جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نفاق مساله ای مقول به تشکیک است که نازل ترین درجات آن همواره با ایمان ضعیف است و می توان آنرا نفاق اخلاقی نامید و درجات بالای آن هم کفر و شرک است که می توان آنرا نفاق اعتقادی نامید. این همه تاکیدی که در قرآن و روایات روی مساله نفاق شده است خصوصا که در کتب آسمانی پیشین یا اسمی از منافقان نیست یا هست بسیار کم است برای این است که اولا خطر نفاق زیاد است و ثانیا هر چه بشر متمدن تر می شود نفاقش بیشتر می شود و قدرتش بر تصنع و ظاهرسازی افزایش پیدا می کند و به قول شهید مطهری در عصر صنعت بزرگترین ماشینی که ابتکار شده است ماشین قلب حقایق است. یعنی اینکه بشر اینهمه توانایی پیدا کرده است که حقایق را وارانه جلوه دهد. بنابر این یکی از اساسی ترین وظایف مسلمانان بصیرت داشتن در مقابل دسیسه های منافقان است زیرا جریان نفاق از دو جهت قابل گسترش است یکی تیز هوشی و فرصت طلبی و زیرکی سوءاستفاده از غفلت جهالت و بی خبری اهل ایمان. بر همین اساس بود که مقابله امام علی (ع) با ناکثین، فاسطین و مارقین به مراتب مشکل تر از برخورد پیامبر با بت پرستان بود زیرا در دوران امیرالمومنین(ع) هم شگردهای منافقان بیشتر و پیچیده تر و حساب شده تر بوده هم غفلت و بی خبری و سستی عوام مردم بیشتر شده بود لذا در برخورد با مقوله نفاق باید اولا کیاست و سیاست داشت ثانیا به اطلاع رسانی صحیح باید پرداخت ثالثا به شبهات باید پاسخ مناسب گفت و به افزایش بصیرت دینی و سیاسی پرداخت روشنگری و افشاگری یکی دیگر از راه های خنثی کردن فعالیت های سیاسی - فرهنگی منافقان است. حفظ وحدت یکی دیگر از مهمترین راه های مقابله با این جریان و ناکام گذاشتن شیوه های تفرقه افکنان منافقان است. به عنوان آخرین مطلب می توان برخورد قاطع و به دور از سهله و سمحه با منافقان را نام برد. خداوند ضمن اعلام برخورد قاطع خویش با منافقان به مومنان شیوه برخورد بامنافق را می آموزد (ان المنافقین فی الدرک الاسفل من انار) منافقان در پایین ترین درجات جهنم عذاب خواهند شد. و بر همین اساس قرآن خطاب به پیامبر (ص) می فرماید: (یا ایها النبی جاهد اکفار و المنافقین و اغلظ علیهم) ای پیامبر با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنها سخت بگیر. شاید منظور از (واغلظ علیهم) مذمت و توبیخ شدید و تهدید و رسوا کردن منافقان باشد. زیرا منافقان به ظاهر مسلمان است و نمی توان با او جنگید. البته این احتمال هم وجود دارد که تا هنگامی که اسرار درونی منافقان افشا نشده و فعالیت های خرابکارانه شان آشکار نشده باشد دارای احکام اسلامند اما هنگامی که باطن آنها افشا شد و روشن شد که قصد تخریب و براندازی دارند لازم هست که حتی با برخورد مسلحانه آنها را سرکوب کرد. همچنان که امام علی(ع) در برخورد با نفاق ابتدا برخورد فرهنگی و روشنگرانه داشت و وقتی جریان نفاق از مرحله حرف گذشت و به مرحله درگیری مسلحانه رسید با آنان برخورد مسلحانه و قهرآمیز نمود.