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که در اندیشۀ امام خمینی تنها سیاست مقبول برای ادارۀ جامعه، سیاست الهی است. ایشان در جایگاه یک سیاستمدار دینی برای اخلاق، اهمیت ویژه‌ای قائل بوده است ﻛﻪ در راﺳﺘﺎی ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺧﻼق و سیاﺳﺖ و ﻧﻬﺎدن سیاﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ اﺧﻼق، اﺧﻼق سیاﺳﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای رﻗﻢ زد ﻛﻪ آرﻣﺎن ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﮔﺮه ﺑﺨﻮرد. ایشان در اﺧﻼق سیاﺳﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ‌ﺳﺎزی ﻧﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻳﺎ ﻣﺆﻟﻔﻪ دﺳﺖ زد ﺗﺎ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎی ﮔﺬرای زﻣﺎﻧﺶ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻛﻨﺪ. ﻋﻤﻠﻲﺳﺎزی مؤلفهﻫﺎی اﺧﻼق سیاﺳﻲ اﻣﺎم خمینی در ﺷﻴﻮۀ ﺣﻜﻮﻣﺖ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﻟﮕﻮﻳﻲ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎ ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻧﺪ ﻛﻪ سیاﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ رﺷﺪ آرﻣﺎن و اﺧﻼق ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ، ﻧﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ اﺧﻼق در ﻣﺴﻠﺦ ﻗﺪرت و سیاﺳﺖ.

کتاب آفتاب دیروز و کیمیای امروز که در سال هزار و سیصد و شصت و هشت چاپ و توسط عبدالکریم سروش نوشته شده است.که انتشارات آن کیهان فرهنگی می باشد.و با جلد شومیز منتشر شده است. نوشته ی فوق با سخنرانی به دست دکتر عبدالکریم سروش در خرداد سال هزار و سیصد و شصت و هشت به دلیل رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی امام خمینی می باشد.

یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها درباره نظریه ولایت فقیه امام خمینی (ره)، شرایط علمی فقیه حاکم است؛ بدین معنا که آیا طبق این نظریه فقیه حاکم می‌بایست مجتهد مطلق باشد؟ آیا فقیه حاکم می‌بایست خود پیش از تصدی مقام ولایت فقیه، احکام فقهی را شخصاً استنباط کرده باشد؟ آیا فقیه حاکم می‌بایست اعلم فقیهان عصر خود باشد؟ اگر پاسخ این پرسش مثبت باشد، آن‌گاه می‌توان پرسید آیا لزوم اعلمیت صرفاً در استنباط فقهی است یا صرفاً در مدیریت و تدبیر سیاسی و یا در هر دوی آنها؟ بنابراین پژوهش حاضر از بررسی ادله اثباتی اصل ولایت فقیه و نظرات گوناگون فقهای عظام در این‌باره منصرف است و صرفاً می‌کوشد با روشی تحلیلی از میان منابع کتابخانه‌ای مرتبط، به‌ویژه آثار فقهی امام خمینی (ره) به پاسخ پرسش این پژوهش راه پیدا کند. بر اساس یافته‌های این پژوهش بنا بر دیدگاه‌های امام خمینی (ره)، وجود ملکه اجتهاد مطلق در ولیّ فقیه ضروری است؛ بدین معنا که لازم است وی توانایی استنباط احکام شرعی در تمام ابواب فقهی را داشته باشد؛ همچنین بر اساس این نظریه استنباط فعلی تعداد قابل توجهی از احکام شرعی برای فقیه حاکم شرط است؛ یعنی ضروری است که فقیه حاکم پیش از تصدی این مقام، میزان قابل توجهی از احکام فقهی را خود استنباط کرده باشد. همچنین بر اساس مبانی امام خمینی (ره)، بنا بر احتیاط واجب لازم است فقیه حاکم در استنباط احکام فقهی و نیز در تدبیر و مدیریت امور عمومی اعلم فقیهان در سرزمینی باشد که در آن اعمال ولایت می‌کند؛ البته قراردادن مجموعۀ اظهار نظرهای امام خمینی (ره) در کنار سیره عملی ایشان نشان می‌دهد که در صورت فقدان فقیهی که جامع تمام این شرایط باشد، از نظر امام خمینی (ره) شرط درایت و کفایت سیاسی فقیه حاکم به اندازه‌ای مهم است که ظاهراً می‌توان از برخی شرایط دیگر به نفع آن عدول کرد.

ترجمه ماشینی: موضوع و اهداف: انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 به رهبری امام خمینی، عصر جدیدی را در تعامل روحانیت و حکومت آغاز کرد. تعاملی که در سطوح مختلف مقرراتی، قانونی و اجرایی و یقیناً در چارچوب دیدگاه‌های رهبر انقلاب اسلامی و قوانین مصوب شکل گرفته و نهادینه شده است. دیدگاه امام خمینی در مورد تعامل حکومت و روحانیت از دو جنبه حائز اهمیت است. او قبل از هر چیز در پیدایش انقلاب اسلامی و متعاقب آن استقرار جمهوری اسلامی و نیز تثبیت نقش رهبری مؤثر بود. ثانیاً معیارهایی که وی در مورد تعامل روحانیت و حکومت تعریف کرده است می تواند شاخص قابل قبولی برای ارزیابی وضعیت موجود آنها باشد. روش و یافته‌ها: روش‌شناسی این مقاله در اصل رویکردی مبتنی بر تحلیل متن و هرمنوتیک را دنبال می‌کند، اگرچه تحلیل تاریخی در آن گنجانده شده است. به همین دلیل، این مقاله به دنبال شناخت الگوی تعامل روحانیت و حکومت است که بر اساس دیدگاه امام خمینی (ره) و به طور خاص صحیفه 22 جلدی ایشان ترسیم شده است. فرضیه تحقیق این است که الگوی تعامل روحانیت و حکومت که توسط حضرت امام خمینی (ره) تبلیغ می‌شود، مبتنی بر باورهای دینی و ساختار جامعه اسلامی با نگاه نظارت بر حکومت و هدایت مردم و معنا بخشیدن به زندگی ملت خود (امت) است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که این مقاله قبل از پرداختن به جایگاه مرجعیت در مسائل دینی (مرجع)، گفتمان سیاسی شیعه و روند شکل گیری آن در دوره های مختلف و نیز ظرفیت های جدید، ایدئولوژی شیعه را برجسته می کند. انقلاب اسلامی مانند نهاد حاکمیت عالی روحانیت (ولایت فقیه) و مردم سالاری دینی است که عاملی تأثیرگذار در شکل‌گیری و توسعه گفتمان سیاسی شیعه است.