جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: در این مقاله برخی از انتقادات اصلی دیوید هیوم و امانوئل کانت علیه مشروعیت الهیات طبیعی، فعالیت فلسفی ارائه استدلال های موافق یا مخالف وجود خدا را بیان می کنم. هدف کمک به پژوهش در تاریخ فلسفه نیست، بلکه به عنوان نقطه شروعی برای توصیف خطوط اصلی رویکرد ریچارد سوینبرن به الهیات طبیعی بر اساس استدلال های احتمالی استقرایی است. پیشنهاد او بخشی از یک جنبش فلسفی جاری برای برقراری مجدد بحث استدلالی در مورد وجود و ماهیت خدا بوده است، حوزه ای که از دهه 1970 از نظر کمی و کیفی در حال رشد بوده است.

این پژوهش به پرسشِ «الگوی یک استدلال موفق در الهیات طبیعی چیست؟» پاسخ می‌دهد. سه معیارِ اقناع‌سازی، پذیرش مقدمات، و مورد انباشتی که به منظور توجیه/ ردّ خداباوری مطرح شده‌اند با روشی تحلیلی‌ـ انتقادی مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه آنکه هیچ‌یک از این سه معیار از آنجا که از محدودیت‌هایی برخوردارند به‌تنهایی معیاری مناسب برای استدلال موفق نیستند. انگارۀ اصلیِ مقاله آن است که باورهای دینی را نتیجۀ یک فرایندِ منطقی‌ـ معرفت‌شناختی ببینیم و برای موفقیت استدلال‌های دین‌پژوهانه به عوامل منطقی، معرفتی، هستی‌شناختی، محیطی، فرهنگی، تربیتی، تاریخی، و جغرافیایی توجه کنیم. بنابراین، به جای اعتقاد به یک معیار خاص، باید معیار را چنان «فرایند» در نظر بگیرید. این انگاره توجه ما را به چند نکتۀ مهم جلب می‌کند: 1. انتخاب معیاری واحد برای همۀ استدلال‌ها یا سنجش یا دسته‌بندی استدلال‌های مختلف بر اساس یک معیار مشترک چالشی پیچیده و سخت است؛ زیرا دربارۀ هدف، روش، منابع، و محدودۀ الهیات طبیعی اتفاق‌نظر وجود ندارد. 2. بهتر است روی مجموعِ مزیت‌ها، جنبه‌های مثبت، و نقاط قوت معیارها به صورت یک کل تمرکز کنیم. 3. معیار یک استدلال موفق را به شکل تک‌بُعدی و نقطه‌ای در نظر نگیریم! بلکه معیار را یک «فرایند» ببینیم؛ فرایندی که به هر معیار این امکان را می‌دهد که به‌رغم توجه به توانایی‌هایش روی مزیت معیارهای دیگر تمرکز کند. 4. اگر معیار را یک فرایند بدانیم ارتباط و تعامل این سه معیار بنا بر نوع و مراحل و زمینۀ استدلال امکان‌پذیر خواهد بود تا بتوان در الهیات طبیعی از هر سه معیار در کنار هم و نه جدا از هم سود بُرد.

ترجمه ماشینی: در این مقاله، من به دنبال ارزیابی میزانی هستم که خداباوری، ادعای وجود خدا، می‌تواند توضیحی بنیادی واقعی برای وجود موجودات خاص در ساختار لایه‌ای واقعیت ارائه دهد. به طور دقیق‌تر، من قاطعیت چارچوب توضیحی سوئینبرن را فرض می‌کنم و در پی آن هستم که آن را در یک زمینه فلسفی جدید - یعنی زمینه‌ی متافیزیک معاصر - قرار دهم که به من امکان می‌دهد یک توضیح بنیادی واقعی برای وجود موجودات غیربنیادی ایجاد کنم. سطوح مختلف ساختار لایه ای واقعیت را پر کنید. و بدین ترتیب، با توجه به صحت این نوع تبیین، یک دلیل خوب دیگر برای باور به وجود خدا خواهیم داشت.

ترجمه ماشینی: من به این فکر می کنم که آیا می توان از این گزاره که خدا وجود ندارد، تناقضی استنتاج کرد؟ اول، من یک مثال متقابل نامزد را در معرض یک فرض کلیدی در استدلال سوینبرن علیه استنتاج پذیری یک تناقض از عدم وجود خدا قرار می دهم. دوم، من دو استراتژی جدید ارائه می کنم که می توان از آنها برای استنباط تناقض استفاده کرد. هر دو راهبرد از طرحواره T تارسکی همراه با تحولات در دیگر استدلال های خداباورانه استفاده می کنند. یک استدلال یک استدلال مفهوم گرا از حقیقت ضروری برای یک ذهن ضروری است، و دیگری یک استدلال احتمالی دو مرحله ای برای همان نتیجه. هدف این مقاله دفاع قاطعانه از این استدلال ها نیست، بلکه افشای قلمرو جدید مربوط به بررسی ماهیت ضرورت خداوند (در صورت وجود خدا) است.

برهان نظم ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین برهان برای اثبات وجود خدا است. سادگی برهان برای مخاطب عام جذاب و اقناع‌کننده است. تقریر مبتنی بر تمثیل ساده‌ترین تقریر بود. با پیشرفت علوم تجربی و تجربه‌گرایی برهان نظم مورد انتقادات جدی قرار گرفت. نقد‌های هیوم به‌صورت رسمی زنگ‌خطر برای ناکارآمدی این برهان به‌صدا درآورد. از این رو تقریرهای سنتی از برهان نظم به‌شدت متزلزل شدند. نظریه فرگشت کفه ترازو را به نفع منتقدان برهان نظم سنگین می‌کرد. در این میان الهیدانانی در سنت فلسفه غربی به‌فکر اصلاح و بازسازی مجدد این برهان برخاسته‌اند. ریچارد سوئین‌برن از جمله این الهیدان‌ها بوده است. وی با توسل تمایز میان دو نوع نظم، اصل تبیین و اصل سادگی تقریر استقرائی متناسب با گفتمان‌های علمی معاصر ارائه نموده است و به برهان نظم جان دوباره بخشید. در جهان اسلام جوادی آملی تقریر سنتی مبتنی بر قیاس را بازسازی نموده است. تقریر جوادی آملی علی‌رغم پایبندی به روش سنتی استدلال، یعنی استدلال قیاسی در تبیین مقدمات سعی شده است معضل استقراء در مشاهده نظم را از طریق علم حضوری مرتفع شود. نظم تکوینی که برخاسته از عینیت و وجود خارجی است تنها براساس اصل علیت توجیه‌پذیر است و هر گونه صدفه و احتمال و تصادف کور منتفی می‌شود. توضیح ایشان در تشریح مقدمات همسو با گفتمان‌های علمی معاصر است. از این منظر قابلیت تطبیق با تقریر سوئین‌برن را دارد. پژوهش حاضر بیان دو تقریر و ارزیابی هر کدام از این تقریرها در مواجهه با چالش‌های برهان نظم است.

برهان آگاهی یکی از ادله معاصر بر وجود خداوند است. این برهان با تکیه بر اینکه پیدایش آگاهی در جهان نیازمند تبیین است و تبیین علمی برای آن کافی نیست، به تبیین خداباورانه نسبت به این پدیده می­پردازد. برهان مزبور در دوران معاصر توسط سه فیلسوف خداباور به نامهای ریچارد سوئینبرن، رابرت آدامز و جی پی مورلند در دفاع از خداباوری تقریر شده است. این مقاله درصدد است ابتدا با ارائه مفهوم­شناسی دقیقی از آگاهی و انواع آن، تقریرهای مختلف فلاسفه مزبور از برهان آگاهی بر وجود خدا را با روش تحلیلی-انتقادی بررسی نماید. بر این اساس مسئله مورد بحث در این پژوهش، تحلیل ماهیت برهان آگاهی بر وجود خداوند است که با بررسی دیدگاه سه فیلسوف معاصر صورت می­گیرد. تبیین و دفاع از یک برهان جدید در میان براهین سنتی بر وجود خداوند و اثبات عدم امکان تبیین آگاهی بر مبنای دیدگاه­های مادی­گرایانه از یافته­ها و نتایج تحقیق حاضر است.

مسئلۀ ما در این مقاله از مهم‌ترین مسائل فلسفۀ دین معاصر است؛ آیا جملات و گزاره‌هایی که در کتاب‌های ادیان و مذاهب به‌کار رفته‌اند، همان معنای زبان عادی و عرفی را دارند یا معنای خاص و جدیدی دارند. در دورۀ جدید با پیدایش تفکر پوزیتیویستی تلقی جدیدی از این مسئله به‌وجود آمد که به بی‌معنایی زبان دین معروف شد. ریچارد سوین برن از جمله فیلسوفان دین معاصر، معتقد است گزاره‌های الهیاتی، همان معنای زبان عادی را دارند. وی ضمن نقد نگاه پوزیتیویستی، دیدگاه خود را بر انسجام منطقی مبتنی می‌کند. در این مقاله نظریۀ انسجام منطقی سوین برن را بررسی و نقد می‌کنیم و به این نتیجه می‌رسیم که اساساً بحث معناداری و بی‌معنایی زبان دین به‌ویژه از منظر پوزیتیویستی، بحث فهم و عدم فهم است و ارتباطی به انسجام منطقی ندارد؛ به‌عبارت دیگر در نگاه پوزیتیویست‌ها ادعا این است که نمی‌توان فهم محصلی از مفاد گزاره‌هایی دینی داشت و بنابراین در جایی که فهمی در کار نیست، طبعاً بحث از انسجام مطرح نمی‌شود. البته در اینجا قصد دفاع از رویکرد پوزیتیویستی نداریم، بلکه ادعا می‌کنیم که با نظریۀ انسجام منطقی نمی‌توان نظریۀ بی‌معنایی را جواب داد.

موضوع این مقاله، دفاع تبیینی از خداباوری روشی مبتنی بر استنتاج بهترین تبیین وبر اساس احتمال‏ محوری است که سوینبرن از آن دفاع می‏ کند. در این روش، خداباوری توحیدی، بسان یک فرضیه قلمداد شده، به رقابت با سایر فرضیه‏ های رقیب، نظیر مادی‏ گرایی، انسان ‏گرایی وخداباوری غیرتوحیدی، سپرده می‏شود. این رقابت در قالب استنتاج بهترین تبیین وبا توجه به معیارهای ارزیابی فرضیه‏ها صورت می‏گیرد. در این مقاله، با بیان عناصر اصلی دیدگاه سوینبرن، به بررسی دیدگاه او پرداخته‏ایم. روش ما، تحلیلی و عقلی (با تکیه بر داده ‏های حاصل از مطالعه منابع) است. مهم‏ ترین نتیایجی که رسیده‏ایم این است که کمیت‏ گرایی سوینبرن در دفاع از خداباوری، استفاده از مقدمات مورد چالش، چالشی بودنِ عنصر سادگی، وعدم کفایت تبیین علّی از جمله مهم‏ترین چالش‏ هایی هستند که دیدگاه سوینبرن با آنها مواجه است.

برای اثبات وجود مبدایی برای عالم، استدلال‌های گوناگونی صورت گرفته است. برهان صدیقین گونه‌ای استدلال است که در آن، با تأمل در حقیقت وجود، مبدأ وجود استنتاج می‌شود. استدلال علامه طباطبایی به سبک برهان صدیقین است که «برهان واقعیت» نام گرفته است و تقریر ساده‌تری به نظر می‌رسد. مفهوم سادگی از آغاز درخشش بر لبۀ تیغ اکام، در دستگاه‌های فکری، معیار داوری میان تبیین‌های علمی و فلسفی در نظر گرفته و روایت‌های گوناگونی از آن ارائه شده است. در این میان، روایت ریچارد سویینبرن دقیق‌تر و پرمایه‌تر به نظر می‌رسد؛ زیرا او سادگی را هم به معنای نحوی و هم به معنای هستی‌شناختی آن در نظر گرفته و جنبه‌های گوناگونی برای آن بر شمرده است. سویینبرن سادگی را معیار محتمل‌بودن یک نظریه و دلیل صدق آن می‌داند. مقالۀ حاضر، نخست روایت سویینبرن از اصل سادگی را بازگو می‌کند و سپس در پرتو این اصل می‌کوشد نشان دهد تبیین علامه طباطبایی ساده‌ترین و بهترین تبیین دربارۀ مبدأ هستی است.

ترجمه ماشینی : نیمه اول این پایان نامه استدلال می کند که شک و تردید در مورد نیروی اثباتی تجارب دینی ناشی از نگرانی در مورد شیوه های سنتی است که برای تشخیص بین تجارب «توهم» و «اصیل» استفاده می شود. از آنجایی که این شیوه ها مستلزم تعهد به یک سنت خاص است، ما هیچ راهی برای تصمیم گیری در مورد اینکه به کدام عمل اعتماد کنیم نداریم. علاوه بر این، آزمون‌هایی که رویه‌ها به کار می‌گیرند، بر صحت تجارب تأثیری ندارد. و آنها آنقدر درشت هستند که متکلمان نمی توانند از آنها برای تنظیم باورهای دینی یا جستجوی حقیقت الهیات استفاده کنند. این تز استدلال می کند که باید به دنبال راه های جدیدی برای ارزیابی تجربیات دینی و اعتقادات مبتنی بر آنها باشیم که دغدغه ها را برطرف کند. فصل چهارم رویه‌ای را توسعه می‌دهد که در آن طرفین اختلافات مذهبی، خدا را موجودی کامل می‌دانند و از باورهای اخلاقی مشترک خارج از سنت دینی خود برای تعیین احتمالات برای اعمال احتمالی الهی، از جمله تجارب دینی، استفاده می‌کنند. احتمال وقوع فعل الهی با توجه به آن باورهای اخلاقی، این احتمال است که تجربه دینی واقعی بوده است و نگرانی دوم را مورد توجه قرار می دهد. این روش از نزدیک به منابع مختلف شک و تردید توجه می کند، بنابراین اجتناب از دانه بندی درشت اقدامات سنتی مورد توجه قرار می گیرد. بنابراین، این تز با ارائه یک جایگزین غیر شکاکانه که با جزئیات کافی بیان شده است تا نشان دهد چگونه می توان بر این مشکلات فائق آمد، علیه پاسخ شکاکانه به مشکلاتی که شواهد تجربی مذهبی با آن مواجه است، استدلال می کند. فصل پنجم شرح رویه را کامل می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از آن برای رسمیت بخشیدن به اختلافات در کلام فلسفی در مورد اهمیت اثباتی پنهان بودن الهی و تنوع دینی استفاده کرد. فصل ششم با ارزیابی یک روایت آنسلمی از ارجاع «خدا»، از پیش‌فرض این رویه دفاع می‌کند که خدا موجودی کامل است.